қмж ҚАЗАҚ әдебиеті 7-СЫНЫП 1-ТОҚСАН

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні: 27 10 2022

Пәні: қазақ әдебиеті

Сынып: 7 «Г»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Жиембет пен Қазтуған, Жыраулардан сөз туған»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру;

7.2.4.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу.

Сабақтың мақсаты

шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастырады

шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазады

Құндылықтарға баулу

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен сәлемдесіп, сабақтың тақырыбымен, мақсатымен, жетістік критерийімен танысты

ҚАЗТУҒАН

«Қазтуған» сөзіне, яғни авторға ассосация жасату, оқушының толғаулар желісі бойынша меңгергенін тезис құру арқылы байқау. Тарихи тұлға екенін айқындау (тарих пәнімен сабақтастық)

Жарайсың!

Тамаша!

Керемет!

Сабақтың ортасы

1-тапсырма. /Ж/. «Өлеңді жалғастыр» тәсілі арқылы өлеңнің үзіндісін мәнерлеп оқып, жатқа айтаңыз. Үзіндіден кейіпкердің бейнесін анықтайтын сөздерді «Концептуалды кестеге» теріп жазыңыздар.

«Концептуалды кесте»

2-тапсырма. Өлеңнен автордың көзқарасын, пікірін білдіретін үзінділерді тауып, содан автордың көзқарасын кесте арқылы түсіндіре отырып, автор бейнесін анықта. «РАФТ» стратегиясын негізге ала отырып, болашақ ұрпақ атынан, жырауға хат жазыңыздар.

Дискриптор:

-Өлеңнен автор көзқарасын білдіретін үзінділер табады,

-Автор көзқарасын түсіндіреді.

-Анықталған үзінділер негізінде автор бейнесін анықтайды,

-«РАФТ» стратегиясы бойынша жырауға хат жазады.

Оқушылардың мәнерлеп, талапқа сай (екпін, ырғақ, пауза, көтеріңкі дауыс) оқуы қадағаланады. Кейіпкердің бейнесін анықтайды.

Қазтуған жыраудың өлеңін мәнерлеп оқи отырып, кейіпкерге талдау жасайды.

 Өлеңге өз пікірін білдіріп, автор бейнесін анықтай отырып, жырауға хат жазады

Қазтуған жыраудың өлеңін талдай отырып, өз ойын айтады.

Дискриптор:

-Өлеңді мәнерлеп, талапқа сай оқиды,

-Жатқа айтады,

-Кейіпкерді анықтайтын кестені толтырады.

ҚБ. «Парталас көршіңе 1 пікір таңда» тәсілі арқылы жұпта бағалайды.

1.Жарайсың.

2.Мен сабақтағы сенің жұмысыңа ризамын!

3.Сен жақсырақ жұмыс істей алар едің, егер ....

Сабақтың соңы

Кері байланыс кезеңі

Оқу мазмұнына байланысты «Түртіп алу» әдісі

Үй тапсырмасы:Қазтуған жыраудың өлеңін «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас» деген мақалмен байланыстырып, үзіндіні жаттау.

Бөлім

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің аты-жөні

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні

20 10 2022

Сынып

7« Г »

Сабақтың тақырыбы

Жырдың көркемдік ерекшелігі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.1.4.1 көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту

7.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау;

Сабақтың мақсаты

-көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айтады

- шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдайды

Құндылықтарды дарыту

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі(5минут)

Ұйымдастыру кезеңі:

– амандасу;

– оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру;

Өткенді еске түсіруге арналған сұрақтар

Сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың басы

10 минут

Ой қозғау.

«Қазтуған» сөзіне, яғни авторға ассосация жасату, оқушының толғаулар желісі бойынша меңгергенін тезис құру арқылы байқау. Тарихи тұлға екенін айқындау (тарих пәнімен сабақтастық)

ҚАЗТУҒАН

Берілген сұрақтарға жауап береді.

Берілген ақпараттарды дәптерге жазып алады

Ой қозғау.

«Көршіңмен әңгімелес» тәсілі арқылы үй тапсырмасын пысықтау.

1.Қазтуған жыраудың шығармаларында қандай жер су атаулары кездеседі?

2.Неліктен жырау өлеңдерінің тақырыбы ел мүддесін қорғауға арналған?

3.»Қазтуғанның қонысымен қоштасуы» өлеңінің маңызы қандай?

4.Толғауда автордың айтқысы келген ойы? 5.«Қайран менің Еділім» деген жолдар неліктен жиі қолданылып тұр?

2 балл

https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI

Сабақтың ортасы 30

Сөздік жұмысы

«Қазтуғанның қонысымен қоштасуы» жыры бойынша сөздердің мағынасын анықтайды.

Жырдан дәлел келтіре отырып, ой бөлісу мен оны қолдану оқушыларға өз көзқарасын білдіру, ойын жеткізу дағдыларын дамытуға ықпал етеді, көмектеседі.

«Түртіп алу» әдісі.

Оқушыларға https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI сілтемесіндегі бейнебаянды көреді. (Мұғалім қажет деген тұстарын көрсетеді). Оқушылар қажетті ақпаратты дәптерлеріне түртіп жазып алады. Жазып алған ақпараттарын сабақ барысында қолданады.

Қазтуған Сүйінішұлы Сыпыра жырау негізін салған, көнеден келе жатқан толғау жанрының дамуына үлкен үлес қосты. Ол Еділдің Ақтума, Бозан бойларында туып-өскен. XV ғасырдың орта шенінде іргесі жаңадан қаланған Қазақ хандығына қоныс аударған. Қазтуған жырау жорық жыршысы және халық эпосын жасаушылардың бірі. Артына қазақтардың әскери рухын, туған жерін, халық өмірі мен тұрмысын суреттейтін көптеген өлеңдерден тұратын шығармашылық мол мұра қалдырды. Олардың көпшілігі сақталмаған. Дегенмен, бізге жеткен жекелеген туындылары оның әдебиет тарихы төрінен орын алуға лайықты екенін айғақтайды.

1-тaпсырмa. Жыр жолдарынан берілген көркемдегіш құралдарды табыңыз.

Дескриптор:

жырдағы көркемдегіш құралдарды табады;

көркемдегіш құралдарға мысалдар келтіреді;

-қолданылу ерекшелігін талдайды.

ҚБ. Өзара бағалау. «Комментарий жасау» әдісі

2-тапсырма. Топқа берілген өлең үзіндісін дауыстап мәнерлеп оқу үшін жұпқа бөлінеді. Жұпта отырып дауыстап оқиды. Егер жұбы талапқа сай оқымаса , бір-біріне дұрыс оқу жолдарын керектігін үйретеді.. Мысалы: (екпін, ырғақ. пауза, көтеріңкі дауыс т.б.) Әр жұп өз қалауларыңыз бойынша мәнерлеп оқи алатын оқушыны ұсынады. Осы жұмыс арқылы оқушылардың шығарманы мәнерлеп оқу дағдылары бағаланады.

Дескриптор:

Өлеңді оқуда екпін, ырғақ. пауза, көтеріңкі дауысты дұрыс қолданады.

Өлең мазмұнын түсініп оқиды.

Оқу тапсырмасы: мазмұндау

Дескриптор арқылы

4 балл

Дескриптор арқылы

4 балл

7-класқа арналған Қазақ әдебиеті оқулығы

«Атамұра» баспасы

Сабақтың соңы 5 мин

Кері байланыс «Мен үшін……….». Сұрақтарға жауап береді.

Мен үшін бүгінгі сабақ құнды болды ма?

Мен үшін қандай тапсырмалар қызықты болды? Мен оны қалай орындадым ?

Мен неден қиналдым?

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні: 18.10.2022 ж.

Пәні: қазақ әдебиеті

Сынып: 7 «Г»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қазтуған жыраудың «Туған жермен қоштасу» толғауы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.4.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу;

7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру;

Сабақтың мақсаты

шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазады.

кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға береді.

Құндылықтарға баулу

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен сәлемдесіп, сабақтың тақырыбымен, мақсатымен, жетістік критерийімен танысты

ҚАЗТУҒАН

«Қазтуған» сөзіне, яғни авторға ассосация жасату, оқушының толғаулар желісі бойынша меңгергенін тезис құру арқылы байқау. Тарихи тұлға екенін айқындау (тарих пәнімен сабақтастық)

Жарайсың!

Тамаша!

Керемет!

Сабақтың ортасы

1-тапсырма. "Ой толғаныс" әдісі бойынша толғаудағы кейіпкер(ақын) мінезін ерекшелеп тұрған сөз бен суреттемелерге үзінді тауып, бір сөйлеммен дәлелдеңдер.

2-тапсырма. Баға бер.

Кейіпкердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік бейнесін салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беріңдер.

Кейіпкердің іс-әрекеті:

Автор берген портреттік бейне:

Тарихи және көркемдік құрылымы:

Ықтимал жауап:

Кейіпкердің іс-әрекеті:

Ойыл да, Қиыл, Жем, Сағыз,

Қайран, саланың жатқан аңғары-ай.

Ақ шалмалы пірлердің,

Мешітке жаққан шамдары-ай!

Менің бүйтіп қозғалақтап жүргенім

Аузы түкті кәпірдің

Күшті болған салдары-ай!

Кәпірден теңдік алуға

Қайтар келер деймісің

Мұсылманның баяғы

Шыңғыстан туған хандары-ай?!

Автор берген портреттік бейне:

Буыршынның жалғыз қырқар азуы,

Бөкеннің желіп өтер төрт саны.

Бұғының ауыр қара мүйізі,

Бидайықтың жалғыз сорасы,

Қашағанның ұзын құрығы,

Ақ орданың тіреу-сырығы.

Айдаса, қойдың көсемі,

Сөйлесе - тілдің шешені,

...Өзіне тиген дұшпанын

Қарт бурадай тіздеген-

Мен- қарға бойлы Қазтуған,

Қайғыланып асып барамын

Ноғайлы-қазақ елімнен!

Тарихи және көркемдік құрылымы:

Қазтуғанның ата жолын қуып, ел ісіне араласқан ортасы Еділ-Жайық арасы, Каспий алабы, Нарын, Қарасу деген жерлер. Қазтуған қиын кездегі сол даланың қиыншылығын арқалаған ел басылардың әулетінен шығып, елін,жерін қорғауды тепсініп сөйлеп, тебірене күй төккен. Өз елінен қайғыра көшіп бара жатқан Қазтуғанды көреміз.

Ықтимал жауап:

1-мысал

...Айдаса - қойдың көсемі,

Сөйлесе - тілдің шешені,

Арғымағын жаз жіберіп, күз мінген, Күз жіберіп, жаз мінген,

Жазаласа - екі жылда бір мінген, Жолдасын жолай іздеген,

Өзіне тиген дұшпанын

Қарт бурадай тіздеген -

Мен - Қарғабойлы Қазтуған...

2-мысал

...Қонысымнан ауған соң,

Кетпегей еді ырысым.

Таудағы тарлан бөрі едім,

Тарылған сынды тынысым...

Дәлел: Бұл жолдардан шешен, өзіне сенімді, қайсар Қазтуғанның бейнесін көреміз.

Дескриптор:

толғаудағы кейіпкер(ақын) мінезін ерекшелеп тұрған сөз бен суреттемелерге үзінді тауып, бір сөйлеммен дәлелдейді.

Дескриптор:

Кейіпкердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік бейнесін салыстырады.

Тарихи және көркемдік құндылығына баға береді.

Оқулық

Сабақтың соңы

Кері байланыс кезеңі

Оқу мазмұнына байланысты «Түртіп алу» әдісі

Үй тапсырмасы:Қазтуған жыраудың өлеңін «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас» деген мақалмен байланыстырып, үзіндіні жаттау.

Сабаққа кері байланыс береді

1-10 аралығында бағалау

Стикер

Бөлім

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің аты-жөні

Ермекова Г

Күні

13 10 2022

Сынып

7« А »

Сабақтың тақырыбы

Қазтуған жырау – ерлігімен танылған батыр.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау;

Сабақтың мақсаты

- эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтайды

Құндылықтарды дарыту

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі(5минут)

Ұйымдастыру кезеңі:

– амандасу;

– оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру;

Өткенді еске түсіруге арналған сұрақтар

Сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың басы

10 минут

Бекболат Тлеухан «Қайран менің Еділім!» https://www.youtube.co m/watch?v=hgzO7rD9kd I

«Түртіп алу» әдісі.

(1420, қазіргі Астрахан облысы Красный Яр қала маңы - ө.ж.б.) - жырау. Қазтуған Сүйінішұлының туған, қайтыс болған жылдары белгісіз. Халық арасында Қарға бойлы Қазтуған атанып кеткен.

Қазақтың XV ғасырдағы айтулы жорық жырауы. Әскербасы, батыр болған.Еділдің Ақтума, Бозан бойларында туып-өскен. XV ғасырдың орта шенінде іргесі жаңадан қаланған Қазақ

хандығына қоныс аударған. Қазтуған жырау жорық жыршысы және халық эпосын жасаушылардың бірі саналады. Артына қазақтардың әскери рухын, туған жерін, халық өмірі мен тұрмысын суреттейтін көптеген өлеңдерден тұратын шығармашылық мол мұра қалдырды. Олардың көпшілігі сақталмаған.Дегенмен, бізге жеткен жекелеген туындылары

оның әдебиет тарихы төрінен орын алуға лайықты екенін айғақтайды. Оның поэзиясы жауынгерлердің көшпелі өмірін, көзқарасын суреттейді. Және олардың тұрмысын,

айналадағы құлан таза табиғат туралы ойларын бейнелейді.

Берілген сұрақтарға жауап береді.

Берілген ақпараттарды дәптерге жазып алады

Ой қозғау.

Б.Тлеуханның орындауындағы Қазтуған жыраудың«Қайран менің Еділім!» туындысын тыңдатып, талқылау арқылы «Қазтуғанның қонысымен қоштасуы» толғауына өту.

Шығармамен танысады.

2 балл

Бекболат Тлеухан «Қайран менің Еділім!» https://www.youtube.co m/watch?v=hgzO7rD9kd I

Сабақтың ортасы 30

Сұрақ қоя білу

Негізгі сұрақ «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас» деп неліктен айтылған?

Жанама сұрақ

Жыраудың қайғыру себебі неде?

Неліктен Еділ, Жайық, Аштарханды қоныс етпеудің жайын жырлаған?

Ойыңызды тарихи деректерге сүйене отырып баяндаңыз.

Қайта келер деймісің

Мұсылманның баяғы

Шыңғыстан туған хандары-ай?!-деп жырлауының астарына пайымдау жасаңыз

1-тапсырма.Жырды негізге ала отырып,Қазтуған жыраудың бейнесін ашайық.

Қазтуған бейнесі

Сыртқы бейнесі

Іс-әрекет

Көңіл күй

Көзқарасысы

мінезі

2-тапсырма.Төменде берілген үзіндіде автор не айтпақ болды деп ойлайсыңдар?

Кейінгі өскен жас бала

Тек тірлікке сүйініп,

Ақ балтырын түрініп,

Ықтиярсыз жүпіріп

Басарына ерініп,

Аузы түкті кәпірдің

Көкірегі күйініп,

Етпегей еді жұмысын… деген шумақтағы автордың ойын қалай түсінгеніміз туралы сыныптастарымызбен ой бөлісейік

Дескриптор:

-жыраудың бейнесін анықтайды

- кестені толтырады

-берілген шумақтардағы автордың ойын анықтайды

ҚБ. Өзара бағалау. «Комментарий жасау» әдісі

Оқу тапсырмасы: мазмұндау

Дескриптор арқылы

4 балл

Дескриптор арқылы

4 балл

7-класқа арналған Қазақ әдебиеті оқулығы

«Атамұра» баспасы

Сабақтың соңы 5 мин

Кері байланыс «Мен үшін……….». Сұрақтарға жауап береді.

Мен үшін бүгінгі сабақ құнды болды ма?

Мен үшін қандай тапсырмалар қызықты болды? Мен оны қалай орындадым ?

Мен неден қиналдым?

Бөлім:

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні: 11.10.2022 ж.

Пәні: қазақ әдебиеті

Сынып: 7 «Г»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Толғаудың тілдік ерекшелігі.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау;

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.

Сабақтың мақсаты

шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдайды және әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазады.

Құндылықтарға баулу

• Өзіне және айналадағы адамдарға құрмет;

• Ынтымақтастық;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасу

Оқушылардың назарын сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау

Үй тапсырмасын айтады

Ауызша мадақтау

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

«Пирамидалық талқылау» арқылы топтар мәтіннің ішінен көркемдегіш құралдарды тауып, мағынасын анықтайды: теңеу,символ, синекдоха; қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс риторикалық сұрақ т.б. Тіктөртбұрыштың сыртқы бөлігіне топтың әр мүшесі өз жауабын жазады, ал ішкі төртбұрышқа төрт пікірге ортақ түйінді ой жазылады.

2-тапсырма. Жиембет толғауының мазмұнын талдап, сыни шолу жазыңыз.

Синекдоха - бүтіннің орнына бөлшекті, бөлшектің орнына бүтінді пайдалану, яғни бұл суреттеген құбылыстарға ерекше рең, ажар беріп, айтпақ ойларын аша түсуге мейлінше ықпал еткен көркемдік тәсілдердің бірі. Синекдоханы меңзеу деп те айтуға болады.

Жығылғанды тұрғызсаң,
Жылағанды уатсаң,
Қисайғанды түзетсең,
Сұлтан ием жасапты.

(Шалгиіз)

Мұндағы «жығылған, жылаған, қисайғандар» - жәбір көріп, жапа шеккендер.

Теңеу - заттың, я құбылыстың сыр-сипатын, белгі-бедерін, қадір-қасиетін, сапа-сынын өзге затпен не құбылыспен салыстыра суреттеу арқылы танытып, айырықша мән-мағына беру.

Академик Қажым Жұмалиев теңеулердің жасалу жолын мынадай түрлерге бөледі:

       1. -дай, -дей, -тай, -тей, -дайын, -дейін жұрнақтары арқылы;
       2. -ша, -ше жұрнақтары арқылы;
       3. секілді, сияқты, тәрізді сөздерінің көмегімен;
       4. бейне сөзінің көмегімен;
       5. тең сөзінің көмегімен;
       6. ұқсас сөзінің көмегімен.

Анафора – айтпақ ойды, ұқтырар сезімді мұқият сіңіру үшін өлең жолдарының басында бір сөздің бірнеше қайталанып айтылуы.

Отан – менің ата-анам,
Отан – досым ,бауырым
Отан - өлкем, астанам,
Отан – туған,ауылым,- деген өлең жолдарында «Отан» сөзі әр шумақ басында қайталанып келіп тұр.

Эпифора - өлеңнің әр тармақтарының соңында немесе әр ой ағымының аяқ жағында бір сөздің қайталанып келуі. Ақындар басты назар  аударған нәрсенің не болмыстың басты қасиетін өлең жолы аяғында бірнеше дүркін қайталап, оқиғаны үдете,дамыта көрсетеді.

Кетеген болса,түйең жау,
Тебеген болса, биең жау,
Ұрысқақ болса, ұлың жау,
Керіскек болса, келін жау.

Ассонанс – шумақтың алғашқы дыбыстары бірдей дауысты дыбыстан келіп, ерекше үндес табуы (мазмұнға лайық). Махамбет өлеңіндегі

Ереуіл атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
Еңку-еңку жер шалмай,
Ерлердің ісі бітер ме?!- деген жолдар бірыңғай «е» дыбысынан басталып, ақынға тән ақтарыла, ағындап, ұрандап тұр.

Аллитерация - өлең жолдарының  бірыңғай дауыссыз  дыбыстан  келіп үндесуі. Дауыссыз, әсіресе қатаң дауыссыз дыбыстар қайталанып, шегелеп айтар ақыл, нақылды, тепсініп толғар тегеурінді күш-қуатты өте әсерлі береді.

Көптер көзін тіккендей,
Көп соңына түскендей,
Көптің несін алыппын?!
Көп кісіден анықпын!

(Махамбет)

Риторикалық сұрақ - бұл сөйлеушіге өте айқын болғандықтан жауап талап етілмеген немесе жауап күтілмейтін мәлімдеме-сұрақ.Мысалы, «біз осы әділетсіздікке қашанға дейін шыдаймыз?» деген сұраққа жауап күтпейді, бірақ бұл жерде «Біз әділетсіздікке ұзақ уақыт бойына шыдаймыз» деп баса айтқысы келеді және «осыған шыдамдылықты тоқтатып, бірдеңе жасаудың уақыты келді» дегенді меңзейді.

Ақ

С абақтың соңы

Кері байланыс береді

1-10 балл аралығында бағалау

Бөлім

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің аты-жөні

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні

06.10 2022

Сынып

7« Г »

Сабақтың тақырыбы

Жиембет жырау. «Еңсегей бойлы ер Есім» толғауы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау;

7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру;

Сабақтың мақсаты

-эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтайды

-кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға береді

Құндылықтарды дарыту

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі(5минут)

Ұйымдастыру кезеңі:

– амандасу;

– оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру;

Өткенді еске түсіруге арналған сұрақтар

Сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың басы

10 минут

Жырдан дәлел келтіре отырып, ой бөлісу мен оны қолдану оқушыларға өз көзқарасын білдіру, ойын жеткізу дағдыларын дамытуға ықпал етеді, көмектеседі.

«Түртіп алу» әдісі.

Оқушыларға https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI сілтемесіндегі бейнебаянды көреді. (Мұғалім қажет деген тұстарын көрсетеді). Оқушылар қажетті ақпаратты дәптерлеріне түртіп жазып алады. Жазып алған ақпараттарын сабақ барысында қолданады.

Берілген сұрақтарға жауап береді.

Берілген ақпараттарды дәптерге жазып алады

Ой қозғау.

«Жырау» сөзіне құрастырылған сөзжұмбақты шешеді. Ми шабуылы Осы екі сурет арқылы бір адамды қандай қырынан қарастыруға болады?

2 балл

https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI

Сабақтың ортасы 30

1-тaпсырмa. Шығармадан автор бейнесін танытатын жолдарды табыңыз

Дескриптор:

-автор бейнесін анықтайды

-авторды сипаттайды

ҚБ. Өзара бағалау. «Комментарий жасау» әдісі

2-тапсырма. Берілген кестені толтырады. Жиембет жырау мен Есім хан бейнесі суреттелген эпизодтарды мәнерлеп оқып, салыстыра отырып, оларға портреттік мінездеме кестесін жасап шығады.

Дескриптор:

-Жиембет жырау мен Есім хан бейнесін автор берген мінездемемен салыстырады.

Орта деңгей

Шығарманың "тарихи құндылығын" көрсететін эпизодтарды ментальді карта әдісіне түсіреді.

Оқу тапсырмасы: мазмұндау

Дескриптор арқылы

4 балл

Дескриптор арқылы

4 балл

7-класқа арналған Қазақ әдебиеті оқулығы

«Атамұра» баспасы

Сабақтың соңы 5 мин

Кері байланыс «Мен үшін……….». Сұрақтарға жауап береді.

Мен үшін бүгінгі сабақ құнды болды ма?

Мен үшін қандай тапсырмалар қызықты болды? Мен оны қалай орындадым ?

Мен неден қиналдым?

Бөлім

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің аты-жөні

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні

04 10 2022

Сынып

7« Г »

Сабақтың тақырыбы

«Күлтегін» жазба ескерткіші

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.1.2.1 әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау;
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру;

Сабақтың мақсаты

-әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдайды
- кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға береді

Құндылықтарды дарыту

- Рухани құндылық

- Қазақ халқының даналығы

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі(5минут)

Ұйымдастыру кезеңі:

– амандасу;

– оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру;

Өткенді еске түсіруге арналған сұрақтар

Сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың басы

10 минут

Ой қозғау.

Түрік қағанатының негізін құраған кім?

630-680 жылдары қағанат қандай күйде болады?

Қағанат қай ханның тұсында бостандыққа жетеді?

Елтеріс хан дүниеден өткен соң, таққа кім отырады?

Қапаған хан қаза тапқаннан кейін қағанатты кім билейді?

Берілген сұрақтарға жауап береді.

Берілген ақпараттарды дәптерге жазып алады

Ой қозғау.

Түрік қағанатының негізін құраған кім?

630-680 жылдары қағанат қандай күйде болады?

Қағанат қай ханның тұсында бостандыққа жетеді?

Елтеріс хан дүниеден өткен соң, таққа кім отырады?

Қапаған хан қаза тапқаннан кейін қағанатты кім билейді?

2 балл

https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI

Сабақтың ортасы 30

Сөздік жұмысы

«Күлтегін» жыры бойынша сөздердің мағынасын анықтайды.

Жырдан дәлел келтіре отырып, ой бөлісу мен оны қолдану оқушыларға өз көзқарасын білдіру, ойын жеткізу дағдыларын дамытуға ықпал етеді, көмектеседі.

«Түртіп алу» әдісі.

Оқушыларға https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI сілтемесіндегі бейнебаянды көреді. (Мұғалім қажет деген тұстарын көрсетеді). Оқушылар қажетті ақпаратты дәптерлеріне түртіп жазып алады. Жазып алған ақпараттарын сабақ барысында қолданады.

2-тапсырма. қадамды сұхбат

Әр топ тақырыпқа байланысты бір-біріне мәтін бойынша 3 түрлі сұрақ, пікір айтып талқылайды. Негізгі ақпаратты анықтайды.

1-тaпсырмa. Берілген кестеге Күлтегін мен oның aғaсының елді ел қылу үшін жaсaғaн әрекеттерін oқулықтaғы жырдaн теріп жaзып, aдaмгершілік қaсиеттеріне бaғa бер.

Дескриптор:

- Күлтегін бейнесін гумaнистік тұрғыдaн тaлдaйды

-Күлтегін мен oның aғaсының ел үшін жaсaғaн әрекеттерін aнықтaйды;

- Іс әрекеттері aрқылы мінездеме береді.

ҚБ. Өзара бағалау. «Комментарий жасау» әдісі

Мінездеу. Кейіпкерлерге мінездеме беру: Күлтегін, Білге

Анықтау. Күлтегін жауласқан елдер мен жер атауларын анықтау

Салыстыру. Жоқтау-жырды батырлық жырмен салыстыру

Топтық бағалау.

Дескриптор:

-кейіпкерлерге мінездеме береді

-тарихи құндылығын бағалап,салыстырады

Оқу тапсырмасы: мазмұндау

Дескриптор арқылы

4 балл

Дескриптор арқылы

4 балл

7-класқа арналған Қазақ әдебиеті оқулығы

«Атамұра» баспасы

Сабақтың соңы 5 мин

Кері байланыс «Мен үшін……….». Сұрақтарға жауап береді.

Мен үшін бүгінгі сабақ құнды болды ма?

Мен үшін қандай тапсырмалар қызықты болды? Мен оны қалай орындадым ?

Мен неден қиналдым?

Бөлім:

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні: 27.09.2022 ж.

Пәні: қазақ әдебиеті

Сынып: 7 «Г»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Орхон-Енисей ескерткіштері. «Күлтегін» жыр

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау;

7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау;

Сабақтың мақсаты

әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдайды және эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтайды

Құндылықтарға баулу

Оқушыларды өткен тарихымызды қастерлеуге, құрметтеуге баулу

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен амандасау

«Миға шабуыл»

Сабақтың тақырыбы, мақсаты, жетістік критерийі таныстырылады.

Оқушылар өздерінің суреттері бойынша білетін ақпараттарын айту үшін топта 1минут талқылайды. Оқушылар жауабы тыңдалады.

Жарайсың!

Тамаша!

Керемет!

Суреттер

Сабақтың ортасы

Мағынаны тану

«Түртіп алу» әдісі.

Оқушыларға https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZI сілтемесіндегі бейнебаянды көреді. (Мұғалім қажет деген тұстарын көрсетеді).

Тапсырма 1

Т

«ДЖИГСО» әдісі.

Оқушылар тапсырманы топта орындайды. Әр топқа шығармадан үзінді беріледі.

Бағалау. «Дауыс беру» әдісі

Оқушылар спикерлерді дауыс беру арқылы бағалайды. Әр оқушы бір спикерге ғана дауыс бере алады. Шығарма мазмұнын жақсы түсіндіре білген әрі әсерлі етіп жеткізген спикерге дауыс береді.

Тапсырма 2

С

Оқушылар сынып болып шығарманың композициялық құрылымын ажыратады және оны тақтаға жазады. (Мұғалім қажет болған жағдайда оқушыларға көмек береді, бағыттайды)

Оқушылар қажетті ақпаратты дәптерлеріне түртіп жазып алады. Жазып алған ақпараттарын сабақ барысында қолданады.

Оқушылар үзіндіні топта оқып, мазмұнын талқылайды.Топтан бір спикер таңдалады. Спикер өз топтарына берілген үзіндінің мазмұнын басқа топтарға барып түсіндіреді

Шығарманың басталуы....

Шығарманың дамуы...

Шығарманың шиеленісуі...

Шарықтау шегі...

Шығарманың шешімі...

.

https://www.youtube.com/watch?v=dE46jWbdDZ

оқулық

Сабақтың соңы

3 «Қ»

Қызық...

Қиын...

Қажет...

Үйге тапсырма: мазмұндау

Сабаққа кері байланыс береді

1-10 балла аралығында бағалау

Бөлім:

Көне күндерден жеткен жәдігерлер

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Ермекова Гулназира Кенжесовна

Күні: 22 09 2022

Пәні: қазақ әдебиеті

Сынып: 7 «Г»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Ғашықтық жөні бір бөлек»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.4.1 шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

Сабақтың мақсаты

шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазады және әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазады

Құндылықтарға баулу

Оқушылардың бойына жыр мазмұны арқылы адамгершілік қасиеттерді дарыту

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру сәті

«Блум түймедағы» әдісі арқылы оқушыларға сұрақ қойылады.

Қарапайым сұрақ : Жағалбайлы елі қай жерді қоныс еткен?

Түсіндірмелі сұрақ : Неліктен шығарма «Қыз Жібек» деп аталды деп ойлайсыңдар?

Нақтылайтын сұрақ: Менің қателесуім мүмкін, бірақ өткен сабақтардың бірінде жыр шынайы оқиғаға құрылған дедіңіздер? Сол қаншалықты рас?

Шығармашылық сұрақ: Егер де жырда Сансызбай атты кейіпкер болмаса, оқиға желісі қалай аяқталуы мүмкін?

Бағалаушы сұрақ : Бекежанның іс-әркетіне қалай қарайсың?

Қолданбалы сұрақ : Қазақ қыздарының бәрі сұлу. Дегенмен әр салада тұңғыш болған қазақ қыздары туралы білесіз бе?

Мұғаліммен амандасады

Үй тапсырмасын айтады

Сұрақтарға өзіндік көзқарасын білдіре отырып, толық әрі нақты жауап береді

Жарайсың!

Тамаша!

Керемет!

Сабақтың ортасы

ЖЖ 1-тапсырма

«Сәйкестендіру» әдісі

Ата – салтым- қазынам

«Қыз Жібек» жыры- екі жас арасындағы шынайы махаббат , сүйіспеншілік тақырыбын ғана емес, көшпелі қазақ тіршілігінің әлеуметтік - тұрмыстық жағдайлары, әдет –ғұрпы, салт – санасы, дүниетанымы, өмірге көзқарасын қамтиды.Келесі тапсырмамыз жырдағы әдет –ғұрып, салт – дәстүрлердің атауы, олардың орындалуы жырда қалай суреттелгені туралы оқушылар сәйкестендіру арқылы табады.

Ат қою- Өмірге келген сәбиге ат қояды. Оған қойылған ат өмірінің қандай болуына да ықпал етеді. Жырда Базарбай ұлдарына Төлеген, Сансызбай деп ат қояды.

Қалың бермеу- Дәулетті адамдар баласы туылғаннан –ақ , өздеріне көңілі жақын, терезесі тең, серттескен адаммен құда түсіп, ұлы бар үй қызы бар үйге қалың малын алдын – ала төлеп қояды. «Қыз Жібек» жырында Базарбай Төлегенге қалың бермейді, себебі ұлы ер жеткен де өзі қалаған қызына үйленер деп шешім қабылдайды.

Қыз көру 
«Қыз көру» (салт). Кейде «қыз таңдау» деп те аталады. Салт бойынша белгілі кісілердің балалары немесе өнерпаздар , сал-сері жігіттер өзіне лайық қыздарды ел ішінен өздері таңдаған. «Пәлен жерде жақсы қыз бар» дегенді естіген жар таңдаған жігіттер өнерлі дос-жолдастарын ертіп қыз аулына барады. Ондай жігіттерге ешкімнің наразылық білдіруге, тосқауыл жасауға қақысы жоқ. Керісінше жігіттерді салтанатпен қарсы алған. Төлеген де жолдастарымен 250 жылқы алып «қыз көруге» шығады.

Сүйінші 
Сүйінші (салт) Қуанышты хабар жеткізушіге үй иесі «қалағаныңды ал» дейді немесе оған риза болатындай сыйлық ұсынады. Бұл шын қуанудың , ризалықтың белгісі.Жырда саудагер шал Төлегенге Жайықтың қыздары өте әдемі, сұлу болатынын айтып, сүйінші сұрайды.

Бата аяқ 
«Бата аяқ» (салт) Құда болған кісі екі жақтың келісімінен кейін жігіт әкесі қыз аулына келіп «бата аяқ » өткізеді. Кейде мұны «сырға тағар» деп те атайды. Осы жолы екі жақ тойды өткізу мерзімі, кәде-жора, қалың мал жөнінде келіседі. Мұны бата, келісуді «баталасу» дейді. Жырда Жібектің әкесі Сырлыбай Төлегеннен «бата аяққа» 250 жорға сұрайды. Батаның екі түрі бар: 
1. Кесімді бата жасау, мал мөлшері, той уақыты, шығын мөлшері: алыс-беріс, келу-кету 
2. Кесімсіз бата – мал саны, мүлік мөлшері кесілмейді.Жағдайға, уақытқа қарай кейін белгіленеді.

Бата 
Бата (бата беру, бата алу) ( дәстүр ) Бата – ақ тілеудің белгісі. Ол кез-келген жерде айтыла бермейтін қасиетті ұғым. Ең жақсысын халық “ақ бата” деп қастерлейді.Төлеген Ақ Жайыққа қыз көрмек болып сапарға шыққанда, анасы оны жолдан қайтармақ болады, бірақ ұлы оған көнбейді. Жолынан қалдырмауын өтінеді. Сонда анасы Қамқа Төлегенге ризалық – ақ батасын беріп, ұлын Түкті баба Әзірет Сұлтанға табыстайды.

Теріс бата 
Теріс бата. Бұл – бата деп айтылғаны болмаса, қарғыстың қатты, жазаның өте ауыр түрі. Мұндай бата сенімді ақтамаған, өзіне қолы, тілі тиген баласына әкесінің қолын теріс жайып берген батасы. Батаның бұл түрі ел ішінде өте сирек қолданылған және ол атадан балаға ұмытылмайтын таңба болып қалған. Атаның теріс батасын алғандарды халық та жек көрген. Жырда Базарбай тілін алмаған ұлы Төлегенге ренжіп, теріс бата береді. Нәтижесінде Төлеген жолда әке батасының себебімен өлім құшады деген ұғым берілген.

Әмеңгерлік 
Әмеңгерлік (салт) Халқымыздың бұрынғы салты бойынша күйеуі қайтыс болғанда оның жесірі “ерден кетсе де, елден кетпек жоқ”, “аға өлсе, іні мұра” деген қағидамен әмеңгерлік жолмен күйеуінің аға не інісінің біреуіне өзінің таңдауы бойынша тұрмысқа шығады. Бұл дін жолымен де негізделген. Жесірді басқа жаққа жібермеудің бірнеше әлеуметтік маңызы бар. Біріншіден, әйел де, оның балалары да туған-туысынан бөлінбейді, ру, ел қауымдастығында бірге тәрбие алады. Өмірде, тұрмыста қағажу, қиындық көрмейді. Екіншіден, жесірдің кетуі сол елге үлкен мін саналған.

«Қыз Жібек » жырында Жібекке Төлегеннің інісі Сансызбай әмеңгерлік жолымен үйленіп, аға аманатын орындайды.

Ж 2-тапсырма

Егер сен автор болсаң, «Қыз Жібек» жырын қалай аяқтар едің?Қандай өзгерістер енгізер едің?

С 3-тапсырма Оқушылар «Қазақ халқының даналығы көрініс тапқан жыр» тақырыбын талдап, шығарманың эстетикалық құндылығына баға бере отырп, сыни шолу жазады

ҮЛГІ:

Төменде сыни шолулардың кейбір мысалдары келтірілген:

Американы жаулап алу Цветан Тодоров

Харпер мен Роу. (Нью Йорк).

1984 жыл.

«Бұл кітап Американы жаулап алудың тарихи нұсқасын қайталайды. Автор Цветан Тодоров бізге басқаның, жаулағанның мәселесіне мысалдар келтіреді және жаулап алушының «менінің» технологиялық жетістіктерін анық таниды. Автордың айтуынша, байырғы халықтың үлкен проблемаларының бірі - олардың коммуникациялық жүйесінің мүмкін еместігі; Басқаша айтқанда, олар жаулап алушылардың тілін білмейді немесе олардың әдет -ғұрпын түсінбейді ...

«Оның кітабында Американы жаулап алу, жаулап алушылар мен жергілікті тұрғындардың әр түрлі мәселелері әзірленді. Алайда, бұл кітапта отарлаушы «мен» тұрғысынан берілген кейбір перспективалар бар. Негізгі тақырыптардың бірі - Тодоров бір-бірін жақсы білу үшін бір-бірін білу керек деп ұсынады ...

«Қорытындылай келе, Тодоров басқалардың мәселесін зерттеу үшін көптеген тарихи тұлғаларды жинайды. Басқаның қабылдауы «меннің» ұқсастығымен салыстырылады. Өкінішке орай, тілдің, мәдениеттің және діннің проблемаларының түп -тамырын анықтайтын «мен» симуляциясын көрсететін ұқсастықтар болған жоқ. Тодоров Еуропадан көрген тарихқа сілтеме жасай отырып, көзқарасты қамтиды ... ».

Жұптасқан оқушылар кестені сәкестендіреді. Алғашқы болған жұптар оқиды