"Мұхтар Әуезовтің мұрасы" атты мақаласы

Жунусова С.У

№6 гимназия

Семей қаласы

АБАЙДЫ ӘЛЕМГЕ ТАНЫТҚАН -ДАНЫШПАН ТҰЛҒА

Мұхтар Әуезов әдебиетті дамытуда зор үлес қосты. Алғашқы «Абай жолы» қазақ роман-эпопеясын негізін қалаушы, драматург, орыс және еуропа классикасын аудармашы, ұлы жазушының таусылмайтын әдеби мұрасын жазған шын ғалым. Мұхтар Омарханұлы Әуезов 1897 жылы 28 қыркүйекте Семей облысы Абай ауданының Шыңғыстау етегінде дүниеге келген. Болашақ жазушы Абайдың жан әсерімен өскен. Әкесі Омархан мен атасы Әуез көршісі және отбасының досы ұлы ақынды өте жоғары бағалаған. Атасы Әуез немересін тәрбиелеуге көп күш салған. Ол халық эпосы шағармаларын сарқылмай әңгімелеуші болған, немересін сауаттылыққа үйреткен, Мұхтарды әдебиетке, Абай поэзиясына деген сүйіспеншілікке баулыған. Абай поэзиясы баланың жан дүниесіне жарқын ой мен сезім оятты және оның шығармашылық тағдырына үлкен әсер етті. Осының салдарынан М. Әуезов өзінің атын ұлы Абайдың атымен байластырған. Ұлы Абайды әлемге танытқан, Мұхтар Әуезов. Әлемдік ой алыптарының ғұмырлық белестерінен сыр шертер «Өнегелі адамдар өмірі» сериясы бойынша шығатын кітаптардың қатары, қазақтың тағы бір ұлы тұлғасының есімімен толықты.
Биыл «Өнегелі адамдар өмірі» сериясының шығып жатқанына 120 жыл толыпты. Оқырманға жол алған «Абай» кітабы санақ бойынша «ӨАӨ» сериясымен жарық көрген 169-шы кітап. «Өнегелі адамдар өмірі» сериясының өзіне тоқталсақ, Кеңес Одағы кезінде бұл серияны 1933 жылы орыс жазушысы М.Горький негізін қалаған .
Қазақ үшін Абай ұлы тұлға. Ол бізден кейінгі ұрпаққа да солай, барша салтанатымен ұлы рух ескерткіші болып қала береді. Бірақ «осы Абайды қазақ жұртынан тысқары жердегі халықтар біле ме, білмей ме?» деген сауал туындағанда біраз күмілжіп қаламыз. Мүмкін ұлылығы, даналығы, бәлки данышпандығы болар, бірақ, Абайдың орыс тіліндегі аудармасын да әлі күнге дейін дұрыстап жаза алмай жүрміз. Абай Құнанбаевты орыс орыстың, испан испанның, ағылшын ағылшынның, неміс немістің көзімен биігінде қарап біліп жатса, бұдан біздің абыройымыз асқақтамаса аласармайды. Әлемнің әр халқы, әр әдебиеті Абайдың ұлылығын мойындап, танып тағзым етсе, бүгінгі ұрпақтың орындайтын ең үлкен парызы да сол болар еді. Сондықтан, бұл сериядан Абай атамыздың орын алуы «біздің мәдени өміріміздегі айтулы оқиға» деп атауға тұрады. Абайдың әлемнің ақыл-ой алыптарының қатарында тұруы, оған өз дәрежесіне лайықты кітаптың жазылуы бүгінгі ұрпақтың атқаруға тиіс міндетінің бірі болатын. Абай орыс тілін ғана емес, араб, парсы тілдерін де білген, яғни үш қайнардан (қазақ, шығыс, батыс мәдениеті) сусындап, іс жүзінде бүкіл әлемдік ой-сананың же¬тіс¬тігін бойына сіңірген тұлға. Олай болса, Абай шығармашылығы мен өміріне жасалған бұл қалам тарту да сол асқар биіктікті танудың жаңа бір кезеңі дерліктей құнды. Абай атамыз әлемнің ұлы ғұламасы Аристотельден бастау алған ұлылардың қатарынан ойып тұрып өз орнын алды. Қазақтың даңқты жазушысы, ғалымы педагогі ,қоғам қайраткері Мұхтар Әуезов аса құнды еңбектері үшін халық құрметіне бөленіп,творчестволық сатысының ең жоғары басқышына шыққан еді.М.Әуезов жасаған туындылар қазақ әдебиетін әлем әдебиеттерінің қатарына қосып,қазақ халқының тарихын ,өмірін, мәдениетін, талантын, ұлттық мінезін жер жүзі оқырмандарына танытты.

Пайдаланылған әдебиеттер:

• М.Әуезов « Әлем әдебиеті»

• М.Әуезов «Шығармалар жинағы 20 томдық» Алматы.Жазушы.

• «Ана тілі» газеті 2010 жыл