Сабақтың тағы бір ерекшелігі – тарихи концепт негізге алынған: ол «себеп-салдар». Тарихи концептті енгізу арқылы мұғалім оқушыларға жай ғана деректерді үйретіп қоймай, олардың ішкі логикалық байланыстарын көрсетеді. Мәселен, «Неліктен ұжымдастыру саясаты ұлы нәубетке әкеліп соқты?» сұрағына жауап беру үшін оқушылар «жалпы саясат неден туындады, кім бастады, неге осындай әдістер қолданылды, қандай экономикалық және әлеуметтік факторлар әсер етті?» деген сұрақтарды ретімен шешеді. Осыдан кейін барып нәтижені бағалауға мүмкіндік туады: «Ашаршылық неден болды, шаруалар неге қоныс аударды, демографиялық көрсеткіштер қалай өзгерді, қазақ халқының мәдениеті мен шаруашылығына қандай әсер етті?» деген тарамдалған сұрақтарға жауап іздейді. Нәтижесінде тарихи ойлау қабілеті тереңдейді, оқушылар тек сөйлемдерді жаттап қоймай, олардың пайда болу түптамырын түсіне бастайды.

өйткені себеп-салдар байланысын анықтау, деректерге сүйене отырып дәлел айту – сыни ойлаудың негізгі компоненттері.

«Колесо фортуны» әдісі қолданылады, онда әртүрлі түстер немесе сандар бойынша әзірленген сұрақтарға оқушылар кездейсоқ жауап береді. Мұның өзі – сыныпта «ойын арқылы оқыту» элементтерін қолданудың бір жолы. Мұндай әдіс оқушыларды белсенділікке жетелесе, екінші жағынан оларға сабақты көңілді өткізуге жағдай жасайды. Сабақтың мағыналық бөлігін қалт жібермей, тақырыпты жеңіл меңгеруге көмектеседі. Дегенмен де, осындай көңілді әдістерді қолданғанда, әсіресе жоғары сыныптарда, олардың тақырыпты игеруге әсерін, тиімділігін және уақыттық межесін де ескеру керек. Кейде күрделі тақырыпты тарқатып түсіндіру үшін мұндай интерактивті тәсілдерден гөрі тікелей талқылау мен аналитикалық жұмыс артық болуы мүмкін. Сондықтан мұғалім сабақтың мақсатына, оқушылардың дайындығына және уақытына қарай шешім қабылдауы тиіс.

Түйіп айтқанда, бұл сабақтағы тапсырмалар оқушылардың тарихи сана-сезімін жетілдіруге, өзіндік ой-пікірлерін еркін білдіруіне және аргументтеу шеберлігін қалыптастыруға бағытталады.

Кейбір топтар тек ұранның сөздерін реттеумен шектеліп, оның саяси астарына аз көңіл бөлді. Алдағы уақытта саяси/тарихи мазмұнды толық зерттеуге арналған қосымша уақыт қарастыру қажет.

Тапсырма қарқыны жылдам болғандықтан, баяу қарқынмен жұмыс істейтін оқушыларға қиындық туындады. Мұндай жағдайда жеке немесе топтық қолдау көрсету тәсілдерін жетілдіру керек.

«Мұз жару» әдісі арқылы берілген тапсырма оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын оятты, оларды бірден белсенді әрекетке жұмылдырды.

«Wordwall» сияқты цифрлық платформаны пайдалану тез әрі нақты кері байланыс алуға мүмкіндік берді.

Топ ішіндегі және топаралық бағалау оқушыларды өзара ынтымақтастыққа және жауапкершілікті сезінуге баулыды.

1. Тапсырма кезеңдерін нақты құрылымдау: Мысалы, ұранды құрастыруға – 5 минут, ұранның саяси/тарихи мазмұнын талдауға – 5 минут деп нақты бөліп көрсету.

2. Қосымша ақпарат көздерін ұсыну: Ұрандардың тарихи контекстін тереңірек зерттеу үшін шағын тарихи дерек көздерін (құжаттар, фотосуреттер, статистика, т.б.) алдын ала дайындап қою.

3. Дифференциацияны кеңейту: Егер кейбір топтар тез орындайтын болса, оларға күрделендірілген қосымша сұрақтар немесе тапсырмалар беру; ал баяу қарқынмен жұмыс істейтін топтарға әдістемелік нұсқаулықтар мен қолдау материалдары ұсыну.

4. Кері байланыстың әртүрлі формасын қолдану: Мысалы, топаралық бағалаудан кейін жеке оқушының өзін-өзі бағалау парағын толтыру немесе онлайн-сауалнама жүргізу.

• Бағалау критерийлеріне сүйене отырып жүргізілген өзара және мұғалімнің бақылау бағалауы сабақтың мақсатын айқындауға әрі оқушылардың оқу жетістігін дәл анықтауға көмектесті.

• Алдағы уақытта тапсырманың мазмұнын байытып, оқушылардың дереккөздермен жұмыс істеу қабілетін дамытуға басымдық берілгені жөн. Бұл тарих пәнінде оқушылардың зерттеушілік дағдыларын одан әрі нығайта түседі.

• Оқушылар деректі ақпаратпен жұмыс істеуді, оны хронологияға сәйкес реттеуді, себеп-салдар байланысын анықтауды үйренді.

• «Дейінгі» және «кейінгі» оқиғаларды салыстыру арқылы оқушылар тарихи процестің бірізділігін аңғарып, ұжымдастыру саясатына дейінгі және кейінгі жағдайдың айырмашылықтарын дәл анықтады.

1. Дереккөздерді кеңейту: Бір оқулық дерегімен шектелмей, архивтік құжаттар немесе тарихи деректердің үзінділерін қосуға болады.

2. Мақсатты рефлексия: Топтардың жұмысы аяқталған соң, әр топ өздерінің нәтижелері мен қиындықтарын қысқаша жазбаша немесе ауызша түрде қорытындылап, болашақта неге көңіл бөлу керектігін белгілесе, мұның сабақтастығы күшейеді.

3. Аралық бақылау/мониторинг: Тапсырма барысында мұғалім әр топқа шағын аралық бекіту сұрақтарын беріп, оқушылардың талдауды дұрыс бағытта жүргізіп жатқанын тексеріп отыруы пайдалы.

• Жұптық тапсырма барысында оқушылар топтық кезеңде алған білімдерін тереңдетіп, тақырыпты өз бетінше және жаңа қырынан талдап үйренді.

• Тарихи себеп-салдарды анықтау, көзқарастарды салыстыру арқылы оқушылардың сыни ойлау және зерттеушілік дағдылары одан әрі дамыды.

• Өз-өздерін бағалау мен жұптардың үш деңгейде жұмыс нәтижесін көрсетуі сабаққа мотивация, жауапкершілік, рефлексия элементтерін қосты.

1. Рөлдерді нақты таңдау: Әр оқушы өз міндетін толық түсіну үшін, жұмыс басында рөлдерді жазбаша немесе ауызша түрде тіркеп қоюға болады.

2. Қосымша деректермен жұмыс: Болашақта жұптарға архивтік мәліметтер, видеофрагменттер немесе статистикалық мәліметтер ұсыну оқушылардың қызығушылығын арттырып, талдауды тереңдетеді.

3. Тапсырманы саралап беру: Жұптардың дайындық деңгейіне қарай күрделендірілген немесе жеңілдетілген нұсқаларын әзірлеу дифференциацияны қамтамасыз етеді.