2024-2025 оқу жылына арналған
Қысқа мерзімді сабақ жоспарларын жүктеп алғыңыз келеді ме?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Материалдар / Қазақ мемлекетінің құрылу тарихы

Қазақ мемлекетінің құрылу тарихы

Материал туралы қысқаша түсінік
Қазақ мемлекетінің құрылу тарихы туралы жазылған.
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Қазақ хандығының құрылу тарихы

Қазақ мемлекетінің құрылу тарихы – ежелгі дәуірден бастап XV ғасырдың ортасына дейінгі ұзақ тарихи процестердің нәтижесі. Қазақ хандығының пайда болуы – қазақ халқының этникалық қалыптасуының және мемлекеттік жүйесінің дамуының маңызды кезеңі болып табылады.

Қазақ халқының қалыптасуы көне түркі дәуірінен бастау алады. Ғұндар, түркілер, қыпшақтар және басқа да көшпелі тайпалар Орта Азия мен Қазақстан аумағында ұзақ уақыт бойы өмір сүріп, өзара араласуы нәтижесінде қазақ халқының негізін қалады. Алтын Орда ыдырағаннан кейін оның орнына бірнеше дербес хандықтар мен мемлекеттер пайда болды, олардың бірі Қазақ хандығы еді.

Қазақ хандығының негізін салған Керей мен Жәнібек хандар болды. XV ғасырдың ортасында олар өз жақтастарымен бірге Әбілқайыр хан билігінен бөлініп, Моғолстан жеріне көшті. Моғолстан ханы Есенбұға оларға қолдау көрсетіп, Шу мен Талас өңірін қоныстануға рұқсат берді. Осылайша, 1465-1466 жылдары Қазақ хандығының негізі қаланды.

Керей мен Жәнібектің ұрпақтары хандықты одан әрі нығайтып, оның шекарасын кеңейтті. Қасым ханның (1511-1521) тұсында Қазақ хандығының аумағы кеңейіп, халқының саны миллионға жетті. Ол «Қасым ханның қасқа жолы» атты заңдар жинағын қабылдап, хандықтың басқару жүйесін жетілдірді. Кейіннен Хақназар, Тәуекел, Есім хандар тұсында Қазақ хандығының саяси және экономикалық жағдайы одан әрі күшейді.

Қазақ хандығы өз билігін күшейткен сайын көршілес мемлекеттермен күрделі қарым-қатынас орнатты. Олардың ішінде Мәуереннахр, Ноғай Ордасы, Сібір хандығы және Моғолстан секілді мемлекеттер бар еді. Қасым хан тұсында Қазақ хандығы Мәскеумен дипломатиялық қатынас орнатып, халықаралық деңгейде таныла бастады. Тәуекел хан мен Есім хан билік құрған кезеңдерде қазақтар өз территориясын қорғап, аймақтағы саяси ықпалын арттыруға тырысты.

Қазақ хандығында басқару жүйесі хандық билікке негізделді. Хан мемлекеттің жоғарғы билеушісі болып есептелді, ал билер кеңесі (Жеті жарғы заңы бойынша) ханның шешімдеріне ықпал етіп отырды. Сонымен қатар, ру-тайпа басшылары, батырлар, би-шешендер хандықтың саяси-әлеуметтік өмірінде маңызды рөл атқарды.

Қазақ хандығы қазақ халқының тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуына негіз болды. Оның заңдары мен басқару жүйесі кейінгі қазақ қоғамының дамуына әсер етті. Бұл дәуірде қалыптасқан дәстүрлер, мемлекеттілік ұстанымдары қазіргі Қазақстан Республикасының тарихында маңызды рөл атқарды. Қазақ хандығы кезеңінде қазақ халқының тілі, мәдениеті және ұлттық бірегейлігі нығайды. Қазақтың дәстүрлі басқару жүйесі кейінгі дәуірлерде де сақталып, патшалық Ресей мен Кеңес одағы тұсында да ұлттық рухтың жоғалмауына ықпал етті.

Қазақ мемлекетінің құрылуы – ұзақ тарихи процестің нәтижесі. XV ғасырда құрылған Қазақ хандығы қазақ халқының бірлігі мен тәуелсіздігінің бастауы болды. Бұл хандық кейіннен қазақ мемлекеттілігінің дамуына жол ашып, қазіргі Қазақстан Республикасының негізін қалаған маңызды тарихи кезең болып табылады. Қазақ хандығының саяси, мәдени және әлеуметтік мұрасы бүгінгі Қазақстанның егемендігі мен тұрақтылығы үшін аса құнды.





Жариялаған:
Тапишканов Асхат
03 Сәуір 2025
135
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі