Абай облысының білім басқармасы

Ақсуат ауданы білім бөлімі

«М.Әуезов атындағы Көкжыра орта мектебі» КММ жанындағы интернат тәрбиешісі

Кунафина Райгул Казымовна

Отбасынан алыста тәрбиеленетін балалармен жұмыс жүргізудің психологиялық-педагогикалық негіздері

Интернаттық мекемелерде тәрбиеленушілердің басым бөлігі отбасы ортасынан алыста, кейде толық емес немесе әлеуметтік жағынан қиын отбасынан келеді. Сондықтан олардың тұлғалық дамуы мен әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз ету үшін тәрбие процесінде психологиялық-педагогикалық негіздерге сүйену маңызды. Бұл бөлімде отбасыдан алыстағы балалардың ерекшеліктері, олардың психологиялық қажеттіліктері және педагогикалық қолдау тәсілдері қарастырылады.

1. Отбасынан алыста тәрбиеленетін балалардың психологиялық ерекшеліктері

1. Эмоциялық қажеттіліктің жоғары болуы

Балалар ата-анасынан, туған ортасынан алшақ болғандықтан, эмоционалды қолдауға, сенімге, мейірімге ерекше мұқтаж. Олар көбінесе өз сезімдерін сөзбен жеткізе алмайды, кейде агрессия немесе жабықтық арқылы білдіреді.

2. Қауіпсіздік пен тұрақтылыққа деген қажеттілік

Отбасынан бөлінген балалар үшін қауіпсіз, тұрақты тәрбие ортасы аса маңызды. Күтпеген өзгерістер немесе тәртіптің жоқтығы олардың эмоционалды күйін нашарлатады.

3. Әлеуметтік тәжірибенің шектеулі болуы

Мұндай балалар кейде қоғаммен, құрдастарымен дұрыс қарым-қатынас құра алмауы мүмкін. Әлеуметтік дағдыларды үйрету – интернаттық тәрбиенің басты міндеттерінің бірі.

4. Мотивациялық және өзін-өзі бағалау мәселелері

Кейбір тәрбиеленушілердің оқу мен тәрбиеге қызығушылығы төмен, өзін-өзі бағалауы қалыптаспаған. Бұл педагогикалық қолдау мен жеке дара тәсіл қолдануды талап етеді.

2. Психологиялық-педагогикалық негіздер

Интернаттық ортада отбасыдан алыстағы балалармен жұмыс жүргізудің негізгі психологиялық-педагогикалық принциптері төмендегідей:

- Эмоциялық қолдау және сенімділік принципі

Педагог балаларға сенімділік пен эмоционалды қауіпсіздік сезімін беруі тиіс. Жан-жақты қолдау көрсету балалардың ішкі әлемін тұрақтандырады, сенімді қарым-қатынасқа үйретеді.

• Жеке даралау және қабілетке сәйкес бейімдеу

Балалардың жас ерекшелігі, психологиялық типі, қызығушылығы мен қабілетін ескеру қажет. Дараланған тәрбие олардың әлеуетін ашуға, оқу және әлеуметтік дағдыларын дамытуды жеңілдетеді.

• Позитивті мотивация

Тәрбиеленушілердің оқу, еңбек, шығармашылық және әлеуметтік белсенділігіне ықпал ету үшін мотивациялық тәсілдер қолданылады. Жетістіктерін мадақтау, қызығушылығын қолдау, жауапкершілікке үйрету маңызды.

• Қолданбалы іс-әрекет принципі

Теориялық түсініктерді іс-әрекет арқылы меңгерту, тәжірибелік тапсырмалар, рөлдік ойындар мен топтық тренингтер арқылы педагогикалық процесті тиімді жүргізуге болады.

• Тұрақтылық пен жүйелілік принципі

Тәрбиелік іс-шараларды тұрақты, жүйелі түрде өткізу қажет. Күн тәртібі мен ережелердің сақталуы балаларға тәртіп, жауапкершілік пен өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастырады.

• Қоғамдық және әлеуметтік интеграция принципі

Балалардың қоғамдық өмірге, ұжымға бейімделуі үшін топтық іс-шаралар, өзін-өзі басқару, әлеуметтік ойындар және топтық жобалар ұйымдастырылады. Бұл балалардың өзіне сенімділігін арттырып, әлеуметтік дағдыларын жетілдіреді.