Сабақта оқушының рефлексивті құзіреттілігін дамыту

Сабақта оқушының рефлексивті құзіреттілігін дамыту

Бүгінгі білім беру жүйесі оқушылардың тек белгілі бір пәнді терең меңгеруі ғана емес, сонымен қатар олардың жеке тұлғалық дамуына да зор мән береді. Бұл тұрғыда рефлексивті құзіреттілік маңызды рөл атқарады. Рефлексивті құзіреттілік оқушылардың өз оқу процесін сараптау, өз әрекеттерін бағалау, түсіну және қажетті өзгерістер енгізу қабілетін білдіреді. Осы эсседе сабақты тиімді өткізу арқылы оқушылардың рефлексивті құзіреттілігін қалай дамытуға болатыны қарастырылады. Рефлексия деген не?

Рефлексия – бұл өз іс-әрекетін, ойларын және сезімдерін талдау, түсіну және бағалау процесі. Ол өз тәжірибеңді сараптау арқылы жаңа білім мен тәжірибе алу үшін қажет.Рефлексивті құзіреттілік – бұл адамның өз іс-әрекеттерін объективті түрде бағалап, олардан қорытынды шығара алу қабілеті. Бұл құзіреттілік оқушыларға өз оқу процесін өз бетімен бақылап, бағыттай білуге мүмкіндік береді. Рефлексивті құзіреттілік оқушының жеке білім алу стратегиясын қалыптастырып, өз алдына мақсат қойып, оған жету жолдарын анықтауға ықпал етеді. Бұл дағды оқушылардың оқу жетістіктерін арттыруға және олардың білім алу процесін белсенді түрде басқаруға көмектеседі. Сонымен қатар, рефлексивті құзіреттілікті дамыту барысында оқушы өзінің күшті және әлсіз жақтарын түсініп, оқу үдерісінде қай жерде көбірек көмек қажет екенін анықтай алады. Бұл білім алушылардың өз-өзіне сенімділігін арттырып, оқу нәтижелерін жақсартуға мүмкіндік береді.

Сабақ барысында рефлексивті құзіреттілікті дамыту үшін мұғалім оқушыларды үнемі рефлексия жасауға ынталандыруы тиіс. Сабақтың соңында, оқушыларға не үйренгенін, не қиындықтар туындағанын және қандай әдістер тиімді болғанын сұрау олардың рефлексивті дағдыларын дамытуға көмектеседі. Мұндай рефлексиялық сұрақтар оқушыларға сабаққа қатысты өз пікірлерін айтуға және оларды қорытындылау үшін қажетті деректерді ұсынуға мүмкіндік береді. Рефлексивті құзіреттілікті дамыту үшін оқушылардың жеке және топтық рефлексияларын біріктіру маңызды. Жеке рефлексия кезінде оқушылар өз жетістіктері мен қателіктерін өз бетінше бағалай алады. Топтық рефлексия оқу үдерісіне басқа оқушылардың көзқарастарын қосу арқылы жаңа идеялар мен тұжырымдамаларды зерттеуге мүмкіндік береді. Топтық талқылаулар оқушыларға бір-бірінің ойларын тыңдап, өз пікірлерін ашық айтуға дағдыландырады.

Оқушыларға сабақтың қорытындысы бойынша тапсырмаларды бағалауға және өзін-өзі бағалауға мүмкіндік беру рефлексияны дамытуға көмектеседі. Оқушылар өз жұмыстарын тексеріп, өз қателіктері мен жетістіктерін бағалай отырып, келесі қадамдарын анықтай алады. Бұл әрекет олардың өз жұмысын жауапкершілікпен атқаруға және оқу үдерісін тиімді басқаруға ықпал етеді.

Рефлексияға негізделген кері байланыс оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытады. Мұғалім оқушылардың күшті жақтарын мақтап, әлсіз тұстарын анықтап, дұрыс бағыт беруі қажет. Кері байланыс оңтайлы болған кезде, оқушылар өз жұмыстарын жақсарту үшін нақты ұсыныстар мен әдістер алады. Бұл оларды әрі қарай дамуға ынталандырады.

Рефлексивті құзіреттілік – бұл оқушылардың өз білім алу процесін басқаруға, өзіндік бағалау мен түзетулер енгізуге мүмкіндік беретін маңызды дағды. Сабақ барысында рефлексияны жүйелі түрде енгізу, жеке және топтық талқылауларды ұйымдастыру, тапсырмаларды бағалау және өзін-өзі бағалау, кері байланыс арқылы қолдау көрсету оқушылардың рефлексивті құзіреттілігін дамытуға көмектеседі. Бұл қабілеттер оқушылардың білім алу үдерісін тиімді ұйымдастыруға және олардың оқудағы жетістіктерін арттыруға ықпал етеді. Сонымен қатар, рефлексивті құзіреттілік оқушылардың жеке тұлғалық және кәсіби дамуында да маңызды рөл атқарады.