Сабақтыңтақырыбы:
Сапарғалин Бегалин.
«Бала Шоқан» әңгімесі
Сабақтың
мақсаттары:Білімділік: ШоқанУәлихановтың балалық шағын, өмір
сүрген ортасын тарихи деректермен байланыстыра отырып, тереңірек
түсінік беру. Өткен тақырып бойынша оқушылардың алған білімдерін
тексеру.
Дамытушылық:Оқушының ой еркіндігін ояту, шығармашылық
белсенділіктерін шыңдау, сөйлеу мәдениетін қалыптастырып, өздігінен
білім алуға жетелеу.
Тәрбиелік: Шоқан өмірін үлгі ете отырып, оқушыларды
адамгершілікке, саналылыққа тәрбиелеу. Оқушыларды патриоттыққа
баулу және этнографиялық білім беру.
Сабақтың түрі:Қорытынды «саяхат» сабағы.
Оқытудың
әдіс-тәсілдері:Сұрақ - жауап, түсіндіру, талдау, шығармашылық
және репродуктивтік, топтастыру, эвристикалықәдіс -
тәсілдері.
Пәнаралық
байланыс:Тарих, география, қазақтілі.
Сабақтың
көрнекілігі:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру:
ІІ. Үй тапсырмасын саяхатқа шығу барысында сұрау:
1 - аялдама – Шоқан
ауылы:
Шоқан туралы ізденуге бергем, соны сұраймын:
1. Ш. Уәлиханов кім?
3. Шоқанның балалық шағы қай жерде өтті?
4. Ш. Уәлиханов қай жылы, қай жерлерде білім алды?
5. Шоқанның шын, Шоқан деп неге атады?
2- аялдама – Зейнеп
ауылы:
Зейнеп кім, қандай адам болған, әңгімеде қалай көрінеді?
Ж
-
Мүсінші Мысық.
-
Жасқаншақ Мысық
3. Өнер сүйгіш Шоқан
4. Қайырымдылық
5.Уәде еттің орында.
1. Жасқаншақ Мысық
2. Өнер сүйгіш Шоқан
3. Қайырымдылық
4. Мүсінші Мысық.
5. Уәде еттің
орында.
3 - аялдама – Шыңғыс
ауылы:
Жаңа сабақ
-
Шыңғыс кім, Шоқан мен әкесінің арасындағы сыйластық әңгімеде қалай көрінеді?
Қосымша мәлімет. 1847 жылдың күзінде әкесі 12 жасар Шоқанды Омбыға оқуға әкелді. Шыңғыстың орыс достары оған баласын Сібірдің сол кездегі ең жақсы оқу орны деп саналған Сібір кадет корпусына оқуға түсіруге көмектесті.
Композициялық жоспар
|
№ |
Композиция элементтері |
Композициялық жоспар |
|
1 |
Басталуы |
Шоқан ауылының күзекке көшіп келуі |
|
2 |
Байланысы |
Сары баланың жасаған мүсіндерін Шоқанның көруі |
|
3 |
Дамуы |
Шоқанның Мысықты үйіне ертіп апаруы |
|
4 |
Шиеленісуі |
Шыңғыс үйіндегі оқиға |
|
5 |
Шарықтау шегі |
Шоқанның уәдесі |
|
6 |
Шешімі |
!
4- аялдама – Айғаным ауылы: Айғаным кім?Мінездеме – көркем шығармадағы кейіпкерлерге тән мінездерін, ой-пікірін, адамдармен қарым-қатынасын, сөйлеу әдебін, іс-әрекетін жинақтап айту.
Диолог – кейіпкерлердің өзара тілдесуі.
Диолог арқылы кейіпкерлерге мінездеме беруге болады.
Тақтаменжұмыс
|
№ |
Кейіпкер |
Мінездеме |
Шығармада
|
|
1 |
Шоқан |
қайырымды мырза әділ, қамқор уәдеге берік өнерді құрметтейді |
Мысықты үйіне әкеп тамақ бергізеді Киімін бергізеді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады. Әкесінен сұранып Мысықққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсіндерін әкесіне көрсетеді. Өнерді тани алады. |
|
2 |
Мысық |
Өнерлі, зерек, жасқаншақ |
Мүсін жасайды Көргенін пайымдай алдады |
|
3 |
Жақып |
Тентек, ерке |
Сергіту сәті.«Әріптер сөйлейді» Шоқан мен Мысыққа мінездеме беру
М – мейірімді,мүсінші
Ы-ынталы
С– сабырлы, сыпайы
Ы- ынталы, ымырашыл
Қ- қабілетті
Ш-шыншыл
О-ойшыл, оқымысты
Қ- қайырымды, қайсар, қабілетті
А- алғыр,ақылды, арманшыл
Н- намысшыл
5 -аялдама –Уәли ауылы: Уәли кім, толығырақ сұрау.
Cематикалық карта толтыру
|
р/с |
Кейіпкерлер Шығармадан Үзінді |
Шыңғыс |
Шоқан |
Жақып |
Мысық |
Анасы |
Теңеу |
Эпитет |
|
1 |
Сен істей ғой, шебер болсаң! |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
2 |
Ә, жарайды, бара ғой, екі айтпаған жақсы |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Кездемеден көйлектік шыт жыртып берші |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
4 |
Құйрығын қара, тап иттің құйрығы |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
5 |
Бауырсақ бересің бе, қант бересің бе? |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
6 |
Жолбарыстай, балалардай |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
7 |
Кесек денелі |
|
|
|
|
|
|
6- аялдама – Абылай
ауылы: Абылай туралы
сұраймын.
Дәптермен жұмыс
Күзек – малдың күзгі жайылымындағы қоныс
Аға сұлтан – ел басқарушы
Құнан (жылқы) – тайдан кейінгі, екі жастан үшке қараған жылқы атауы.
Қаршығаның аяқбауы – қолға үйретілген жыртқыш құстықолға қондыру үшін аяғына байланған жіп.
Арлан – қасқырдың аталығы
Пәуеске арба – адам отыру үшін арнайы дайындалған арба.
Әдебиет лотосы.
|
№ |
Автор |
Шығарманың аты |
Іс-әрекеті |
Кейіпкер |
Нәтиже |
|
1 |
М. Әуезов |
Ақын қонақтар |
Өнерлі адамдарды іздейді |
Абай |
Ұлы ақын |
|
2 |
Ғ. Мүсірепов |
Жаңа достар |
Білім іздейді |
Қайырғали |
Кеңес батыры |
|
3 |
С.Бегалин |
Бала Шоқан |
Қайырымды |
Шоқан |
Қашқарияға, Орта Азияға ,саяхат жасаған - саяхатшы
Ауыз әдебиетін зерттеген «Қозы Көрпеш-Баян» сұлу »жырын жазып алған – зерттеуші
Орыс география қоғамы жұмысын абелсене араласқан– географ.
Қырғыздар мен Қазақтар жайында тарихи деректер жинаған – тарихшы
Саяхатта жүргенде суреттер салған- суретші
Сонымен, балалар, бүгінгі
сабағымызда біз сендермен халқымыздың ойшылы, ұлттық мақтанышы,
ғылымның барлық саласында еңбектер, пікірлер қалдырған Шоқан
Уәлихановтың балалық шағының бір кезеңінен туралы өттік. Шоқанның
өмірі, оның бойындағы алғырлық, зеректілік, өз еліне, жеріне деген
сүйіспеншілігі сендерге үлгі-өнеге болуы тиіс. Бұқар жырау
«Жақсының аты өлмейді, ғалымның хаты өлмейді»дегендей Шоқанның
мұралары әлі күнге дейін халықтың жүрегінде сақтаулы, әлде сақтала
бермек.
ҮІІІ. Үйге тапсырма.«Өнерлінің өрісі кең»
тақырыбында шығарма жазу.
ІХ. Бағалау.
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
С.Бегалин "Бала Шоқан"
С.Бегалин "Бала Шоқан"
Сабақтыңтақырыбы:
Сапарғалин Бегалин.
«Бала Шоқан» әңгімесі
Сабақтың
мақсаттары:Білімділік: ШоқанУәлихановтың балалық шағын, өмір
сүрген ортасын тарихи деректермен байланыстыра отырып, тереңірек
түсінік беру. Өткен тақырып бойынша оқушылардың алған білімдерін
тексеру.
Дамытушылық:Оқушының ой еркіндігін ояту, шығармашылық
белсенділіктерін шыңдау, сөйлеу мәдениетін қалыптастырып, өздігінен
білім алуға жетелеу.
Тәрбиелік: Шоқан өмірін үлгі ете отырып, оқушыларды
адамгершілікке, саналылыққа тәрбиелеу. Оқушыларды патриоттыққа
баулу және этнографиялық білім беру.
Сабақтың түрі:Қорытынды «саяхат» сабағы.
Оқытудың
әдіс-тәсілдері:Сұрақ - жауап, түсіндіру, талдау, шығармашылық
және репродуктивтік, топтастыру, эвристикалықәдіс -
тәсілдері.
Пәнаралық
байланыс:Тарих, география, қазақтілі.
Сабақтың
көрнекілігі:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру:
ІІ. Үй тапсырмасын саяхатқа шығу барысында сұрау:
1 - аялдама – Шоқан
ауылы:
Шоқан туралы ізденуге бергем, соны сұраймын:
1. Ш. Уәлиханов кім?
3. Шоқанның балалық шағы қай жерде өтті?
4. Ш. Уәлиханов қай жылы, қай жерлерде білім алды?
5. Шоқанның шын, Шоқан деп неге атады?
2- аялдама – Зейнеп
ауылы:
Зейнеп кім, қандай адам болған, әңгімеде қалай көрінеді?
Ж
-
Мүсінші Мысық.
-
Жасқаншақ Мысық
3. Өнер сүйгіш Шоқан
4. Қайырымдылық
5.Уәде еттің орында.
1. Жасқаншақ Мысық
2. Өнер сүйгіш Шоқан
3. Қайырымдылық
4. Мүсінші Мысық.
5. Уәде еттің
орында.
3 - аялдама – Шыңғыс
ауылы:
Жаңа сабақ
-
Шыңғыс кім, Шоқан мен әкесінің арасындағы сыйластық әңгімеде қалай көрінеді?
Қосымша мәлімет. 1847 жылдың күзінде әкесі 12 жасар Шоқанды Омбыға оқуға әкелді. Шыңғыстың орыс достары оған баласын Сібірдің сол кездегі ең жақсы оқу орны деп саналған Сібір кадет корпусына оқуға түсіруге көмектесті.
Композициялық жоспар
|
№ |
Композиция элементтері |
Композициялық жоспар |
|
1 |
Басталуы |
Шоқан ауылының күзекке көшіп келуі |
|
2 |
Байланысы |
Сары баланың жасаған мүсіндерін Шоқанның көруі |
|
3 |
Дамуы |
Шоқанның Мысықты үйіне ертіп апаруы |
|
4 |
Шиеленісуі |
Шыңғыс үйіндегі оқиға |
|
5 |
Шарықтау шегі |
Шоқанның уәдесі |
|
6 |
Шешімі |
!
4- аялдама – Айғаным ауылы: Айғаным кім?Мінездеме – көркем шығармадағы кейіпкерлерге тән мінездерін, ой-пікірін, адамдармен қарым-қатынасын, сөйлеу әдебін, іс-әрекетін жинақтап айту.
Диолог – кейіпкерлердің өзара тілдесуі.
Диолог арқылы кейіпкерлерге мінездеме беруге болады.
Тақтаменжұмыс
|
№ |
Кейіпкер |
Мінездеме |
Шығармада
|
|
1 |
Шоқан |
қайырымды мырза әділ, қамқор уәдеге берік өнерді құрметтейді |
Мысықты үйіне әкеп тамақ бергізеді Киімін бергізеді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады. Әкесінен сұранып Мысықққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсіндерін әкесіне көрсетеді. Өнерді тани алады. |
|
2 |
Мысық |
Өнерлі, зерек, жасқаншақ |
Мүсін жасайды Көргенін пайымдай алдады |
|
3 |
Жақып |
Тентек, ерке |
Сергіту сәті.«Әріптер сөйлейді» Шоқан мен Мысыққа мінездеме беру
М – мейірімді,мүсінші
Ы-ынталы
С– сабырлы, сыпайы
Ы- ынталы, ымырашыл
Қ- қабілетті
Ш-шыншыл
О-ойшыл, оқымысты
Қ- қайырымды, қайсар, қабілетті
А- алғыр,ақылды, арманшыл
Н- намысшыл
5 -аялдама –Уәли ауылы: Уәли кім, толығырақ сұрау.
Cематикалық карта толтыру
|
р/с |
Кейіпкерлер Шығармадан Үзінді |
Шыңғыс |
Шоқан |
Жақып |
Мысық |
Анасы |
Теңеу |
Эпитет |
|
1 |
Сен істей ғой, шебер болсаң! |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
2 |
Ә, жарайды, бара ғой, екі айтпаған жақсы |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Кездемеден көйлектік шыт жыртып берші |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
4 |
Құйрығын қара, тап иттің құйрығы |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
5 |
Бауырсақ бересің бе, қант бересің бе? |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
6 |
Жолбарыстай, балалардай |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
7 |
Кесек денелі |
|
|
|
|
|
|
6- аялдама – Абылай
ауылы: Абылай туралы
сұраймын.
Дәптермен жұмыс
Күзек – малдың күзгі жайылымындағы қоныс
Аға сұлтан – ел басқарушы
Құнан (жылқы) – тайдан кейінгі, екі жастан үшке қараған жылқы атауы.
Қаршығаның аяқбауы – қолға үйретілген жыртқыш құстықолға қондыру үшін аяғына байланған жіп.
Арлан – қасқырдың аталығы
Пәуеске арба – адам отыру үшін арнайы дайындалған арба.
Әдебиет лотосы.
|
№ |
Автор |
Шығарманың аты |
Іс-әрекеті |
Кейіпкер |
Нәтиже |
|
1 |
М. Әуезов |
Ақын қонақтар |
Өнерлі адамдарды іздейді |
Абай |
Ұлы ақын |
|
2 |
Ғ. Мүсірепов |
Жаңа достар |
Білім іздейді |
Қайырғали |
Кеңес батыры |
|
3 |
С.Бегалин |
Бала Шоқан |
Қайырымды |
Шоқан |
Қашқарияға, Орта Азияға ,саяхат жасаған - саяхатшы
Ауыз әдебиетін зерттеген «Қозы Көрпеш-Баян» сұлу »жырын жазып алған – зерттеуші
Орыс география қоғамы жұмысын абелсене араласқан– географ.
Қырғыздар мен Қазақтар жайында тарихи деректер жинаған – тарихшы
Саяхатта жүргенде суреттер салған- суретші
Сонымен, балалар, бүгінгі
сабағымызда біз сендермен халқымыздың ойшылы, ұлттық мақтанышы,
ғылымның барлық саласында еңбектер, пікірлер қалдырған Шоқан
Уәлихановтың балалық шағының бір кезеңінен туралы өттік. Шоқанның
өмірі, оның бойындағы алғырлық, зеректілік, өз еліне, жеріне деген
сүйіспеншілігі сендерге үлгі-өнеге болуы тиіс. Бұқар жырау
«Жақсының аты өлмейді, ғалымның хаты өлмейді»дегендей Шоқанның
мұралары әлі күнге дейін халықтың жүрегінде сақтаулы, әлде сақтала
бермек.
ҮІІІ. Үйге тапсырма.«Өнерлінің өрісі кең»
тақырыбында шығарма жазу.
ІХ. Бағалау.
шағым қалдыра аласыз













