Ш.Айтматов "Алғашқы ұстаз" повесінің идеясы

Бөлім: Аңызбен өрілген көркем сөз

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Ш. Айтматов «Алғашқы ұстаз» повесінің идеясы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

10.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік-композициялық құрылысын талдау арқылы идеялық мазмұнын терең түсіну;

10.1.2.1 әдеби шығармадағы көтерілген мәселелерді ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: Ш. Айтматовтың шығармашылық өмір жолымен, «Алғашқы ұстаз» повесінің мазмұнымен танысу;

Көпшілігі: «Алғашқы ұстаз» повесін сюжеттік-композициялық құрылысын талдау арқылы тақырыбы мен идеясын анықтау;

Кейбір оқушылар: әдеби шығармадағы көтерілген мәселелерді ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.

Сабақ барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

І. Ұйымдастыру кезеңі. Түгендеу. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру:

Оқушылар шеңберге тұрып, бір-біріне қол беру арқылы жақсы тілек айтады.

Қызығушылықты ояту. Ш. Айтматов туралы сіз не білесіз? (оқушылар жауабы тыңдалады)

• Жазушының өмірімен қызметі жайлыне білесің?

• Шыңғыс Айтматовтың қандай шығармаларымен таныссыңдар?

• Жазушының қазақ әдебиеті мен байланысы бар ма?

Оқушылар оқулықпен жұмыс жүргізіп, сұрақтарға жауап іздейді, жазушы туралы мәліметтер ізденіп, қорғайды.

• Б

  Адамзаттың Айтматовы – ғасыр

  мақтанышы

  
  

  алалар, Ш. Айтматов туралы ізденген мәліметтерін топтастырады.

(айтылған пікірге байланысты оқушылар өз пікірлерін білдіреді).

Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты, сабақ мақсаты, бағалау критерийлері таныстырылады.

Оқушылар шеңберге тұрып, бір-біріне қол беру арқылы жақсы тілек айтады.

Оқушылар оқулықпен жұмыс жүргізіп, сұрақтарға жауап іздейді, жазушы туралы мәліметтер ізденіп, қорғайды.

«Топтастыру» әдісімен автор туралы мәліметтерін жинақтайды.

Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты, сабақ мақсаты, бағалау критерийлері таныстырылады.

Өзара бағалау. «Комментарий жасау» әдісі

11-сынып «Қазақ әдебиеті» оқулығы

Сабақтың

ортасы

Мағынаны тану.

• Балалар, мына монетада не бейнеленген?

• Бұл монета ұстаздарға деген құрмет. Шыңғыс Айтматовтың «Алғашқы ұстаз» повесінің құрметіне жасалынған ұлттық монетасы. Бұл монета – ұстаздарға деген құрметтің бірі.

• Олай болса, біздің бүгінгі сабағымыздың тақырыбы

Ш. Айтматовтың «Алғашқы ұстаз» повесі.

Атын әлем таныған қырғыз халқының көрнекті жазушысы Шыңғыс Айтматовтың «Алғашқы ұстаз» атты шығармасы елден де, жолдан да жырақ тау баурайындағы шағын қырғыз ауылында болған бір үлкен оқиғаны суреттейді.

Бұл жағдай Кеңес өкіметінің енді ғана орнап, жаңа заманның талабына сай елдің сауатын ашу кезеңі мен тұспа-тұс келеді.

Повесть сюжеті сол оқиғаның кейіпкерінің бірі болған Алтынай Сүлейменова деген академиктің әңгімені баяндаушыға жазған хаты бойынша өрбиді.

Повест мазмұны. «Джигсо» әдісімен оқушылар повесінің мазмұнымен танысады.

1-тапсырма. Оқушылар повесінің негізгі идеясын, мақсатын анықтап, сюжеттік-композициялық құрылысын талдайды.

Дескрипторлар:

• шығарманың негізгі идеясын анықтайды;

• Мақсатын анықтайды;

• Құрылысына талдау жасайды;

• Сөздердің мағынасын ашады.

ҚБ

2-тапсырма. Роман мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беріңдер.

1. Повестегі оқиға қай жерде өтеді?

2. Шығармадағы терек ағашы ненің символы?

3. Дүйсен мұғалім болмаса да, жазушы шығарманы неліктен «Алғашқы

ұстаз» деп атаған?

4. Шыңғыс Айтматов не себепті оқиғаны екі кейіпкердің атынан баяндау

тәсілін таңдаған?

Дескриптор:

• Роман мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді;

• Романда көтерілген мәселелерді ұлттық мүдде тұрғысынан қарастырады;

• Өзіндік пікірін білдіреді.

ҚБ

3-тапсырма. Шығармада көтерілген мәселелерді ұлттық мүдде тұрғысынан қарастырып, «Рөлдегі оқушылар» әдісімен топтарға бөлініп, тақырып бойынша талдап көріңдер.

Дескриптор:

• кейіпкерлердің іс-әрекетін анықтайды;

• кейіпкерлердің мінезін, сыртқы тұлғасын сипаттайды;

• оқиғаларға байланысты сурет салады;

• Повестегі маңызды деген мәселе төңірегінде хат жазады;

• Шығарма мазмұнын қазіргі қоғаммен байланыстырады.

ҚБ

Бағалау

Әр тапсырманы орындағаннан кейін оқушылар бір-бірін дескрипторлар бойынша бағалайды.

Оқушыларға шығарма мазмұнына байланысты мәліметтер беріледі.

«Джигсо» әдісімен оқушылар шығарма мазмұнымен танысады.

Оқушылар шығарманың негізгі идеясын, мақсатын анықтап, сюжеттік-композициялық құрылысын талдайды.

Шығарма мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беріңдер.

Шығармада көтерілген мәселелерді ұлттық мүдде тұрғысынан қарастырып, «Рөлдегі оқушылар» әдісімен топтарға бөлініп, тақырып бойынша талдап көріңдер.

ҚБ

ҚБ

ҚБ

ҚБ

Шыңғыс Айтматов «Алғашқы ұстаз» повесі

Сабақтың соңы

Кері байланыс. «3-2-1» әдісі. Оқушылар бүгінгі сабақтағы 3-маңызды ақпаратты айтады, 2-ұсыныс білдіреді, 1-сұрақ қояды.