Мазмұнды интеграциялау және оқыту мен тәрбиелеудегі ұйымдастыру формаларын, әдістерін біріктіру.

Мазмұнды интеграциялау және оқыту мен тәрбиелеудегі ұйымдастыру формаларын, әдістерін біріктіру.

Түркістан облысы, Жетісай ауданы,

Жетісай қаласы, «Алпамыс батыр»

бөбекжай балабақшасының

меңгерушісі Алмагамбетова Хатира Арубаевна

Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары (мектепке дейінгі мекемелер, мектептер, гимназиялар, лицейлер) балалар «үйренуді үйреніп», тәуелсіз, ынталы, қызығушылық танытатын, өзіне сенімді, жауапты және ақыл-ойы дамыған тұлға болуға тиіс деген қағиданы ұстанады. Мектеп жасына дейінгі балалар үшін «үйренуді үйрену» қарапайым ұғымдардан маңызды: күнделікті өмірге араласу, үлкендер мен құрдастардың тапсырмаларын орындау, дұрыс тамақтану, жеткілікті ұйқы, өзіңізге және жұмысыңызға қамқорлық жасау.

Барлық осы қарапайым ережелер кейінірек мектепте, оқуда және нақты өмірде пайдалы болады. Бірақ міндетті дағдылармен қатар ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіне тәрбие мен оқытуға белсенді, танымдық, тәуелсіз әдістер мен тәсілдерді тарту қажет. Оқу процесінің құрылысы жас ерекшеліктеріне және балалармен жұмыс жасау әдістеріне негізделуі керек. Оларды таңдау мектепке дейінгі ұйымның бағытына, оның жабдықталуына, аймақтық ерекшеліктеріне, жұмыс тәжірибесіне және мұғалімнің шығармашылық әлеуетіне сәйкес жүзеге асырылады.

 Мектепке дейінгі  мекемелерде   интеграция мәселесін барынша  терең 

зерттеуді ұсынған Н.Н.Светловская болып есептеледі. Ол өзінің мақалаларында  оқытуда интеграцияны әдістемелік құбылыс деп танып, оның мүмкіндігі туралы мәселені көтерді және білім берудің алғашқы кезеңіндегі интеграция терминіне мұғалімдер мен ғылымдардың көңілін аударды.

     Интеграция –мектепке дейінгі мекемелерде білім берумен байланыстырып алғанда – бұл пәндердің өзара байланысын жоғары деңгейде нақтылы түрде іске асыру.

     «Интеграция – іс-әрекеттің кезектесуі, балалар меңгерген қарапайым  білім немесе іс-әрекеттің бір пәннен екінші пәнге ауысуы. Балалардың білімдерін бекіту үшін оқыту процесін шапшаңдау» деп есептейді.

Оқу процесінде келесі әдістер қолданылады:

- ауызша (әңгіме, түсіндіру, әңгіме және т.б.);

- визуалды (байқау; суреттер, суреттер, ойыншықтар мен заттарды қарау; картиналар, мультфильмдер, спектакльдер және т.б. қарау);

- практикалық (жаттығулар, модельдеу, далалық сапарлар, тәжірибелер, эксперименттер және т.б.);

- ойын (мобильді, театрлық, рөлдік және т.б.);

  Мектепке  дейінгі балалардың жеке тұлғасын дамытуда пәнаралық байланыс өте маңызды  болып табылады.

    Пәнаралық байланыс проблемасын педагогикалық, психологиялық жағынан зерттеумен қатар, философиялық тұрғыдын да көптеген ғалымдар зор көңіл бөлуде. Пәнаралық байланыстың философиялық негізіне дүниедегі барлық заттың, құбылыстардың бірімен-бірінің өзара байланыстылығы туралы, тұжырымдалған дүние туралы білімдер де бірімен-бірі байланыста болады. Пәнаралық байланыстың физиологиялық, психологиялық негізінің нәтижесі білімдер жүйесінің мида орналасуы адамның үнемі алға ұмтылушылығына жағдай туғызады да, оның шығармашылық іс-әрекетіне дайын бола алатындығын дәлелдейді.

Мамандар интеграцияны білім беру сапасына қол жеткізу жолдарының бірі, баланың жеке тұлғасын дамытудағы оның жаңаруы мен тиімділігі, балалық шақтың еркін кеңістігі мен денсаулығын сақтау ретінде анықтайды. Интеграциялық тәсілдің өзектілігі мынадай себептермен түсіндіріледі:

–   балалар қоршаған дүниені өзінің саналуандығымен және бірлігінде таниды,

–   сабақтардағы кіріктірілген тәсіл тәрбиеленушілердің әлеуетін ашуға септігін тигізеді, оларды дүниені белсенді танып-білуіне, себеп-салдарлық байланыстарды ой елегінен өткізуге және табуға, логиканың, ойлаудың, қарым-қатынастық қабілеттіліктерінің дамуына және т. б. түрткі болады;

–   қызметтің алуан түрлері балалардың назарын әрбір сабақтың барысында жоғары деңгейде ұстап тұрады, бұл олардың жеткілікті тиімді екендігі туралы айтуға мүмкіндік береді. Іс-тәжірибелік мәнділігі мектепке дейінгі білім беру интеграциясы.

 Интеграциялық оқытуды жүзеге асыру әр пәндік мазмұнды қосып біріктіріп жіберу немесе бірнеше пәнді бір пәнмен алмастыру емес, әрі пәндік құрылымды жоққа шығармайды, керісінше, оған қондырғы ретінде қызмет етеді. Интеграциялық оқыту пән мазмұнының айқын анықталуына мүмкіндік береді.

    М. Берулова өз еңбектерінде  оқу пәндері интеграциясының  бірнеше деңгейі бар екендігін  атап көрсеткен.  Интеграцияның  алғашқы жоғары деңгейінде пәндерді  кіріктіру  негізінде кешенді ғылым пайда болады. Интеграцияның екінші деңгейі – дидактикалық біріктіру деңгейі. Бұл деңгейдңгі оқу  пәндерінің интеграциясы үнемі жүзеге асырылып, өзара бірлесіп әрекет етуші пәндер өз мәртебесін өз тұжырымдамасы негізінде сақтайды. Интеграцияның  үшінші деңгейі – пәндердің өзара байланысының ең төменгі деңгейі. Пәндердің өзара байланысы деңгейі балалардың білімін зерттеу, талдау, жүйелеу сияқты негізгі дидактикалық міндеттер арқылы шешіледі.

Бір білім беру саласының оқу процесіне интеграциялану принципіне сәйкес басқа білім беру саласының міндеттері бір уақытта шешілуі керек. Оқу процесінің бір тақырыпқа айналуы балалардың жан-жақты дамуына үлкен мүмкіндіктер береді. Олардың тәжірибе, эксперимент, негізгі дағдыларды, тұжырымдамалық ойлау қабілетін дамытуға мүмкіндігі бар.

Осылайша, мазмұнның интеграциясы ғана емес, сонымен қатар әртүрлі ұйымдастырушылық нысандар мен әдістердің интеграциясы бар, онда балалар ісәрекетінің әртүрлі түрлері белгілі бір дәрежеде немесе басқа дәрежеде интеграцияланады.

Мектепке дейінгі жаста еңбек және оқу сияқты ойындар ойын барысында пайда болады. Бұл жаста адамгершілік-этикалық нормалар тәрбиеленеді, қарапайым еңбек дағдылары мен қабілеттері қалыптасады, практикалық ойлау және көркемдік-шығармашылық белсенділік дамиды. Мектеп жасына дейінгі ойындар символдық және сюжеттік-рөлдік ойынға айналады. Режимдік сәттерді картотека түрінде берген жөн.