ҚАЗІРГІ БІЛІМ БЕРУДЕ ТАРИХ ПӘНІНІҢ РӨЛІ ЖӘНЕ ЖАҢА ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕР

Кіріспе

Тарих – адамзат өркениетінің айнасы, ұлттың жадын сақтайтын ғылым. Әр халық өзінің өткені мен бүгінін біліп, болашағын айқындайды. Бүгінгі заманда тарихты оқыту тек деректерді жаттату емес, тарихи сананы қалыптастыру, патриотизмге тәрбиелеу, ұлттық құндылықтарды дәріптеу міндеттерімен ерекшеленеді. Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Тарихты білмей – болашақ жоқ» деп тегін айтпаған. Осыған байланысты тарих пәнінің қазіргі білім беру жүйесіндегі рөлі күннен-күнге артып келеді.

Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуы, оқыту әдістерінің өзгеруі тарих пәнін оқытуды жаңа деңгейге көтерді. Қазіргі таңда мұғалім тек білім беруші емес, оқушыларды зерттеуге, ойлануға, талдауға жетелейтін жетекші тұлға болуы тиіс. Бұл мақалада тарих пәнінің рөлі, оны оқытудың жаңа әдістері мен технологиялары, сыни ойлауды дамыту жолдары жан-жақты қарастырылады.

Негізгі бөлім

1. Қазақстан тарихын оқытудың маңызы

Қазақстан тарихы – ұлттың рухани өзегі. Оны оқытуда басты мақсат – жас ұрпақтың тарихи санасын қалыптастыру. Бұл пән арқылы оқушылар ата-бабаларымыздың ерлігі мен елдігін, мемлекеттіліктің қалыптасу кезеңдерін танып біледі. Сонымен қатар, Қазақстан тарихы тек ұлттық тұрғыдан ғана емес, әлемдік тарихи процестермен байланыста қарастырылады.

Қазіргі таңда оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін тек дәстүрлі әдістермен шектелу жеткіліксіз. Сабақта интерактивті әдістерді, жаңа педагогикалық технологияларды қолдану қажет. Мысалы, тарихи карталармен жұмыс, деректерді талдау, себеп-салдарлық байланыстарды анықтау сияқты тапсырмалар сыни ойлауды дамытады.

2. Жаңа педагогикалық технологиялардың рөлі

Тарихты оқытуда жаңа технологиялардың қолданылуы – уақыт талабы. Соның ішінде сын тұрғысынан ойлау технологиясы, CLIL (пән мен тілді кіріктіріп оқыту), кейс-стади, дебат әдістері кеңінен енгізілуде. Бұл тәсілдер оқушылардың белсенділігін арттырады, тарихи материалды терең түсінуге мүмкіндік береді.

Мысалы, «Қазақ хандығының құрылуы» тақырыбын өткенде оқушыларды екі топқа бөліп, «Қазақ хандығының құрылуы – заңдылық па, әлде кездейсоқтық па?» деген сұрақ төңірегінде пікірталас ұйымдастыруға болады. Мұндай тапсырмалар оқушыларды тек білім алушы емес, зерттеуші деңгейіне көтереді.

3. Цифрлық ресурстарды пайдалану

Қазіргі заман мұғалімі цифрлық сауатты болуы тиіс. Тарих сабағында Google Earth, LearningApps, Kahoot, Padlet сияқты платформаларды қолдану сабақтың сапасын арттырады. Мысалы, Google Earth арқылы тарихи орындарды виртуалды көрсету, Kahoot арқылы викторина ұйымдастыру, Padlet арқылы топтық жоба жасау – бәрі оқушылардың қызығушылығын арттырады.

4. Сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру

Тарихи білімді меңгеруде сыни ойлау ерекше орын алады. Оқушылар деректерді талдап, салыстырып, қорытынды жасай алуы қажет. Мұғалім INSERT, RAFT, Бес жолды өлең сияқты әдістерді қолдану арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыта алады. Сондай-ақ, тарихи құжаттармен жұмыс, хронологиялық кестелер жасау, картографиялық тапсырмалар орындату – сыни ойлаудың негізін қалайды.

Қорытынды

Қорытындылай келе, тарих пәнін оқыту – тек өткенді еске түсіру емес, жас ұрпақты болашаққа дайындау. Тарих арқылы оқушы ұлттық рухты сезінеді, елін сүйеді, әлемдік құндылықтарға құрметпен қарайды. Сондықтан мұғалім әр сабағын жаңашылдықпен ұйымдастырып, оқушыны дербес ойлауға, ізденуге жетелеуі тиіс. Білім сапасын арттыруда жаңа технологиялар мен әдістемелерді тиімді қолдану – басты шарт.

Тарихты сүйіп оқыған ұрпақ – елін сүйетін азамат болары сөзсіз.

Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Назарбаев Н.Ә. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру». – Астана, 2017.
2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы. – Астана, 2007.
3. Арғынбаев Х. «Қазақ халқының дәстүрлері мен мәдениеті». – Алматы, 2010.
4. Әбіл Е. «Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі». – Алматы, 2021.
5. Мұғалімдерге арналған әдістемелік нұсқаулықтар. – e-learning.kz