Педагогикалық тәжірибені жалпылау тақырыбы

«Тарихты оқытудағы заманауи білім беру технологиялары»

(Шыназбаева Клара Алибековна, тарих пәні мұғалімі, педагог – сарапшы, «М.Горький атындағы ЖББМ» ҚММ, Шардара қ, Түркістан облысы)

Қазіргі уақытта адамның ішкі белсенділігі, оның қажеттіліктері мен өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру қабілеттері гуманистік психология мен педагогика тұрғысынан тұлғаның білімі мен дамуындағы шешуші факторлар болып саналады. Қазіргі жасөспірімдердің көпшілігі пассивті, олардың оқу процесінде белсенділік деңгейі төмен, көбісі мектеп берген білім пайдалы емес деген сенім қалыптастырады. Сонымен қатар, қоғамға қоғамды шығармашылықпен реформалауға, елдің зияткерлік әлеуетін арттыруға қабілетті жоғары білімді, бастамашыл адамдар қажет.

Сондықтан түлектер өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі үздіксіз жетілдіруге қабілетті болуы керек. Мұндай тапсырмаларды дәстүрлі технологиялар жағдайында орындау өте қиын. Қазіргі білім беру технологияларында балалардың өзін-өзі дамыту қажеттілігінің пайда болуына, өзін-өзі көрсетуге, өзін-өзі растауға, өзін-өзі анықтауға және өзін-өзі басқаруға деген ұмтылысына ставка жасалады, бұл өз кезегінде оқушылардың сабақтағы белсенділік деңгейін арттыруға ықпал етеді. Оқушы тек білімді ғана емес, оларды алу тәсілдерін де игерген кезде оқу іс-әрекетіне айналады. Өкінішке орай, тарих сабақтарында әзірге екі ақпарат көзі басым-мұғалім мен оқулық, бұл қазіргі тез өзгеретін әлемнің жағдайына жеткіліксіз болып көрінеді.

Педагогикалық тәжірибені зерттеу объектісі-оқытуда заманауи білім беру технологияларын қолдану.

Зерттеу пәні-тарих сабақтарында заманауи білім беру технологияларын қолдану.

Инновациялық оқыту мазмұнын әзірлеу кезінде мұғалімге қалай түсу керектігін анықтау маңызды, оны жаңа оқыту жүйелері арқылы беру керек. Осылайша, жұмыстың мақсаты-жалпы білім беретін мектепте тарихты оқытуда заманауи білім беру технологияларының қандай түрлерін қолдануға болатындығын көрсетуге және қарастыруға ұмтылу.

Мақсатқа сүйене отырып, мен келесі міндеттерді анықтадым:

• білім беру технологиялары ұғымын ашу;

• заманауи білім беру технологияларының мысалдарын келтіріңіз;

• оқытудағы заманауи білім беру технологияларына талдау жасау

тарих;

• тарихты оқытуда АКТ қолдануды қарастырыңыз;

• заманауи білім беру бағдарламаларын қолдану мүмкіндіктерін көрсету

тарих сабақтарындағы технологиялар.

Бұл жұмыста тақырыптың өзектілігі оқытудың заманауи білім беру технологиялары өте перспективалы және оқыту әдісі ретінде оқу процесін жүзеге асырудың дәстүрлі әдістерінің мүмкіндіктерінен әлдеқайда жоғары.

Тәжірибені қалыптастыру идеясына келесі факторлар әсер етті: МЖМБС талаптары, әдістемелік әдебиеттерді зерттеу, біліктілікті арттыру курстары, әріптестердің тәжірибесін зерттеу, семинар-практикумдарға, кәсіби конкурстарға қатысу. Гуманитарлық ғылымдардың ерекшелігі-олар экспериментке емес, әртүрлі дереккөздердің деректері негізінде оның дамуындағы шындық фактілерін талдауға және жалпылауға сүйенеді.

З аманауи білім беру технологиялары педагогикалық стратегияның негізгі бағыттарын енгізуді қамтамасыз етеді: білім беруді ізгілендіру және тұлғаға бағытталған тәсіл; балалардың зияткерлік дамуы, олардың дербестігі; мұғалімге және бір-біріне деген ізгі ниет; адамның даралығына, оның жеке басына назар аудару; шығармашылық қызметті дамытуға нақты бағдар беру.

Оқу процесінде жаңа технологияларды қолдану өзекті болып табылады қазіргі мектептегі білім беру мәселесі. Бүгінгі таңда кез - келген пән бойынша әр мұғалім ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып сабақ өткізуі қажет. Бұл мұғалімге сараланған және жеке жұмыс істеуге мүмкіндік береді, сонымен қатар уақытты үнемдейді. Бұл мені жаңа педагогикалық технологияларды іздеуге және оларды өз тәжірибемде қолдануға итермелейді. Мен өз сабақтарымда дәстүрлімен қатар заманауи білім беру технологияларын қолданамын. Бұл маған жеке тұлғаға бағытталған оқыту принциптерін сәтті жүзеге асыруға мүмкіндік береді, мұнда баланың жеке басы, оның жеке басы, өзіндік құндылығы, әрқайсысының субъективті тәжірибесі алдымен ашылып, содан кейін білім мазмұнымен келісіледі.

Басым технологиялардың ішінде:

• ақпараттық-коммуникациялық технологиялар;

• проблемалық-іздестіру оқыту технологиясы;

• тест технологиялары;

• жобалау технологиясы;

• білім берудегі интеграция технологиясы;

• денсаулық сақтау технологиялары;

• сараланған оқыту технологиялары;

• ойын әдістерін қолдану технологиясы.

Мектепте оқыту әдістемені үнемі жаңартып отыруды талап етеді. Жоғары мектепке оқу орнын ұйымдастыруға жаңа талаптар қойылады оқушылардың іс-әрекеттері, оны технологияландыру әрекеттері, яғни болжамды нәтижеге кепілдік беретін жүйеге біріктірілген міндетті, өзара байланысты құралдардың, әдістер мен әдістердің өзара әрекеттесуінің оңтайлы дидактикалық шарттарының кешені әзірленуде. Өз тәжірибемде модульдік технологияны белсенді қолданамын.

Модульдік технология бойынша оқытудың мазмұны толық дербес кешендерде (ақпараттық блоктарда) ұсынылады, оларды игеру мақсатқа сәйкес жүзеге асырылады.

Проблемалық оқыту технологиясы да қызықты. Бүгінгі таңда проблемалық оқыту деп мұндай ұйым түсініледі мұғалімнің басшылығымен құруды көздейтін оқу сабақтары проблемалық жағдайларды және оқушылардың оларды шешу жөніндегі белсенді дербес іс-әрекетін, соның нәтижесінде кәсіби білімді, дағдыларды, дағдыларды шығармашылық игеру және ойлау қабілеттерін дамыту орын алады.

Проблемалық жағдайды құрудың әдістемелік әдістері:

• мұғалім оқушыларды қайшылыққа алып келеді және оны шешудің жолын өздері табуды ұсынады;

• практикалық қызметтің қайшылықтарына тап болады;

• бір сұраққа әртүрлі көзқарастарды ұсынады;

• оқушыларға құбылысты әр түрлі тұрғыдан қарастыруды ұсынады,

• оқушыларды салыстыру, жалпылау, жағдайдан қорытынды жасауға, фактілерді салыстыруға шақырады;

• нақты сұрақтар қояды (жалпылауға, негіздеуге, нақтылауға, пайымдау логикасына);

• проблемалық теориялық және практикалық тапсырмаларды анықтайды;

• проблемалық міндеттер қояды.

Қазіргі уақытта жоғары сынып оқушылары студенттер сияқты өз жобаларын құрып, қорғаған кезде жобалық қызметке жүгіну өзекті болып табылады жоғары оқу орындарының курстық және дипломдық жұмыстары.

Жобалық технологиясы, басқалары сияқты, ХХІ ғасырдағы технологияларға жатады. Бұл оқушылардың жаңа нәрсені қабылдауға дайындығын, оны қайта өңдеу, түсіндіру және түрлендіру қабілеттерін қалыптастыруға мүмкіндік береді; жаңа жағдайларда шешім қабылдауда тәуелсіздікті дамытуға, осы жаңа жағдайларға бейімделуге көмектеседі, тек мектеп шеңберінде ғана емес, одан тыс жерлерде де сұранысқа ие болатын коммуникативті іс-әрекеттің негіздерін дамытады. Жобалық іс-шаралар сонымен қатар оқытудың сараланған, дамытушылық, құзыреттілік тәсілдерімен қабаттасады.

Қазіргі мектеп үшін ең тән зерттеу, шығармашылық, ойын, тәжірибеге бағдарланған (оның ішінде әлеуметтік - бағдарланған), ақпараттық жобалар. Жобалар барысында мен мұғалім ретінде:

а) көзге көрінбейтін бағыттау және ұйымдастыру арқылы жұмысқа ашық қатысу барлық қатысушылардың жұмысы (кездесуді ұйымдастыруға көмектесу, редакцияға бару және т. б.);

б) өз қызметін жанама түрде ұйымдастыру, басқару және түзету мен сондай-ақ жобаның қатысушысы болып саналамын, ол туралы не айту керек оқушыларды тікелей білу.

Оқушылармен жұмыс жасауда мен әртүрлі жобаларды қолданамын

Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар мұғалімнің кәсіби мәдениетінің қажетті компонентіне айналуда. Қазіргі білім беруде ақпараттық технологияларды енгізу қажеттілігі, оқушылардың құзыреттілігін қалыптастыру бүгінгі күні ешкімде күмән тудырмайды. Ақпараттық технологиялар оқушыны зерттеуші позициясына қояды, зерттелетін мәселенің мәнін терең түсінуге мәжбүр етеді. Әр түрлі ақпарат көздерін зерттеп, талдай отырып, оқушылар мұғаліммен бірге мақсат қоюды, күтілетін нәтижені жоспарлауды үйренеді және ең бастысы танымдық мәселенің мүмкін шешімдерін ұсынады. Жұмыс тәжірибесі көрсеткендей, компьютермен белсенді жұмыс істейтін оқушыларда өзін-өзі тәрбиелеу дағдыларының жоғары деңгейі, ақпараттың қарқынды ағымында бағдарлау, ең бастысы, жалпылау, қорытынды жасау қабілеті қалыптасады. Сондықтан менің тарих сабақтарында оқытуда жаңа ақпараттық - коммуникациялық технологиялардың мүмкіндіктерін ашудағы мұғалім ретіндегі рөлім өте маңызды.

Қазіргі мұғалім оқушының басты құқықтарының бірі – сапалы білім алу құқығын қамтамасыз ету үшін оқытудың жаңа құралдарымен жұмыс істей білуі керек. Жаңа технологияларды қолдану мектеп алдында тұрған заманауи талаптарға жауап береді. Білім беру технологияларының, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың арқасында түлектеріміздің болашақ өміріне табысты бейімделу және өзін-өзі жүзеге асыру үшін негіз қаланады. Психологтар қазіргі адамға ақпаратты визуалды қабылдауға деген ұмтылыс тән екенін атап өтті. Оқушылар көру қатарын мәтінге қарағанда жақсы қабылдайды. Оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану осы мәселені ішінара шешуге ықпал етеді. Мультимедиа негізінде жасалған электронды оқулықтар есте сақтау мен қиялға қатты әсер етеді, есте сақтау процесін жеңілдетеді және сабақты қызықты етуге мүмкіндік береді.

Бұл тәжірибе бастауыш және орта мектеп жасындағы балалармен жұмыс істейтін пән-педагогтарға, жас педагогтарға қызықты болады. Менің педагогикалық тәжірибемнің дамуы тарих мұғалімдеріне ғана емес, басқа пәндік пәндерге де қызықты болады.

Заманауи білім беру технологияларын қолданатын сабақтар практикалық, теориялық және танымдық нәтижелер оқушыларға қызықты. Балалар пән бойынша қорытынды аттестаттауға дайындалуға мүмкіндік алады, қажетті ақпаратты өз бетінше қайдан алуға болатындығы туралы білім алады, көптеген адамдар тақырыпты одан әрі зерттеуге қызығушылық танытады. Алайда, қазіргі заманғы білім беру технологияларын енгізу олардың дәстүрлі оқыту әдістемесін толығымен алмастыратынын білдірмейді, бірақ оның құрамдас бөлігі болатынын атап өткім келеді.

Мұғалімнің тірі, эмоционалды сөзі ешқашан ең ақылды машинаны алмастырмайтынын ұмытпаңыз. Тарих сабағындағы компьютерлік іс-шаралар дәстүрлі оқу курсын қолдауға бағытталған, бұл жағдайда ол оқушыны пәннен алшақтатып қана қоймайды, сонымен қатар баланың оған деген қызығушылығын арттыруға қызмет етеді. Мұғалімге сабақтың қалыптасқан стереотиптерін жеңу өте қиын. Студентке жақындауға және қателерді түзетуге, дайын жауап беруге деген үлкен желылас бар. Білім алушылар да осындай проблемаға тап болады: олар мұғалімді көмекші, танымдық іс-әрекетті ұйымдастырушы ретінде көруі әдеттен тыс.

Қазіргі заманғы білім беру жүйесі мұғалімге көптеген инновациялық әдістердің ішінен «өзінікін» таңдауға, өз жұмыс тәжірибесіне жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда заманауи сабақты сәтті өткізу үшін өз ұстанымыңызды жаңаша түсініп, өзгерістердің не үшін және не үшін қажет екенін түсініп, ең алдымен өзіңіз өзгеруіңіз керек. В. Г. Белинский былай деп жазды: «жаңа нәрсеге ұмтылусыз өмір жоқ, даму жоқ, прогресс жоқ».

Бұл сөздер баяғыда айтылған. Содан кейін ешкім компьютерлік технологиялар туралы ойлаған жоқ. Бірақ, менің ойымша, бұл сөздер ол туралы, қазіргі мұғалім туралы, алға ұмтылатын, барлық жаңа, жаңашылдықты игеруге және өз жұмысын тәжірибеде сәтті қолдануға дайын мұғалім туралы.

Осылайша, заманауи педагогикалық технологиялар заманауи ақпараттық технологиялармен бірге білім беру процесінің тиімділігін едәуір арттыра алады, білім беру мекемесінің алдында тұрған жан-жақты дамыған, шығармашылық еркін тұлғаны тәрбиелеу міндеттерін шеше алады.

Пайдаланылған интернет көздерінің тізімі

1. https://ust.kz/word/bayandama_tarih_sabagynda_oqytydyng_janga_tehnologiyalaryn_tiimdi_paidalany_joldary-128934.html Тарих сабағында оқытудың жаңа технологияларын тиімді пайдалану жолдары

2. https://eduindex.kz/methodical-articles/613-tarih-pnin-oytuda-belsendi-disterdi-oldanu.html Тарих пәнін оқытуда белсенді әдістерді қолдану

3. https://kopilkaurokov.ru/istoriya/prochee/tarikh_sabag_ynan_bilim_bieru_kiezindie_zhan_a_tiekhnologhiialardy_k_oldanudyn_t Тарих сабағынан білім беру кезінде жаңа технологияларды қолданудың тиімділігі

4. https://bilimportal.kz/baza-materialov/istoriya-kazaxstana/tarix-sabayinda-zamanaui-ds-tslder-men-timd-pedagogikalyi-texnologiyalardyi-oldanu-makalasyi Тарих сабағында заманауи әдіс-тәсілдер мен тиімді педагогикалық технологияларды қолдану. Макаласы

5. https://stud.kz/referat/show/2660 Тарих сабағында жаңа технологияларды қолдану