Оқырман қаламынан... (Мұхтар Әуезовтің "Қорғансыздың күні" шығармасын оқығаннан кейін)

Оқырман қаламынан...

Қорғансыздың күні әңгімесі – баайырғы ауылдың кедей тұрғындарының тыныс тіршілігі, қиындыққа толы өмірі ащы шындықпен баяндалады.

Қысқаша мазмұнына тоқталар болсақ, шығарма Арқалықтың боран арылмайтын ауа-райын, Күшікбай батыр туралы аңыздан басталады. Содан кейін барып шығарманың негізгі көрінісі баяндалады. Яғни, бұл Ақан мен Қалтайдың бір үйге келуі. Үй тұрғындары жасы сексеннен асқан кемпір, екіншісі қырықтан асқан әйел, соңғысы он үш жастағы қыз. Кемпірдің айтуынша, баласы Жексен өте момын, сыпайы жан болған. Бір күні Дүйсен деген арамза бір ұры кезігіп, қонақ болайын десе боранда үйіне кіргізбепті. Сөйтіп малын алып кетіпті. Алып келуге жүрегі дауаламай Жексеннен желуін сұрайды. Жексен сауап дегендей оған өте іштарлығын айтады. Сөйтіп, «Өзіңнен басқа сенерім жоқ» деген соң амалсыз әлгінің малын іздеуге кетеді. Жиырма күн жүріп, аяғында малын алып қайтады. Бейшара, табаны ойылғанша жүріп, үйіне қайтқан соң үш-төрт күннен кейін төсек тартып жатып, ақыры аяяғында өледі. Әйелінің көзі соқыр екен. Тағы біраздан кейін Мұқашта өледі. Меймандардың біреуінің көзі Ғазизаға түсіп отырады. Ғазиза үйінің бар тіршілігін істеп, шарасыз анасы мен әжесінің жанынан табылады. Қыз қарағанын сезсе де балалығынан таймайды. Бір кезде, ас ішіліп болған соң, әжесі Ғалияға қонақтардың аттарына беретін жем-шөпті көрсетуін сұрайды. Қонақтардың көзқарасынан бір жамандықты байқаған қыз бала, аяғы тартпаса да , амал жоқ тысқа шығады. Шыққаны бекер-ақ екен. Екі жауыз жас қызға қиянат жасайды. Қашып құтыла алмай, абыройы мен арынан айрылған Ғалия әкесінің моласын қарай қашып, боранды түнде үсіп өледі. Автордың бұл шығармасы осылай қайғылы аяқталады.

Қорғансыздың күні әңгімесі жаралы жанға қуат беретін көркем шығарма. Бұл әңгімені оқып өмірдің қызығы мен қиындығы қатыр жүретінін сезініп, ерекше күш аласың. Мен осы әңгімені оқуға барлық оқырманға кеңес беремін. Қазақ прозасында ерекше орыны бар шығарманы оқымаған қазақ қазақ емес шығар...

Орындаған: Алматы облысы, Іле ауданы, Ынтымақ ауылы, №46 орта мектебінің 9 «Ә» сынып оқушысы Нұрхожа Гүлмира Амантайқызы