Ата-ананың тәрбие беру стилі баланың мектепке бейімделу факторы ретінде.

Даярлық сыныптан бастап, бала алты жастан асқан кезде оны мектепке оқыту кез келген ата-ананың маңызды борыштарының бірі боп есептеледі. Дәл осы сәтте баланың мектеп баруға психологиялық тұрғыдан дайын болуы, өз деңгейіне сай білімдерді игеруге бейімделуі өзіне ғана емес, ата-анасына да байланысты. Себебі, баланың өзін және айналасын тануына кішкентай мезоортасы жауапты. Демек, бала сабаққа барған кезінде материялдық тұрғыдан ғана емес, физикалық, психологиялық, әлеуметтік жағынан саналы тұрғыда даяр болуы керек.

Мектепке бейімделу факторы одан әрі бала өміріне жаңаша өзгерістер мен тың ерекшеліктерді әкеледі. Мұндай жастағы бала өз ортасына тез бейімделгіш әрі ақпаратты тез қабылдайтын деңгейде болады. Сондықтан білім ошағын таңдауда мектептің сапалық, білімдік деңгейін арттыру, дұрыс таңдау жасау маңызды болып саналады. Бала мектептегі өзінің оқушы статусын терең меңгеріп мұғалімнің позициясына оған деген қатынасына саналы түрде өзі бағалай алатын дәрежеге жетуі керек. Бәләм ошағына үйреніп келе жатқан балада түрлі кедергілер мен психологиялық тежзелулер де орын алуы әбден мүмкін. Бала өз ортасында ыңғайсыз, ұялу сезімдерін бастан кешіруі мүмкін. Тіпті тұйықталып, өз ойын белгілі деңгейде толық жеткізе алмау не болмаса сөйлеу тілінің толық жетілмеуі оның ортада ашылуына кедергі келтіруі мүмкін. Осы тұста ата-ана мен оқытушының тарапынан балаға үлкен психологиялық және эмоциялық қолдау ең маңызды рөл ойнайды. Осыған ұқсас балаларда басқа да кедергілер орын алуы мүмкін. Ата-ана балаға максималды түрде мектепке бейімделгенше көңіл аударып, оған арнайы режим қалыптастыру керек. Оған бірнеше мысалдарды келтіріп өтейік. Бір күндік мектепке бейімделудің формасын құрап көрейік. Мысалы:

- таңертең ерте тұруға дағдыландырып, уақытылы таңғы асын ішкізу;

- мектептегі қоңырау уақытына дейін кешікпей жеткізу;

- саналы түрде білімнің қажеттілігін түсіндіру;

- ата-анаға арналған құрмет секілді ұстазға деген құрметті үйрету;

- әр сабақты ерекше ынтызарлықпен тыңдау;

- достарымен тату қатынасты орнату;

- үй тапсырмасын орындау;

- ерте ұйықтауға дағдылану;

- сыртқы негативті жаңалықтардан бойын таза ұстау.

Ғалым Г.Эберлейіннің пікірінше алқашқы мектепті даярлауға арналған балаларда «үй жұмысын орындай алмай қаламын ба деген қорқыныш бойында жиі тулауы мүмкін» деген пікір қалыптастырған. Кейбір балалар мектепке баруға деген процесті ауыр дәрежеде қабылдап, оқу үдерісінде физикалық тұрғыда тез шаршап, жаңа сабақты меңгеруде жедел жалығып кетуі мүмкін. Одан әрі миының қарсыласуы пайда болып, баланың өзіне деген сенімділігі, ішкі ниетінің жоқтығынан, өзін-өзі одан әрі жазғырып ағзаларына да кері әсер тигізетін деңгейде ықпал етуі мүмкін. Бұл жердегі қателік орын алатын жағдайға тығыз әсер етеді. Мәселен, баланың ынтасының болмауы үйдегі ата – анасының дұрыс түсіндірмеуіне байланысты. Не болмаса ұстаздың оқушыға жаңа тақырыпты игерте алмауындағы олқылықтан туындаған орынсыз жағдайлар болуы әбден мүмкін. Осы тұста ата-ана «егер сені ұрса, сен де ұр», «ұстазың ұрысса маған айт», «сөзіңді басыңнан асырма» деген сөздер баланың құрметсіздік танытуына әкеліп соқтыруы мүмкін.

Отбасындағы тәрбие беруде ананың рөлі орасан зор. Баласын анасынан артық танитын, түсінетін жан жоқ. Сондықтан баланың физикалық дамуы баяу болуы мүмкін. Сол себепті, оның әлсіреу кезінде витаминдері мен бейімделуін, тамтақтану режиман қатаң бақылауға алған жөн болады. Алғашқыда баланың жүйкесіне кері әсерін тигізгенімен, уақыт өте келе адаптация жүріп, мектеп қабырғасының өміріне жедел игере бастайды. Оның психологиясында мектепке барып, білім алу туралы саналы түрде өз жеке пікірі қалыптаса бастайды. Баланың деңгейі жоғары дәрежеде саты бойынша дамып, мектеп туралы сұрақтар қойылған кезде жүзіне күлкі үйіріліп, қуанышта қауышуға дайын тұратын, мектепке баруға жалықпайтын, үй тапсырмасын аса ыждағаттылықпен орындайтын дәрежеде болу керек.

Мектепке бейімделудің ең негізгі факторларының бірі – сабақты ойын форматында өткізу. Әр сабақ балаға ашылмаған жаңа әлемнің есігі іспеттес. Алғашқы өтетін сабақтар бала санасында ерекше рөл ойнайды. Оның ойында жағымда эмоцтялар орын алуы үшін жылы шырай лылық қана емес, сабақтың қызықты өтуі маңызды. Ол үшін арнайы методикалар, түрлі әдістемелер, ойындар қарастырылған. Оған қоса, баланың деңгейіне сай сергіту сәттері мен бейнероликтерді қосып, көрнекі құралдарды тиімді пайдалануға болады. Ойынның қай түрі болмасын балаға тәрбиесі мен санасына жаңа ақпаратты меңгертудегі ең тиімді әдіс боп есептелінеді. Әр сабақтың тақырыбына сәйкес ойын түрлері де сан алуан түрге бөлінеді. Ойындар арқылы оқушы өз ойын нақты жеткізіп, жасқану, ұялу сезімдерінен ада болып, өз ортсында ойын ашық білдіруге бейімделе бастайды. Сол арқылы баланың өзқатарластары секілді сабақты талдап,жек тұжырым жасауына бейімделе алады. Тіпті ересектерге дейін жиі қолданылатын жаңылтпаш, мақал жаттап айтқызу баланың сабақты ғана емес, есте сақтау қабілетінің артуына зор әсерін береді. Бастауыш мектеп қабырғасы білім мен білікті ғана емес, дене жаттығуларын да қамтиды. Бала бұл кезеңде өз деңгейіне сай ойлануды ғана емес, денесінің қалыптасу кезеңі болғандықтан партада түзу отыру, күнделікті жаттығуларды жасау, денсаулығының сапалық деңгейінің артуына зор әсерін береді.

Отбасының мына ұғымды, мына ақылды айтуда сақ болғаны жөн. Сен «ең мықтысың», «сен ең әдемісің», «сен ең ақылдысың» деген сөздер бәр қарағанда қарапайым боп көрінгенімен оның бала санасындабелгілі деңгейде орнығуына әкеледі. Бала осы кеңестерді тыңдау арқылы өзіне деген сенімділігі қалыптасып қана қоймай, бойында тәкаппарлық, адамды менсінбеушілік сезімі артуы мүмкін. Мектепке бейімделіп келе жатқан балаға бұл сөз отбасы тарапынан дұрыс мағынада берілгенімен, бала оны теріс бағытта ұғынуы мүмкін. Осылайшабелсенділік танытып келе жатқан балада мақтаншақтық, қызғаншақтық сезімі орнап, білімді игеруіне бірнеше кедергілер мен тосқауылдарға соқтыруы мүмкін.

Мектепке бейімделу деңгейін ғалымдар үш деңгейге бөліп қарастырады.

- жоғары;

- орта;

- төменгі

Жоғары деңгейдегі балалардың санасы, ойлау деңгейі өте жоғары болады. Мектепке баруға ешқандай қарсылығы жоқ. Барлық тапсырмаларды өз бетімен орындауға дайын тұратын, ересектердің айтуынсыз да үй жұмысын орындауға жеке дайын болады. Саналы түрде мектепке бару, білім алу деңгейі ол үшін кедергі келтірмейді.

Орта деңгейдегі балалардың санасы, ойлауы дәл жоғары деңгейдегідей болады. Алайда оның үлкен айырмашылығы барлығын ұстазы не отбасы бақылауды ұстауы керек. Әйтпесе ол үй жұмысына жауапкершілікпен қарамай, не мүлдем қате орындап жіберуі мүмкін. Көп жағдайда мектепке дұрыс, таза баруын қадағалау да осы деңгейге кіреді. Ол өзі бастаған ісі кедергіге ұшырауы мүкін. Үздіксіз бақылау болмаса, өзінің жекк дұрыс орындауына деген сенімділігі жоғала бастайды.

Төменгі деңгейдегі балалардың жұмысты өз бетімен орындауы екіталай. Ол өзіне берілген тапсырманы орындағысы келмейді. Жауапкершіліктен қашады. Үй жұмысын орындайтын уақытта көңілі құлазып, мұңаюы мүкін. Жаңа материялды меңгеруоған сондай ауыр тиіп, жағымсыз эмоцияларға берілу мүмкін. Немесе бір тапсырманы орындауға бірнеше сағат энергиясы кетіп, тез шаршап, ынтасыз әсерге бой алдыруы мүмкін.

Келесі кезекте шетелдік мекепке дайындау формасының түрлері мен түрлә үлгілерін ұсынамыз. Жалпы отбасы тәрбиесінің стильдерін зерттеудің бірнеше бағыттары бар. «Әке мен ана махаббатының ерекшелігі, сонымен бірге олардың балаға тәрбиелік әсер етуіндегі айырмашылықтар сипатталады» деген Э. Фромм. Отандық және шетелдік әдебиеттерді талдау негізінде бала мен ата-ананың үйлесімді қарым-қатынасының маңызды сипаттамаларын атап өтуге болады: олардың біріншісі баланың даралығын қабылдау және тану, автономды шындық ретінде өзінің «Мендік» тұлғасын қалыптастыру;

2. Ата-ана баланың жеке ерекшеліктеріне, рефлексиясының жеткілікті деңгейіне, олардың психофизиологиялық, психологиялық және әлеуметтік-психологиялық табиғатын түсіну;

3. Ата-аналардың баланың жеке ерекшеліктеріне сәйкес келетін конструктивті қарым-қатынас стилін саналы түрде ұйымдастыруы.

Бала мен ата-ананың қарым-қатынасы қиын өмірлік жағдайлардан, соның ішінде бейімделу кезеңінде туындауы табиғи болатын мектептегі қиындықтармен күресу үшін ерекше маңызды екендігі атап өтілді. Көптеген типологиялар мінез-құлықпен күресудің үш негізгі стилін қарастыратыны атап өтіледі: нақты әрекеттерде жүзеге асырылатын мәселені ұтымды талдауға бағытталған проблемалық стиль; нақты әрекеттермен бірге жүрмейтін эмоционалды жауап беруге бағытталған субъективті-бағдарлы стиль; күресу қиын жағдайдан аулақ болуға бағытталған, бұл проблема туралы мүлде ойламауға тырысу, басқаларды өз тәжірибесіне тарту, түсінде ұмытуға ұмтылу, жағымсыз эмоцияларды тамақпен толтыруға ұмтылу. Басқа адамдармен қарым-қатынас тек жеңу стратегияларын жүзеге асыру саласы ғана емес, сонымен бірге адамның қиын өмірлік жағдайлардан шығу ресурсы ретінде қарастырылады. Бұл жаста қиын жағдайдан аулақ болуға және алаңдатуға, дене күшін қалпына келтіруге, эмоционалды реакцияға, сондай-ақ ересек адамның назарын аударуға бағытталған, онымен ынтымақтастыққа бағытталған стратегияларға бағытталған мінез-құлықтың ерекше түрлеріне басымдық берілетіні көрсетілген. Мектептегі оқу жағдайының талаптары мен балалардың мектептегі қиындықтарды жеңудің нақты мүмкіндіктері арасындағы қайшылықтар талданады, бұл баланың әлеуметтік қолдау алуға бағытталған күресу стратегияларын таңдауын анықтайды.

Ата-ананың тәрбиелік рөлдерінің асимметриясы баланың мектептегі оқуының басталуымен байланысты белгіленеді. Жағдайлардың басым көпшілігінде (93%) аналар баланың мектеп өміріне кіреді және мектеп құрылымдарымен белсенді әрекеттеседі. Бейімделген бірінші сынып оқушылары мен мектепке бейімделуінде ауыр қиыншылықтары бар балалардың ата-аналары топтарындағы бала мен ата-ана қарым-қатынасының әртүрлі ерекшеліктерінің жиілік көрінісі талданып отыру керек. Бейімделген бірінші сынып оқушыларының ата-аналары үшін баланы эмоционалды қабылдау тән. Зерттелетін факторлардың құрылымында баланың мектепке бейімделуінің сәтті болуына ата-ананың мінез-құлық стилі күшті әсер етеді. Бұл нәтижелер бірінші сынып оқушыларының мектепке бейімделуінің сәтті немесе сәтсіз факторлары ретінде ата-ана мен баланың қарым-қатынасы мен ата-аналардың мінез-құлқының әр түрлі екенін көрсетеді. Бала мен ата-ана қарым-қатынасының айнымалылары мен ата-аналардың мінез-құлқы арасындағы маңызды корреляцияның болуы атап өтілді. Мектептегі жетістіктеріне немесе сәтсіздіктеріне қарамастан (сөзсіз қабылдау) балаларының мәнін қарапайым деп қабылдайтын, баланың тәжірибесіне сезімтал, мектептегі қиындықтар жағдайында әлеуметтік қолдау іздеуге бағытталған кәсіби көмек алуға ұмтылатын ата-аналар ғана түрлі тығырықтың тетігін дөп баса алады. Балаға деген көзқарасы оның әлеуметтік жетістіктерін күтуді басшылыққа алатын (шартты қабылдау), оған айтарлықтай жоғары талаптар қоятын, баланың мектептегі қиындық жағдайында мәселені ұтымды талдауға, қосымша ақпарат іздеуге бағытталған ата-аналар нақты іс-шараларды жүзеге асыру арқылы баласына мақсатты тәрбиені сіңіре алады. Мәселен:

• Тұрақсыз тәрбие стиліне бейім, балаға тәрбиелік ықпалында сәйкессіздікті көрсететін ата-аналар, баланың мектептегі қиындықтары жағдайында, эмоционалды жауап беруге бағытталған, эмоционалды түрде әрекет етудің эмоционалды-бағдарланған стилінің стратегияларын ұнатады.

• Баланың жасына сәйкес талаптар қоймайтын, проблеманы шешуге бағытталған стратегиялары жоқ, бірақ қиын стресстік жағдайлардан аулақ болмайтын ата-аналар, т.б. Ата-аналар мәселені шешуге тырысады, бірақ олар мұны істей алмайды.

• Баланы тәрбиелеу процесіне қосылмаған ата-аналар мектептегі қиындықтар жағдайында өзін-өзі кінәлауға бағытталған күресу стратегияларын қолданады.

Бала мен ата-ананың қарым-қатынасы және ата-аналардың мінез-құлық стилі баланың мектептегі оқу жағдайына бейімделуінің тиімділігіне тікелей және жанама түрде зерттелетін факторларды біріктіру арқылы әсер етуі мүмкін екендігі көрсетілген. Баланың мектепке баруының басындағы жағдай ата-ананың мінез-құлықпен күресу механизмін «іске қосады», онда күресудің әртүрлі стратегияларын таңдау орын алады, сондықтан олар оны қиын деп бағалайды. Ата-аналардың әртүрлі күрес стратегияларын қолдануы мектептегі қиындықтар жағдайында ата-ана мен баланың өзара әрекеттесу ерекшеліктерін анықтайды, оның негізгі көрсеткіші аспаптық қолдау болып табылады. Бала мен ата-ана қарым-қатынасының сапалық сипаттамалары ата-ана мен баланың өзара әрекетінің мазмұнын анықтайды, оның негізгі сипаттамасы эмоционалды қолдау болып табылады. Зерттелетін факторлардың үйлесімі бала мен ата-ананың өзара әрекеттесуінде баланың эмоционалдық және аспаптық қолдауын біріктіреді.

Бірінші сынып оқушыларының мектепке бейімделуіне ата-ана мен бала қарым-қатынасы стилінің әсерін зерттеудің өзектілігі қазіргі уақытта әртүрлі авторлардың пікірінше, бастауыш сынып оқушыларының 15-тен 40% -ға дейін осындай қиындықтарды бастан кешіруімен анықталады. Олардың санының одан әрі өсу үрдісі байқалып отыр. Бұған балалардың өмір сүру жағдайына сәйкесінше әсер ететін әлеуметтік-экономикалық саладағы өзгерістер, сондай-ақ мектепке бейімделуге әсер ететін факторларды терең талдау қажеттілігін айқындайтын оқу-тәрбиелік іс-шаралардың белсендіруі ықпал етеді.

Сарапшылар «бейімделу» концепциясына инвестициялайды – ішкі өзгерістер процесі мен нәтижесі, сыртқы белсенді бейімделу және жеке адамның өмір сүрудің жаңа жағдайларына өзін-өзі өзгертуі кіреді. Психологиялық бейімделу – адамның осы қоғамның нормалары мен құндылықтарын иемдену арқылы қоғамда бар талаптар мен бағалау критерийлеріне бейімделуі. Адамның жағдайға бейімделуі тек субъективті қабылдауға ғана емес, объективтік критерийлерге де негізделеді. Бейімделудің объективті критерийі ретінде әдетте сәйкес әрекеттің өнімділігі бөлінеді, ал субъективті критерий - адамның эмоционалдық әл-ауқаты, оның тепе-теңдік немесе алаңдаушылық жағдайынан шығады. Бейімделу – тұлға дамуының ерекше кезеңі, оның кейінгі қалыптасу сипаты тәуелділіктің маңызды деңгейінде болады. Тиімді бейімделу баланың ұжымға бірігуін оның жеке дербестігімен үйлестіруге мүмкіндік береді.

Жалпыға бірдей танылған нормалардың жағдайын көрсету үшін «тұрақты бейімделу» термині қолданылады. Кәдімгі тіршілік жағдайындағы өзгерістердің болуы психологиялық әрекетке ұйымдаспауды қосатын жағдайларды тудырады. Бұл жағдайда, әдетте, қайта бейімдеу жүйесі қосылады. Бүгінгі таңда бұл өмір сүрудің жаңа бейтаныс жағдайларындағы тұрақты бейімделу жағдайынан салыстырмалы тұрақты бейімделу жағдайына көшу процедурасын немесе жеке тұлғаның дамуы үшін оң мәні бар осы процестің соңғы нәтижесін білдіреді. Оның элементтері ретінде сипатталған баланың психологиялық бейімделуінің (және осыған сәйкес бейімделуінің) келесі өзара тәуелді түрлерін атап өтуге болады:

1) (психо)физикалық бейімделу немесе организмнің физикалық функцияларды сфера жағдайларына сәйкес рационалды түрлендіру сапасы. Бұған сақталмау девиантты әрекетке және соның салдарынан тікелей эмоционалдық дезадаптацияға, сонымен қатар күйзелістің физикалық көріністеріне әкелетін бейімді қозғалыстарды қамтиды;

2) патологиялары шиеленіспен, эмоционалдық күйзеліспен үйлесетін тікелей психикалық бейімделу;

3) психоәлеуметтік бейімделу, немесе адамның жаңа ұжыммен әңгімеге бейімделуі.

Тұлғаның қалыптасу процесінде балалардың бастауыш деңгейдегі білім беру мекемесіне бейімделу кезеңі өте маңызды болып саналады. Бұл кезеңде баланың жеке басына да, оның көңіл-күйіне де, балаға деген көзқарасына да барынша қызығушылық таныту қажет. Сондай-ақ мектеп жасына дейінгі баланың соңғы нақты жағдайлармен күресуге тура келетінін және оның оларды қабылдауы мінездің дамуы мен оның оқу қабілетінің кейінгі сапасында басым болып саналатынын ұмытпау керек. Балалардың қоршаған қоғамдағы ісіктерге кез-келген түрде жауап беру қабілеті отбасының баланың тәрбиесі мен біліміне қатысуының сипатына, дәрежесіне, сонымен қатар оның әлеуметтік құзыреттілігіне және өмірде қалыптасқан әрекет дағдыларына байланысты.

Нәтижесіндегі әрекеттегі еріксіз шекаралар, сонымен қатар бала үшін ең жаңа жағдайлар оның мектепке деген оң көзқарасын айтарлықтай әлсіретуге үлкен мүмкіндік береді. Балалардың мектепке дұрыс және оң бейімделуі үшін ата-аналар оның эмоционалды дайындығына тез жұмыстануы керек. Отбасы жағдайында мектеп жасына дейінгі бала оқушының, тәуелсіз тұлғаның жаңа рөлін алады, отбасында оның пікірі мен оқу әрекетінің стилін, әсіресе баланың жыныстық жетілуіне байланысты ескеруге міндетті. Баланың мектептегі оқуының тиімділігі көп жағдайда оқушының денсаулық жағдайына байланысты. Физикалық сау жігіттер жігерлі, тәуелсіз, еңбекке қабілетті, дегенмен, өкінішке орай, бүгінгі күннің статистикасы балалар мен жас ұрпақтың физикалық әл-ауқаты деңгейінің апатты түрде төмендегенін көрсетеді.

Бала мен ата-ана қарым-қатынасы өте әртүрлі пайымдаулар мен анықтамалармен сипатталуы мүмкін, олар авторлардың бастапқы теориялық ұстанымдарымен анықталады. Сонымен қатар, барлық дерлік көзқарастарда ата-аналар арасындағы қарым-қатынастың сәйкессіздігін немесе поляризациясын қалыптастыратын бастапқы дихотомияны анықтауға болады. Әке балаларды тікелей шындыққа жеткізеді, жалпыға танылған әлеуметтік нормалар мен заңдардың тасымалдаушысы болып саналады, олардың әсерін бағалайды, ата-ананың белгіленген ережелеріне байланысты қажетті жазаларды жүзеге асырады. Ата-ананың бұрмаланған рөлі үлкен мектеп жасына дейінгі балаларда алаңдаушылық пен агрессивтілік көріністерін тудыруы мүмкін. Әрбір стиль бірінші сынып оқушыларының мектепке психологиялық бейімделуіне өзінше әсер етеді. Сондықтан оқушының мектепке бейімделу кезеңінен оң өтуі үшін ата-ана мен баланың қарым-қатынасын зерттеу маңызды болып табылады. Ата-ана мен бала қарым-қатынасы ата-ананың баламен қарым-қатынасын және баланың ата-анамен қарым-қатынасын қамтитын күрделі жүйе ретінде анықталады. Бала мен ата-ана қарым-қатынасы күрделі қалыптасу жолынан өтеді және негізгі психологиялық факторлар кешенімен анықталады.

Ата-ана мен бала қарым-қатынасы ата-ананың балаға деген көзқарасын және баланың ата-анаға қатынасын қамтитын күрделі ұғым ретінде шартталған.

Осылайша, ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас стилі мен бастауыш сынып оқушыларының мектепке бейімделуі арасындағы байланысты анықтау бойынша практикалық зерттеу теориялық ережелер жұмыстың практикалық бөлігінде расталғанын көрсетеді: біз олардың арасында қалыпты оң қарым-қатынасты таптық десек қателескеніміз емес. Сынып оқушыларының симбиозы мен үрейі маңызды болғаны сияқты ата-ана мен бала қарым-қатынасының стилі де өмірде орасан зор рөл атқарады. Ата-аналардың қайсысы баланың мектеп өміріне көбірек араласатыны туралы деректер ерекше қызығушылық тудырады. Көп жағдайда бұл ата-аналық қызметті аналар алады. Біздің менталитетімізде ананың мектеп құрылымдарымен қарым-қатынасқа белсене араласуы дәстүрлі деп санаймыз. Бұл толық емес отбасылар немесе бала тәрбиелеу процесіне қосылмаған әкесі бар отбасылар санының тұрақты өсуіне байланысты болуы. Осы кезеңде баланың әкесімен қарым-қатынасы қандай рөл атқарады, ата-аналардың қайсысы балаға мектептегі қиындықтарды жеңуге көмектесе алады? Бұл сұрақтарға жауаптар болашақтың ісі деп есептейміз.

Біздің зерттеу деректері де балаларды мектепке мамандандырылған педагогикалық дайындау баланың мектепке сәтті бейімделуіне ықпал ететінін көрсетеді. Кез келген қалада бұл дайындықты жасауға мүмкіндіктер көп, ата-аналардың көпшілігі бұл мүмкіндікті пайдаланады. Алайда ата-ананың мектепке психологиялық дайындығы мүлдем жоқтың қасы. Бұл оқиғаға ересек адам өзін дайындаудың қажеті жоқ деп есептеледі. Бірақ ата-аналар мектептегі көптеген проблемалық жағдайларға тап болады, ал олар бұл жағдайға мүлдем дайын емес. Біз ата-аналардың мектепке дайындық процесіне белсенді қатысуы олардың баласымен жемісті ынтымақтасуына, сондай-ақ өздері мен балаларының мектептегі айқын қиындықтарының алдын алуға мүмкіндік беретініне сенімдіміз. Сонымен, біздің зерттеуіміз ата-аналар мен балалардың мектепке бейімделу процесінде табысқа жетуі үшін әлеуметтік-психологиялық жағдай жасауға бағытталған одан әрі практикалық іс-әрекеттердің теориялық негізі болып табылады деп есептейміз.