2024-2025 оқу жылына арналған
Қысқа мерзімді сабақ жоспарларын жүктеп алғыңыз келеді ме?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Материалдар / МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРҒА ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ЕРЕЖЕЛЕРДІ ОҢАЙ МЕҢГЕРТУ ЖОЛДАРЫ

МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРҒА ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ЕРЕЖЕЛЕРДІ ОҢАЙ МЕҢГЕРТУ ЖОЛДАРЫ

Материал туралы қысқаша түсінік
Бұл мақалада мәтінмен жұмыс істеудің оқушылардың сөздік қорын кеңейту және айтылым дағдыларын жетілдірудегі рөлі қарастырылады. Мәтін оқу, талдау, мазмұндау, рөлдік ойындар, пікірталастар және шығармашылық жазба жұмыстары арқылы оқушылар жаңа сөздер мен сөйлем құрылымдарын меңгереді. Сонымен қатар, тілдік орта құру, интерактивті әдістерді қолдану және коммуникативті тапсырмалар орындау арқылы оқушылардың сөйлеу белсенділігі артады. Мақалада сөздік қорды байытуға арналған тиімді әдістер мен стратегиялар талданып, олардың оқыту үдерісіндегі маңызы сипатталады.
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады



Айдарбекова Алтын Каиржановна

Қостанай облысы әкімдігі Білім басқармасының

«Қостанай дарыны» өңірлік оқу-әдістемелік орталығы КММ

Зияткерлік жарыстар бөлімінің әдіскері

87776387213, altusha.kaz@mail.ru




МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРҒА ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ЕРЕЖЕЛЕРДІ ОҢАЙ МЕҢГЕРТУ ЖОЛДАРЫ


Аңдатпа

Бұл мақалада мәтінмен жұмыс істеудің оқушылардың сөздік қорын кеңейту және айтылым дағдыларын жетілдірудегі рөлі қарастырылады. Мәтін оқу, талдау, мазмұндау, рөлдік ойындар, пікірталастар және шығармашылық жазба жұмыстары арқылы оқушылар жаңа сөздер мен сөйлем құрылымдарын меңгереді. Сонымен қатар, тілдік орта құру, интерактивті әдістерді қолдану және коммуникативті тапсырмалар орындау арқылы оқушылардың сөйлеу белсенділігі артады. Мақалада сөздік қорды байытуға арналған тиімді әдістер мен стратегиялар талданып, олардың оқыту үдерісіндегі маңызы сипатталады.

Кілт сөздер: мәтінмен жұмыс, сөздік қор, айтылым дағдысы, коммуникативті әдістер, интерактивті оқыту, тілдік орта, сөйлеу белсенділігі.

Abstract

This article examines the role of text-based activities in expanding students' vocabulary and enhancing their speaking skills. Reading, analyzing, retelling, role-playing, discussions, and creative writing exercises help students acquire new words and sentence structures. Additionally, creating a language-rich environment, using interactive methods, and performing communicative tasks contribute to increasing students' speaking engagement. The article explores effective strategies and methods for vocabulary enrichment and their significance in the learning process.

Keywords: text work, vocabulary development, speaking skills, communicative methods, interactive learning, language environment, speaking engagement.

Аннотация

В данной статье рассматривается роль работы с текстом в расширении словарного запаса учащихся и развитии их навыков говорения. Чтение, анализ, пересказ, ролевые игры, дискуссии и творческие письменные задания помогают ученикам усваивать новые слова и речевые конструкции. Кроме того, создание языковой среды, применение интерактивных методов и выполнение коммуникативных заданий способствует повышению речевой активности учащихся. В статье анализируются эффективные методы и стратегии обогащения словарного запаса и их значение в учебном процессе.

Ключевые слова: работа с текстом, словарный запас, навыки говорения, коммуникативные методы, интерактивное обучение, языковая среда, речевая активность.



Кіріспе

Мен үшін тіл – тек қарым-қатынас құралы ғана емес, ойлау жүйесінің, мәдениеттің, жеке тұлғаның даму көрсеткіші. Адам өзінің дүниетанымын, көзқарасын, ішкі жан-дүниесін тіл арқылы жеткізеді. Тілді жетік меңгеру – адамның өз ойын нақты, анық әрі жүйелі түрде жеткізуі мен тыңдаушыға әсер ету қабілетінің көрсеткіші. Бұл әсіресе оқушылар үшін өте маңызды, өйткені мектеп кезеңінде олардың сөйлеу мәдениеті, сөздік қоры мен ойлау қабілеті қалыптасады. Сондықтан да, тіл дамытуға бағытталған жұмыстардың ішінде мәтінмен жұмыс жасау – сөздік қорды байыту мен айтылым дағдыларын жетілдірудің ең тиімді жолдарының бірі (1).

Бүгінде оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамыту мәселесі өзекті болып отыр. Көптеген оқушылар ауызша және жазбаша сөйлеу барысында ойын еркін білдіруде қиындықтарға тап болады. Бұл олардың сөздік қорының шектеулі болуынан, сондай-ақ мәтінмен тиімді жұмыс жасай алмауынан туындайды. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар мен әлеуметтік желілер сөйлеу мәдениетіне жаңа талаптар қойып, қарым-қатынастың қысқа әрі нақты формаларын енгізуде. Мұның салдарынан оқушылар кейде өз ойын толық әрі жүйелі жеткізуде қиындық көреді.

Мәтін – тілдік дамудың негізгі құралы

Менің ойымша, мәтінмен жұмыс жасау – оқушылардың тілдік құзыреттілігін дамытуға, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға, шығармашылық ойлау қабілетін жетілдіруге мүмкіндік беретін негізгі әдістердің бірі. Өйткені мәтін оқушыға жаңа сөздер мен сөйлем құрылымдарын үйретіп қана қоймай, сол сөздерді дұрыс қолдануды, ойды анық әрі мағыналы жеткізуді үйретеді. Сонымен қатар, мәтін оқушыларды ақпаратты түсініп, талдап, жүйелеуге дағдыландырады.

Мәтінмен жұмыс жасау барысында оқушылар:

  • Күрделі сөйлем құрылымдарын меңгереді;

  • Сөздердің мағынасы мен қолданылуын түсінеді;

  • Оқылған ақпаратқа байланысты өз пікірін білдіруге үйренеді;

  • Диалогтік және монологтік сөйлеуді дамытады;

  • Коммуникативтік құзыреттілігін арттырады (2).

Бұдан бөлек, мәтін арқылы оқушылар әртүрлі стильдегі сөйлеу формаларын меңгереді. Әдеби мәтіндер олардың көркем сөйлеуін жетілдірсе, ғылыми мәтіндер логикалық ойлау қабілетін дамытады, ал публицистикалық мәтіндер пікір білдіру дағдысын қалыптастырады.

Мәтінмен жұмыс жасаудың шығармашылыққа әсері

Мәтінмен жұмыс – оқушының ойлау қабілетін дамытатын шығармашылық үдеріс. Егер бала мәтіннің мазмұнын түсініп, оны талдап, өзінің көзқарасын білдіре алса, бұл оның танымдық деңгейінің жоғары екенін көрсетеді. Мұндай дағдылар эссе, әңгіме, баяндама, пікірталасқа қатысу сияқты тапсырмалар арқылы жетілдіріледі.

Сондықтан, оқушылардың сөйлеу мәдениетін дамытуда мәтінді оқу ғана емес, оны мазмұндау, талдау, пікір білдіру, шығармашылық жұмысқа пайдалану да маңызды. Осы тәсілдер арқылы оқушы өз ойын еркін әрі сауатты жеткізуге үйренеді.

Мәтінмен жұмыс жасау – оқушылардың сөздік қорын кеңейту мен айтылым дағдысын дамытудағы ең маңызды әдістердің бірі. Бұл әдіс оқушылардың тілді меңгеруіне, сөйлеу қабілетін арттыруға, жазу мәдениетін жетілдіруге, логикалық ойлауын дамытуға ықпал етеді. Сонымен қатар, мәтінмен жұмыс олардың шығармашылық ойлауын дамытып, өзіндік пікір қалыптастыруға көмектеседі.

Оқыту үдерісінде мәтінмен жүйелі жұмыс жасаған оқушылар болашақта өз ойын нақты әрі әсерлі жеткізе алатын, жан-жақты тұлға ретінде қалыптасады. Сондықтан мәтінмен жұмыс – тілдік құзыреттілікті дамытудың, сөздік қорды байытудың, еркін сөйлеуді жетілдірудің негізгі құралы болып қала береді.

Сөздік қордың тілдік құзыреттілікті қалыптастырудағы рөлі

Адамның тілді меңгеру деңгейі оның сөздік қорының байлығымен тікелей байланысты. Тіл – ойды жеткізудің, қарым-қатынас жасаудың негізгі құралы, ал сөздік қор – сол тілді меңгерудің басты көрсеткіші. Сөздік қоры шектеулі оқушылар өз ойын еркін жеткізуде қиындықтарға тап болады, сөйлем құрауда қиналады, мазмұнды әрі нақты сөйлей алмайды. Ал керісінше, бай сөздік қор ойды дәл әрі әсерлі жеткізуге, мәтінді терең түсінуге, талдау жасауға мүмкіндік береді .

Сөздік қоры мол оқушылар тілдік құзыреттілігі жоғары, өз ойын жүйелі жеткізе алатын, оқыған ақпаратты тез түсініп, оны өңдей алатын тұлға ретінде ерекшеленеді. Тілдің байлығын меңгеру оқушының аналитикалық қабілетін арттырып, сөйлеу мәдениетін қалыптастырады.

Сөздік қордың жеткілікті деңгейде болуы:

  • Оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытады;

  • Күрделі мәтіндерді түсінуіне көмектеседі;

  • Пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіреді;

  • Көркем, ғылыми және ресми стильде еркін сөйлеуге үйретеді.

Сөздік қоры бай оқушы өз ойын дәл әрі мағыналы жеткізе алады, әртүрлі стильдегі мәтіндермен еркін жұмыс істей алады, ауызша және жазбаша сөйлеуде өзіне сенімді болады. Сонымен қатар, сөздік қорының бай болуы логикалық ойлау мен сыни тұрғыдан талдау қабілетін де арттырады.

Оқушылардың сөздік қорын кеңейту үшін мәтінмен жұмыс жасау өте маңызды. Өйткені, мәтіндер арқылы оқушылар сөздердің мағынасын, олардың қолданылу ерекшеліктерін, түрлі контекстегі рөлін меңгереді. Сонымен қатар, жаңа сөздерді үйрену барысында оларды практикалық қолдану дағдылары қалыптасады, бұл өз кезегінде айту мәдениетін жақсартып, тілдік құзыреттілікті дамытуға ықпал етеді(3).

Сөздік қорды дамыту жолдары:

  1. Көп оқу және мазмұндау – оқушылар оқыған мәтінін түсініп, оны өз сөзімен жеткізу арқылы жаңа сөздерді есте сақтайды.

  2. Сөздік жұмысын жүргізу – жаңа сөздерді анықтау, олардың мағынасын түсіндіру, синонимдер мен антонимдерді табу.

  3. Тақырыптық талқылаулар ұйымдастыру – оқушылар белгілі бір тақырып бойынша ой бөлісу, өз пікірін білдіру арқылы жаңа сөздерді қолданысқа енгізеді.

  4. Пікірталастар мен рөлдік ойындар өткізу – бұл оқушылардың сөздік қорын байытып, олардың ойлау жылдамдығын арттырады.

  5. Жазбаша жұмыстар орындау – эссе, әңгіме, мақалалар жазу оқушыларды жаңа сөздерді қолдануға мәжбүрлейді, бұл олардың сөздік қорын байытады.

Сөздік қор – оқушының тілдік құзыреттілігінің негізі. Оқушылардың сөздік қорын жүйелі түрде дамыту арқылы олардың сөйлеу дағдысын жетілдіріп, қарым-қатынас жасау қабілеттерін арттыруға болады. Бұл оқушыларды өз ойын еркін жеткізе алатын, сауатты әрі мәдениетті тұлға ретінде қалыптастырудың басты шарты деп есептеймін(3).

Айтылым дағдысын дамыту қажеттілігі

Айтылым – тілдік қатынастың негізгі формаларының бірі, өйткені сөйлеу арқылы адам өз ойын жеткізіп қана қоймай, өзінің интеллектуалды, мәдени және әлеуметтік деңгейін де көрсетеді. Тілдік қатынаста адамның сөздік қорының байлығы, сөйлеу мәнері, ойды жүйелі әрі нақты жеткізе білу қабілеті маңызды. Сондықтан оқушылардың еркін, сауатты және сенімді сөйлеуін қалыптастыру – білім беру үдерісінің басты міндеттерінің бірі.

Менің ойымша, оқушының айтылым дағдысын дамыту – оның тұлғалық дамуының маңызды бөлігі. Себебі дұрыс сөйлей білу адамның өз ойын ашық жеткізуіне, айналасындағы адамдармен тиімді қарым-қатынас орнатуына, өзін еркін сезінуіне мүмкіндік береді. Айтылым дағдысы дамыған оқушы пікірталасқа қатыса алады, өзін сенімді ұстайды, көпшілік алдында сөз сөйлеуге дайын болады.

Айтылым дағдысы адамның коммуникативті құзыреттілігін анықтайды. Әрбір оқушының ауызша сөйлеу қабілеті жоғары болуы – оның болашақ өмірінде жетістікке жетуіне, кәсіби мансапта табысқа жетуіне ықпал етеді. Сондықтан айтылым дағдысын дамыту – тек тілді меңгеру ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі таныту, жеке тұлға ретінде жетілу, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру.

Айтылым дағдысының негізгі аспектілері:

  1. Сөздік қордың бай болуы – жаңа сөздерді меңгеру және оларды дұрыс қолдану.

  2. Сөйлеу құрылымдарының дұрыс қалыптасуы – грамматикалық нормаларды сақтау.

  3. Логикалық ойлауды дамыту – ойды жүйелі, түсінікті жеткізу қабілеті.

  4. Эмоционалды және экспрессивті сөйлеу – дауыс ырғағын, екпінді дұрыс қою.

  5. Коммуникативтік икемділік – түрлі әлеуметтік жағдайларға бейімделіп сөйлеу.

Айтылым дағдысын дамытудың болашағы

Қазіргі таңда оқушылардың айтылым дағдысын дамыту – тек оқу үрдісі үшін ғана емес, олардың болашақ өмірі үшін де маңызды. Себебі көпшілік алдында сөйлеу, өз ойын еркін жеткізу, пікірін дәлелдеу қабілеттері кез келген мамандық пен өмірлік жағдайларда қажет болады.

Оқушыларға айтылым дағдыларын дамытуға бағытталған арнайы тапсырмалар мен жаттығулар беру – олардың тілдік құзыреттілігін жетілдіруге үлкен мүмкіндік жасайды. Сонымен қатар, тілдік ортаны қалыптастыру, еркін пікір алмасуға жағдай жасау, интерактивті әдістерді қолдану айтылым дағдысын дамытуда үлкен рөл атқарады.

Айтылым дағдысын дамыту – оқушының өз ойын сауатты, анық, логикалық тұрғыдан жүйелі жеткізуіне, сенімді сөйлеуіне және коммуникативті икемділігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл дағдыны дамыту үшін мәтінмен жұмыс жасау, диалогтар ұйымдастыру, пікірталастарға қатысу, рөлдік ойындар өткізу, мультимедиялық құралдарды пайдалану сияқты әдістерді қолдану қажет.

Тіл үйренудегі мәтіннің маңызы

Мәтін – тіл үйренудің негізгі құралы және сөздік қорды дамытудың ең тиімді тәсілдерінің бірі. Өйткені, кез келген тілдің грамматикалық және лексикалық ерекшеліктері, сөйлеу құрылымы, стильдік ерекшеліктері мәтін арқылы меңгеріледі. Тілдік құзыреттілікке қол жеткізу үшін оқушылар тек сөздерді жаттап қоймай, оларды мәтін ішінде дұрыс қолдана білуі керек.

Мәтінді оқу, оны талдау, мазмұндау, мәтінге негізделген пікірталас ұйымдастыру – оқушылардың тілдік құзыреттілігін арттырудың ең тиімді әдістерінің бірі. Себебі мәтін арқылы оқушылар тек жаңа сөздерді меңгеріп қоймай, олардың мағынасын, контекстік қолданылуын, грамматикалық құрылымдарын да түсінеді.

Мәтіннің тіл үйренудегі маңызы келесі аспектілерден көрінеді:

1. Лексикалық қорды байыту

  • Мәтін оқу барысында оқушылар жаңа сөздерді, сөз тіркестерін меңгереді.

  • Сөздердің синонимдік, антонимдік мағыналарын түсінуге үйренеді.

  • Оқушылар жаңа сөздерді контексте қалай қолдану керектігін меңгереді.

Мысалы, бір ғана "жүрек" сөзі қазақ тілінде көптеген мағыналық реңктерге ие:

  • Жүрек жұтқан – батыл адам.

  • Жүрегі аузына тығылды – қатты қорқу.

  • Жүрегі тас төбесіне шықты – қобалжу, абыржу.

Бұл тәсіл оқушылардың сөздік қорын кеңейтіп қана қоймай, олардың сөздерді дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастырады.

2. Грамматикалық құрылымдарды меңгеру

  • Мәтін оқу арқылы оқушылар тілдің грамматикалық ережелерін нақты мысалдар арқылы үйренеді.

  • Сөйлем құрылымын дұрыс түсінуге көмектеседі.

  • Етістіктердің шақтарын, септік жалғауларын, көмекші сөздерді меңгеруге мүмкіндік береді.

  • Күрделі сөйлемдерді қолдануды үйретеді.

Мысалы, қазақ тіліндегі есімдіктердің әртүрлі қызметін түсіну үшін оқушыларға әртүрлі мәтіндер ұсынылуы керек. "Мен кітап оқыдым" және "Кітапты мен оқыдым" сөйлемдері бірдей мағына бермейді, өйткені екінші сөйлемде назар "мен" есімдігіне түсіп тұр.

3. Айтылым дағдысын дамыту

  • Мәтіннің мазмұнын өз сөзімен айтып беру оқушылардың ауызша сөйлеу дағдысын қалыптастырады.

  • Мәтінге негізделген пікірталастар мен рөлдік ойындар оқушыларды еркін сөйлеуге үйретеді.

  • Оқушылар мәтін мазмұнынан өз ойын қорытындылап, логикалық тұрғыдан жүйелеп жеткізе алады.

Мысалы, әдеби мәтіндерді оқу арқылы оқушылар эмоционалды сөйлеуге үйренеді, ал ғылыми мәтіндерді оқу арқылы нақты дәлелдермен сөйлеу қабілеті дамиды.

4. Жазылым дағдысын жетілдіру

  • Мәтіннің құрылымын зерттеу оқушыларға дұрыс сөйлем құрауға көмектеседі.

  • Оқушылар мәтін мазмұнын негізге ала отырып, эссе, әңгіме, хат, мақала жаза алады.

  • Жазбаша жұмыстар оқушыларды сауатты жазуға үйретіп, логикалық ойлауын дамытады.

Мысалы, мәтіннің құрылымын талдау барысында оқушылар кіріспе, негізгі бөлім, қорытындының маңыздылығын түсінеді. Бұл олардың өз ойларын жазбаша жеткізуде жүйелі болуына ықпал етеді.

5. Тыңдалым дағдысын дамыту

  • Аудио мәтіндер тыңдау оқушыларға дыбыстарды, екпіндерді дұрыс қабылдауға көмектеседі.

  • Оқушылар жылдам сөйлесуді түсінуге бейімделеді.

  • Жаңа сөздер тыңдау арқылы есте сақталады.

Қазіргі кезде аудиокітаптар, подкасттар, диалогтар арқылы тілді меңгеру өте тиімді. Бұл әдіс әсіресе есту арқылы есте сақтау қабілеті жоғары оқушыларға пайдалы.

6. Ойлау қабілетін дамыту

  • Мәтінді талдау барысында оқушылар ойын жүйелі түрде жеткізуге дағдыланады.

  • Мәтіндегі оқиғаларды талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттері дамиды.

  • Сыни ойлау қабілетін арттыруға көмектеседі.

Мысалы, мәтіннен кейіпкердің әрекетін саралау, оқиғаның дамуын болжау, автордың идеясын түсіну оқушылардың логикалық ойлауын дамытады.

Мәтін – тіл үйренудің негізгі құралы. Ол оқушыларға жаңа сөздерді меңгеруге, грамматикалық құрылымдарды үйренуге, айтылым мен жазылым дағдыларын жетілдіруге, тыңдалым қабілеттерін арттыруға және логикалық ойлау қабілетін дамытуға мүмкіндік береді.

Оқушы мәтінмен жұмыс жасау барысында тек жаңа сөздерді үйреніп қоймай, олардың мағынасын түсінуді, сөйлем құрылымдарын меңгеруді және оларды сөйлеу кезінде қолдануды үйренеді. Сонымен қатар, мәтін оқушылардың есте сақтау қабілетін дамытып, аналитикалық ойлау дағдыларын жетілдіреді (4).

Мәтінмен жұмыс жасаудың әдістері мен тәсілдері

Тілді меңгеру – тек грамматикалық ережелер мен сөздерді жаттау ғана емес, сол тілді қарым-қатынас құралы ретінде еркін қолдану. Оқушылардың сөздік қорын дамыту, айтылым дағдыларын жетілдіру және тілді меңгеру деңгейін арттыру үшін мәтінмен жұмыс жасаудың әртүрлі әдістері мен тәсілдері қолданылады.

Мәтінмен жүйелі жұмыс жасау – тіл үйренудің ең тиімді тәсілдерінің бірі. Өйткені оқылған мәтінді түсіну, оны талдау, жаңа сөздерді меңгеру және пікірталас жүргізу арқылы оқушылар өз ойын еркін әрі нақты жеткізуге үйренеді.

Оқылым стратегиялары: мәнерлеп оқу, түсініп оқу, терең оқу

Оқылым – тіл үйренудің алғашқы қадамы. Кез келген тілді үйрену мәтін оқудан басталады. Бірақ оқылған ақпаратты түсініп, оны қолдана білу маңызды.

Мәнерлеп оқу – оқушылардың сөздердің дұрыс айтылуын, екпін мен интонацияны меңгеруіне көмектеседі. Мәнерлеп оқу барысында оқушылар дауыс ырғағын, сөйлемдегі мағыналық екпінді дұрыс қоюды үйренеді, бұл олардың ауызша сөйлеу дағдыларын жақсартуға ықпал етеді.

Түсініп оқу – оқылған мәтінді терең түсініп, оның негізгі идеясын, мазмұнын дұрыс ұғынуға бағытталған әдіс. Тек сөздерді оқып шығу жеткіліксіз, олардың мағынасын түсіну, мәтіндегі ойды ұғыну, логикалық байланыстарды анықтау маңызды.

Терең оқу – мәтінмен жан-жақты жұмыс істеу әдісі. Бұл әдісте оқушылар мәтіндегі жаңа сөздерді анықтап, олардың мағынасын талдайды, мәтіндегі негізгі ойды айқындайды және оған қатысты өз пікірін білдіреді.

Оқылым – сөздік қорды байыту мен тілдік дағдыларды жетілдірудегі негізгі құрал. Себебі оқылған мәтін тек ақпарат беріп қана қоймай, жаңа сөздерді, грамматикалық құрылымдарды үйренуге мүмкіндік береді.

Сөздік жұмыс: жаңа сөздерді меңгеру және қолдану

Жаңа сөздерді меңгеру – сөздік қорды байытудың негізгі тәсілі. Бірақ сөздерді жаттау жеткіліксіз, оларды қолдана білу қажет.

Сөздік жұмысы барысында оқушылар мәтіндегі жаңа сөздерді анықтап, олардың мағынасын талдайды, синонимдер мен антонимдерді табады, сөйлемдер құрайды.

Жаңа сөздерді ауызша сөйлеуде қолдану өте маңызды. Оқушылар сол сөздерді пайдаланып диалог құрастыру, эссе жазу, пікірталас ұйымдастыру арқылы оларды белсенді сөздік қорына енгізеді.

Мәтінмен жұмыс жасаудың әртүрлі әдістері – оқушылардың тілдік құзыреттілігін дамытуға арналған тиімді құралдар. Оқылым стратегиялары, сөздік жұмысы, мәтінді талдау, пікірталастар және интерактивті әдістерді қолдану – оқушылардың сөздік қорын байытып, сөйлеу дағдыларын жетілдіреді.

Болашақта тіл үйретуде жаңа технологиялар мен интерактивті әдістерді кеңінен қолдану, мәтінмен жұмыс жасаудың қызықты форматтарын енгізу маңызды. Себебі қазіргі заман оқушыларына тіл меңгерудің креативті, практикалық жолдарын ұсыну – олардың оқу процесіне деген қызығушылығын арттырады(5).

Қорытынды

Мен үшін тіл – адамның ойлау жүйесінің, қарым-қатынасының және өзін-өзі білдіруінің негізгі көрсеткіші. Тілді меңгеру – тұлғаның интеллектуалдық және әлеуметтік дамуының айқын белгісі. Сондықтан оқушылардың сөздік қорын байыту мен айтылым дағдыларын жетілдіру – сапалы білім берудің негізгі міндеттерінің бірі.

Мәтінмен жұмыс жасау – оқушылардың тілдік құзыреттілігін арттыруға, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге мүмкіндік беретін негізгі әдістердің бірі. Бұл әдіс оқушылардың сөздік қорын жүйелі түрде кеңейтуге, жаңа сөздердің мағынасын дұрыс түсініп, оларды ауызша және жазбаша сөйлеуде орынды қолдануға мүмкіндік береді.

Пайдаланылған әдебиеттер:

  1. Жұбанова, А. Тіл дамыту әдістері. Алматы: Білім, 2020.

  2. Құнанбаева, С. Коммуникативтік құзыреттілік негіздері. Астана, 2019.

  3. Ахметова, Г. Қазақ тілі оқыту әдістемесі. Алматы: Рауан, 2018.

  4. Сағындықова, Л. Қазақ тілінде мәтінмен жұмыс жасау жолдары. Алматы, 2021.

  5. Назарбаев, Н. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру. Астана, 2017.




04 Сәуір 2025
106
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі