АТАУ КЕРЕ
РОМАНЫ
Композициялық талдау

ОҚИҒАНЫҢ БАСТАЛУЫ: АТАУ КЕРЕ
РОМАНЫНДАҒЫ КЕЙІПКЕРЛЕРМЕН
ТАНЫСУ
Шығармада негізгі 4 кейіпкер бар. Олар: Ерік, Таған, Айна, және Нүрке.Ерік:
Бар арманы ақша, байлыққа мастану, аң аулау, қиялдағы қызға ғашық
болу.Таған: Аспирант ғылым жолына түскенімен, жолы болмай, өмірден баз
кешкен адам.Айна:жылқышының қызы , табиғаты момын, адамгершілігі,
мейірім-шапағаты мол адам .Ал Нүрке кемпір осы үш адамға қосалқы әсер
ететін төртінші кейіпкер ретінде сюжет желісін бір-бірімен байланыстырып,
дамытып отырады.

ОҚИҒАНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ: ЕРІКТІҢ
ҚАЗАҚТАР БЕК-АЛҚА, ОРЫСТАР ФАДИХА
ДЕП АТАП КЕТКЕН ЖЕРГЕ БАРУЫ.
Анығырақ айтқанда, бір жыл жинаған ара балын Бекзат деген сатушы
әйелге өткізіп болған Ерік, қайтар жолында мектепте бірге оқыған
“Таған” деген сыныптасын “Әй, Қарабура” деген сөзімен кездестіреді.
Бомждыққа салынып кеткенін көрген Ерік, мен бұған мол тамақ пен
ішімдік берсем артымнан қалмайды, ал содан соң өз құлым қылып
алмаймын ба деп ойлап, екеуі бірге жол тартады.

ОҚИҒАНЫҢ ДАМУЫ: КЕЛІНІ
МЕН ЕНЕСІНІҢ ДИАЛОГЫ
Нюра енесінің “Қандауыр” (күйеуі) туралы сөз сөйлеуімен басталады.
Содан кейін Нюраның әулеті мен Қандауырдың әулеті арасында
түсініспеушіліктің өршігені туралы және Сарқыт атты көршісі туралы
әңгіме жүреді. Айта келе, Нүрке өз анасы мен әкесінің тағдыры туралы
сөз сөйлейді.Соңында анасы өз баласы туралы ойын білдіруімен
оқиғаның дамуы аяқталады.

ОҚИҒАНЫҢ ШИЕЛЕНІСУІ: ЕРІКТІҢ
АФРИКАЛЫҚ БУДАН АРАЛАРЫНА ДЕГЕН
ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫ.
Ақшаны меңзейтін Ерік, африкалық бал арасының еңбекқор, балды көп
беретінін естігенде, тікұшақ арқылы оны алдыртып, өзінің омартасында
өсірмекші болды. Бірақ, бұл жағдайды анасы естігенде “бүгін балын
берсе, ертең уын ұсынады” деп өзінің наразылығын білдіреді. Шынымен
де ара өте қауіпті еді, өйткені оның кесірінен Африкада 1969 жылы 200
адам өлген.

ШАРЫҚТАУ ШЕГІ: НҮРКЕНІҢ
СОНАДАН ҚАЙТЫС БОЛУЫ
Нүркен былай айтқанда , өз баласының қолынан өлім іздеп тапты деп айтсақ
та болады. Жауыз, мал өлтіретін сона есік алдында отырған Нүркені
шағуымен оқиғаның шарықтау шегі басталады. Асықпай дәрет алып, шалқая
жатып, Алладан кешірім сұраған Нүрке, кенеттен шоқынып “ О господи,
прости своего грешнего” деп көзін жұмған кезде осының бәріне қарап
отырған Айна “ апатайым-ау мынауың не?! ” деп талып қалады.

ОҚИҒАНЫҢ ШЕШІМІ: ЕРІКТІҢ
ДҮНИЕҚОҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Аяқатала келе, Ерік басын жоғалтардай қатты ғашық болған
қызды көру үшін, өзінің тарихи өзеніне барады. Ақ аттан түсе
келген арман сұлуын көргенде “А, Құдай, араға айналсам екен,
ара болып, арғы бетке ұшсам екен” деп армандайды. Кенеттен,
арманы орындалады.Бірақ та Ерік бал арасына емес , көкбас
сонаға айналады. Ұшып өз ғашығының иығына барып қонған
сәтте, сұлу қатты қорыққанынан қолындағы қамшымен
иығындағы араны өлтіреді. Жаңа азат жолында автор Еріктің
араға айналуының себебін “дүниеқоңыз адам тек сонаға ғана
айналады” деп әзілмен жеткізуімен аяқталады.