Мақала «Мағжан Жұмабаевтың педогогикалық көзқарастары.

Мақала

«Мағжан Жұмабаевтың педогогикалық көзқарастары.

Жаһандық қауымдастық бұл

сапаны түсінді және

білім деңгейі кез келген м

емлекеттің

даму болашағын анықтайды.

Білім әр адамға қажет нәрсе.

М.Жұмабаев

Мағжан Жұмабаев бүгінде өзекті де қызықты тұлға. Оның ұстаздық қызметі білім беру жүйесінде сұранысқа ие болды. Ұлы жерлестің идеялары қазақ әдебиеті мен этнопедагогикасында жоғары оқу орындарында да, орта арнаулы оқу орындарында да оқытылады.

Мағжан Солтүстік Қазақстан облысының Булаев ауданында ауқатты көп балалы отбасында туып өскен.

12 жасынан әдебиетке құмар болды. Сол кезде өлең оқи бастады. Мажан қазақтардың ішіндегі ең білімді, ол орыс, араб, парсы, түрік тілдерін жетік меңгерген. Мағжан орыс және батыс классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аударды. Мағжанды ақын, ұстаз Абайдың ізбасары десек те болады.

Оның дәлелі – оның педагогикаға қатысты еңбектері, оқулықтар, оқу-әдістемелік құралдар құрастыру және қоғамдық-педагогикалық қызметі.

Мағжан Жұмабаевтың педагогикалық ой-пікірлерін, моральдық-этикалық көзқарастарын зерделеу оның ақын, ұстаз, азамат, әділетті тұлға ретіндегі тұлғасын сипаттамайынша мүмкін емес.

Шығармашылықтың педагогикалық мазмұны оның мінездік қасиеттерінің ерекшеліктерінен дүниетанымынан, халық өмірінің тереңіне деген сезімталдығынан басталады . Бұл Мағжан Жұмабаевтың адамгершілік негізі әдеби мұрасының педагогикалық мәнін айқындайтын.

Жазушының әдеби шығармашылықтың ғылыми-педагогикалық, оқу-әдістемелік қызметімен, талантының жан-жақтылығын, танымының энциклопедиялық сипатын ашады.

Мағжан тілдің қоғамдағы орнын терең түсініп, оны зерттеуді басты міндеттердің бірі санаған, қазақ тілін оқыту әдістемесін жасаумен тікелей айналысты.

1922 жылы Орынборда ол халық педагогика ғылымының қалыптасуының бастауын белгілеген, бүгінгі күннің сұранысына сай бірден-бір бірегей педагогикалық еңбек болып табылатын педагогика туралы қазақ тілінде тұңғыш теориялық еңбек – «Педагогика» жасады. Тілдің қоғамдағы орнын терең түсініп, оны зерттеуді оқу-тәрбие процесінің басты міндеттерінің бірі деп есептеген Жұмабаев практик ұстаз ретінде оны ұлттық мектепте оқытудың әдістемесін әзірлеуге тікелей атсалысты.

1923 жылы «Бастауыш мектептегі ана тілі» педагогиканың негізінде жатқан идеялардың дамуы жарияланған болды.

Басқалар үшін өмір сүру маңызды – бұл қасиетті тәрбиелеу адамгершіліктің маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. М.Жұмабаев «Педагогикада» адамның адамды сүюі керек екендігін, мұның білім мен тәрбиенің маңызды тұстарының бірі екендігін «Педагогика» өз шығармашылығында айтады.

Мағжан Жұмабаевтың педагогикалық көзқарастарының негізгі ережелері:

- Оның психологиялық негізделуін педагогикалық процестің негіздерінің бірі деп санайды.

– Тәрбие мен тәрбиенің мақсатын, міндеттерін, мазмұнын, принциптерін айқындайтын жетекші факторлар этнопедагогика мен этнопсихологияның идеялары болып табылады: «Әр ұлттың балалары өз халқының ұлттық дәстүрлер» арасында өмір сүріп, еңбек ететіндіктен, тәрбиеші оларды рухта тәрбиелеуге міндетті.

-Адамгершілік тәрбиесінің факторлары: жанұя және мектеп, мұғалім тұлғасы.

- Тіл мен әдебиетті кіріктіру идеясы, осыған байланысты тілді оқытудың құралдарын, формаларын, принциптерін, кезеңдері мен бірізділігін анықтау.

Педагог жұмысында тәрбие мәселелері маңызды орын алады. Жас ұрпақтың, әсіресе екі жасқа дейінгі дене тәрбиесіне үлкен мән бере отырып, адамгершілік өзегі берік болмайынша үйлесімді, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру мүмкін емес деп есептеді.

Мұғалім тәрбиесінің мақсатын адамгершілікке бағытталған ойлау, белсенділік қабілетін дамытудан көреді. Дұрыс таңдау жасай білу адам бойында өзін-өзі жетілдіруге саналы түрде ұмтылу, ерік-жігер мен мінезді нығайту, өз бетінше іздену барысында қалыптасатын моральдық ұстанымдар мен берік моральдық сенімдердің болуын талап етеді, дейді мұғалім. идеал.

Қазақ мұғалімі эстетикалық қажеттіліктерді оятуға және көркемдік талғамды тәрбиелеуге, баланың бойында қабілет пен қабілеттерді дамытуға арналған адамгершілік тәрбиесі, эстетикалық тәрбие мәселелерін шешудің тағы бір маңызды құралы деп санайды.

Мағжан Жұмабаев мысал әдісін ғана емес, жазалау, сендіру, әңгімелесу әдістерін де ерекше көрсетеді. Ғалымның физикалық жазаға деген көзқарасы теріс.

Діни терең адам болғандықтан, ол баланың бойында діни сезімдерді тәрбиелеуге үлкен мән берген, бұл сезімдерді руханилықтың негізі деп санаған, өзін-өзі адамгершілік жағынан жетілдіруге шақырған. Жұмыста отбасылық тәрбие мәселелері маңызды орын алады. Мағжан Жұмабаев балаға сөз емес, жақын адамдарының іс-әрекеті көбірек әсер ететінін, осы орайда бала тәрбиесінде отбасындағы берекелі ортаның, ата-ананың жоғары адамгершілік қасиеттерінің маңызы зор екенін алға тартады.

Рухани-адамгершілік тәрбие беру міндеттерін жүзеге асыруда қазіргі заман мұғалімі Мағжан Жұмабаевтың педагогикалық идеяларын үлгі етіп, балаларға ақынның өмір жолын, шығармаларын зерделеуді ұсынуы керек, өйткені сол ойлар мен идеялардың бойынан ізін суытуға болады. М.Жұмабаевтың ақын, публицист, теоретик, ұстаз ғана емес, Ұстаз, халық ағартушысы, бойында жоғары адамгершілік тазалық пен руханияттың орасан болғанын дәлелдеуге мүмкіндік береді, мызғымас рухтың күші, болашақта сонымен оның еңбектері бірге сөздің жоғары мағынасында өз руластарының жақсы өмір сүруін армандайды.

Жаңашыл ұстаз Жұмабаев бұрынғы көптеген көзқарастар мен дәстүрлерді қайта ойластыруда, оқытудағы жаңа бағыттарды игеруде үлкен рөл атқарды. Қазіргі білім беру жүйесінде ғылым ізгілендіруде. Айтылғандардың бәрін қорытындылай келе, Мағжан Жұмабаевтың педагогикалық қызметі қазіргі білім беру бағдарламасында, яғни жаңартылған білім беру мазмұны жүйесінде өзекті болып табылады. Ұлы тұлғаның озық педагогикалық ой-пікірлері заманымыздың ағартушысы әлемдік деңгейдегі ұстаздар қатарынан лайықты орын алуы тиіс деген тұжырым жасауға мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда ұстаз- жаңартылған білім мазмұнының жүргізушісі – білім беруді жаңғыртудың басты тұлғасы.

Педагог балалардың санасына әсер етуде, олардың өмірге, мемлекетке және қоғамға деген көзқарасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.

Бұл туралы Мағжан Жұмабаев бір емес, бірнеше рет айтып та, жазған да.

Шығармашылық ойлауды меңгерген, озық инновациялық технологияларды меңгерген, тәжірибелік-эксперименттік іс-әрекетпен айналысатын мұғалім басты рөлге ие.

Бүгінгі таңда мұғалімнің кәсіби шеберлігі ғана емес, оның білім алуға, біліктілігін арттыруға деген ұмтылысы да бағаланады.

Қорытынды жасай отырып, Мағжан Жұмабаев идеологиялық қалыптасудың күрделі де қиын жолын бастан өткерді.

Жаңашыл ұстаз- қазіргі білім беруде қолданып жүрген отандық білім берудегі жаңа көзқарастар мен идеяларды қайта қарауда үлкен рөл атқарған

Ұстаз ағартушы шығармаларына бет бұруы, ұлы ұстаздан үлгі алуы керек.

Мағжан есімі ешқашан өлмейді.