Сабақ жоспары Біржан сал Қожағұлұлның өмірі мен шығармашылығы

Сабақ жоспары

Күні _____________ Пәні Қазақ әдебиеті Тобы I "Б" Сабақ реті № 22

Сабақтың тақырыбы: Біржан сал Қожағұлұлы өмірі мен шығармашылығы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақ елінде сазы мен өлеңін қатар шығарып, теңдесі жоқ дара шеберлікпен орындайтын өнер жұлдыздары жайлы толық теориялық мәлімет беру.
Дамытушылық: Танымдық тапсырмалар арқылы білім мен біліктілікті арттыру, ауызекі сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
Тәрбиелік: Ақындар шығармаларының идеясы негізінде өнерге баулу.
Сабақтың түрі: Жаңа оқу материалын беру сабағы
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жаңа білімді меңгерту кезеңі.
1. «Туғанда дүние есігін ашады өлең..»
 ӘНШІ-САЗГЕРЛЕР ТУРАЛЫ ТЕОРИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ.
“Сал-серілер” революцияға дейінгі Қазақстан жағдайында әндік және ақындық өнердің көрнекті өкілдері болған. Олар өздерінше мәнермен киінген. Сал-серілер өнердің үш түрін қатар самғатқан. Әрі суырыпсалма ақын, әрі әнші, әрі сазгер сал-серілерді халық жақсы көрген, оларға айрықша құрмет көрсеткен. Олар қазақ халқының сүйіктісі, еркелері болған. Олар үнемі халық назарында болып, өнер үшін қызмет көрсеткен. Халық жадында сал-серілерден Біржан сал мен Ақан сері ерекше орын алады.

2. БІРЖАН САЛДЫҢ ӨМІРІНЕН ДЕРЕК. Біржан сал әншілік, ақындық, орындаушылық өнерде де өз үн-бояуымен, өз әуенімен жеке-дара өнерпаз болғандықтан, оның айналасына халықтың таңдаулы ақын, әншілері, өнерпаздары топталып, ақынды ұстаз тұтқан. Бұлардың бір тобы Біржан салдың әншілік, ақындық, композиторлық өнерін өздерінің шығармашылығы арқылы дамытса (Жаяу Мүса, Акан сері, Қанапия, Балуан Шолақ, Үкілі ЬІбырай т. б.), енді бірқатары оның ән шығармашылығы, орындаушылық өнерін, халық арасына кеңінен таратушы, насихаттаушы болды (Құлтума, Жарылғапберді, Ғазиз т. б.). Біржан салдың ізін қуған осындай өнерлі адамдар арқылы біздің заманға оның 44-ке жуық әні жетті. Біржан сал әнші-композиторлығымен қатар талантты әрі дарынды суырып салма ақын да болған (Біржан мен Сара айтысы т. б.). Оның ақындық өнерін кейінірек Сара, Әсет, Доскей сияқты ақындар жалғастырды. Біржан сал өмірінің сонғы кезеңі трагедиялық жағдайда өтті. Ел ішіндегі руаралық талас-тартыстың салдары Біржанға да соқпай кеткен жок. Біржанды «жынданды» деп ел арасына жалған лақап таратып, қол-аяғын байлап, жан азабын тартқызады. Кеңестік заманда әдебиетшілер мен музыка этнографтары Біржанның жырларын, сыршыл әндерін жинап, бірнеше рет жинақ етіп бастырды. Оның әдеби және музыка шығармашылығы туралы бірқатар зерттеулер де жазылды.

 3. БІРЖАН САЛ ҚОЖАҒҰЛҰЛЫНЫҢ ӨМІРІ МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ ТУРАЛЫ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕ АРҚЫЛЫ ТЕОРИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ.
1834   
Қазіргі Ақмола облысы, әйгілі Бурабай көлі бас болған Көкшетаудағы сексен көлдің бірі – Жөкей көлінің маңында дүниеге келген.
25 жас    Ән шығара бастаған
1865    Ұлы Абаймен кездеседі
1871    Жетісуға келіп, Сара ақынмен айтысады.
1897    Дүниеден өтеді.

3. Біржан салдың шығармашылығы туралы теориялық білім беру.
4. «Біржан-Сара»  айтысы туралы мәлімет беру
5. 2009 жылы шыққан «Біржан сал» фильмінен үзінді көрсету.

ІҮ. Сабақтың қорытындысы, ой қорыту (рефлексия).

Топтастыру.
Сал                                                                                  Әнші
Сазгер                                                                           Ақын                  
Айтыскер ақын

VІ. Үйге тапсырма беру. «Біржан сал» өлеңін жаттау