Ф алес
(б.з.д 640/624 –
548/545жж)
Милет қаласынан шыққан ежелгі
грек философ, математигі. Иондық философияның өкілі және Еуропа
ғылымы бастау алатын милет мектебінің негізін салушы, Грецияның
жеті данасының бірі.
Өмірбаяны
Б.з.д V ғасырдан бастап
Фалесті дана, ғұлама деп есептеген. Көзі тірісінің өзінде Фалеске
“философия атасы ” деген атақ
берген.
Фалес саудагерлікпен
айналысқандықтан көп саяхаттаған. Кей жылдары Египетте, Фива және
Мемфисте тұрған. Онда абыздардан сабақ алып, су тасқынының болу
себептерін зерттеген, пирамида биіктігін өлшеуді көрсеткен. Нақ
Фалес геометрияны гректерге алып келген деп
есептелінеді.
Іскерлігі
Л идия королі
Крез қол астында әскери инженер қызметінде жүріп, әскердің өзеннен
өтуі үшін Милет қаласының тұсынан су қоймасын және су каналын
салдырған.
Фалес Милет қаласында
ұзақтықты анықтайтын құрылғы құрастырған. Бұл құрылғы арқылы
теңізде жүріп кемеден жағалауға дейінгі ара қашықтықты
есептеген.
Замандастары Фалестің жағдайы
жоқтығы оның философиясының қажетсіздігін көрсетеді деген. Бірақ
сол жылы жұлдыздарды бақылау арқылы зәйтүннің көп өнім беретінін
түсінген Фалес, қомақты кіріске кенелген. Осылайша, Фалес,
философияның маңызын көрсеткен.
Теорема
анықтамасы
Егер бұрыштың қабырғаларын
қиятын параллель түзулер оның бір қабырғасында тең кесінділер қиса,
онда олар екінші қабырғасында да тең кесінділер
қияды.
Фалес
теоремасының дәлелдеуі
∠AOB бұрышы берілсін.
а1║а2║а3║а4 түзулері бұрыштың ОА қабырғасын
А1 ,
А2 ,
А3 ,
А4 ... нүктелерінде, ОВ
қабырғасын В1 ,
В2,
В3,
В4 ... нүктелерінде OA1 =
A1 A2 = A2
A3
= A3
A4
=… болатындай етіп қисын. Енді
OB1 = B1B2 = B2B3 = B3B4 =… болатынын дәлелдейік.
А1
,
А2
нүктелері арқылы ОВ сәулесіне
параллель А1С1 ,
А2С2
кесінділерін жүргіземіз. ∆
А1С1
А2
= ∆
А2С2
А3
,
ө
йткені ∠
А1С1
А2
=
∠
А2С2
А3
,
∠
С1 А2А1 = ∠С2 А3А2 –сәйкес бұрыштар, A1 A2 =
A2 A3 ( үшбұрыштар теңдігінің 2-белгісі). Бұдан
А1С1 =А2С2 шығады. А1В1В2С1 ,
А2В2В3 С2 параллелограмм болғандықтан, В1В2 =
А1С1 = А2С2 = В2В3 . Қалған кесінділердің теңдігі(ОВ сәулесіндегі) де осыған
ұқсас дәлелденеді.
Пропорционал
кесінділер туралы
теорема
Бұрыштың қабырғаларымен
қиылысатын параллель түзулер бұрыштың қабырғаларында пропорционал
кесінділер қияды.
|