Шорт-тректің жүрек пен бұлшықетке әсері

Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті
“Жаратылыстану жəне ғылыми” кафедрасы
“Дене шынықтыру жəне спорт”факультетеі

Тақырыбы:“Шорт-тректің жүрек пен бұлшықетке əсері”

Орындаған:ДшС білім беру бағдарламасы
3 курс студенті: Кульпердисова Рената
Тексерген: PhD,қауымдастырылған профессоры
Меңдіғалиева Аягөз Сарсенбайқызы

Орал 2023 жыл


































Мазмұны

1.КІРІСПЕ............................................................................................3
2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ...............................................................................4
2.1.Шорт-трек тарихы........................................................................5
2.2.Шорт-тректің негізгі жаттығулары............................................6
2.3.Шорт-тректің Қазақстанда дамуы..............................................9
2.4.БҚО-ғы шорт-тректің жетістіктері.............................................10
2.5.Шорт-трек спортының жүрекке əсері........................................11
2.6.Шорт-трек спортының бұлшықетке əсері................................13
3.ҚОРЫТЫНДЫ...............................................................................14
4.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ............................15


































1.КІРІСПЕ

Шорт-трек. XIX ғасырдың соңына таман пайда болған спорттың бір
түрі. Шорт-тректен жарыс былайша өтеді. Əйелдер де, ерлер де 1500, 500,
1000 жəне 3000 метрлік қашықтықтарда күш сынасады. Бірінші орын алған
спортшы - 5, екінші орын алған спортшы - 3, үшінші орын алған спортшы - 1
ұпайға ие болады. 1000 жəне 1500 метрлік қашықтықтарда мəреге алты
спортшы шықса, 500 метрлік қашықтықта олардың сандары төртеуден
аспайды, ал 3000 метрлік қашықтықтағы бəсекеге алдыңғы үш қашықтық
боынша бірінші-сегізінші орын алған спортшылар ғана жіберіледі. Ереже
бойынша іріктеу жəне финалдық жарыстар өтеді. Жеңіске төрт қашықтықтың
қорытындысында ең көп ұпайға ие болған спортшылар жетеді.
Шорт-трек өткен ғасырдың соңғы жылдарында Солтүстік Америкада
пайда болса керек. Ағылшындар мұны ойлап шығарған біздер едік, бірақ
Англияда өpicтеп кете қоймады да, бір ағылшын онымен канадалықтарды
таныстырып сол елде бастау алып кетті дейді. Бірақ канадалықтар бұған
келісе қоймайды, олар: - біздерге шорт-тректі ешқандай ағылшын үйреткен
емес, оны ойлап тапқан да, алғаш рет жарыстар ұйымдастырған да өзіміз
дейді. Қазір бұлардың қайсысының дұрыс, қайсысының бұрыс екендігін
анықтау қиын, бірақ біздердің білетініміз басқаларға қарағанда шорт-тректі
дамыту үшін канадалықтардың көп еңбек сіңіргендігі. Канадада алғаш рет
жарыс 1905 жылы ұйымдастырылып, жеңіске Фред Логен деген спортшы
жетті. Бір жылдан кейін бұл жаңалықты Канаданың оңтүстік көршілері іліп
алып кетті. АҚШ-тағы шорт-тректен алғашқы чемпион Моррис Вуд деген
кісі болды. 1915 жылы АҚШ пен Канаданың арасында алғашқы халықаралық
жарыс өтті. Мұнда канадалық Рассел Уилер жеңіске жетті. Араға он бір жыл
салғаннан кейін осындай жолдастық кездесу қайталанып, содан бері үздіксіз
өткен жарыс "Солтүстік Америка құрлығының шорт-тректен чемпионаты"
деп аталады.[1]

1 сурет: “Шорт-трек спортының эмблемсы”
2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ



















2.1. Шорт-трек тарихы

Шорт-трек спорты негiзiнен конькимен жүгiру жарысының бiр түрi.
Алайда, шорт-трек спортында конькишiлер ұзақтыққа емес, қысқа
қашықтықта əрi жылдамдыққа жарысады. «Short Track» сөзiн ағылшын
тiлiнен аударғандағы мағынасының өзi «қысқа қашықтық» дегендi
бiлдiредi. Қысқы Азия ойындары қарсаңында бiзге бəсекелес ел ретiнде
Қытай, Жапония жəне Оңтүстiк Корея сынды елдердi алуға болады. Өткен
ғасырдың 40-жылдарында шорт-трек спорты Еуропадан асып, Жапонияға
жəне Австралияға кеңiнен танымал болды. Бүгiнде-ақ Азия ойындарында
жапондардың шорт-тректен қарсылас шақ келтiрмейтiндiктерiне сондықтан.
Қазақ спортшылары алғаш рет Харбинде өнер көрсеткен кезде де жалпыкомандалық есепте қытай спортшыларына осы шорт-трек спортынан есе
жiберiп қойды.
Қысқы спортта корей елінің аты аталса, ойымызға бірден бұл елдің шорттрекшілері түседі. Өйткені дəл қазіргі уақытта Оңтүстік Корея шорт-тректен
көшбасшы ел саналады. Оңтүстік Кореяны бұлай айтуымыздың себебі,
кореялықтар 30 жылдан бері əлемдік додада өзге елдің спортшыларына
жүлде бермей жүр. Бүгінге дейін бұл ел Қысқы Олимпиадада 26 алтын
медаль алса, соның 21-ін шорт-тректен жеңіп алған. Мұнан бөлек 12 күміс
жəне 9 қола жүлдесі тағы бар. Ал əлем чемпионатында 90 алтын, 71 күміс
жəне 62 қола медаль алған. Бұл – тек Қысқы Олимпияда ойындары мен əлем
чемпионатындағы алған медаль саны. Біз бұл тізімге Азия ойындары мен
Универсиаданың медальдарын қосқан жоқпыз. Оңтүстік Кореяға медаль
«жауа бастады». 1992 жылы Корея шорт-тректен екі алтын жəне бір қола
медальды иеленіп, алғаш рет Ақ Олимпиаданың жүлдегерлері қатарына
қосылып, сол уақыттан бері үздіктер сапынан түскен емес.







Оңтүстік Кореяға жоғарыда айтқан медальдардың үштен бір бөлігін əлемге
Ан Хен Су деген есіммен танымал болған спортшы əперген. 2006 жылы
Турин Олимпиадасына қатысып, үш алтын (1000, 1500 метр жəне эстафета),
сонымен қатар 500 метр қашықтықта қола жүлдені иемденді. Əлем
чемпионаттарында алған жүлде бойынша да Ан Хен Судың бағы жанып тұр.
Оңтүстіккореялық шорт-трекші 18 мəрте əлем чемпионы, сегіз мəрте күміс
жəне төрт мəрте қола жүлдегер атанды. Мұнан бөлек Азия ойындарында бес
алтын, бір күміс жəне Универсиадада үш алтын, бір қола медаль жеңіп алған.
Егер Ан 2011 жылы Ресей құрамасына ауыспағанда, Корея құрамасына бұдан
да көп жүлде əперер еді. Ан Хен Су Ресей құрамасына ауысқан соң сол елдің
азаматтығын алып, аты-жөнін Виктор Ан деп өзгертеді. Ресейге келген соң
Анның екінші тынысы ашылып, енді əлемге Виктор Ан ретінде таныла
бастады. Ол Ресей құрамасында жүріп үш рет Олимпиаданың алтынын жəне
бір қола медалін иеленді. Сондай-ақ əлем чемпионатында екі алтын, екі күміс

жəне бір қола медаль жеңіп алды. Ал Еуропа чемпионатында сегіз рет топ
жарып, үш күміс медальға қол жеткізді.
Виктор Ан Сочи Олимпиадасында чемпион атанған соң, əлеуметтік желі
арқылы алдағы жоспары туралы айтып, əлі де Ресей үшін медальға
таласатынын жеткізді. «Мен қазір спорттан кете алмаймын. Олимпиададан
кейін Ресейде шорт-трекпен айналысатын жас спортшылардың саны күрт
артты. Мен əлі спортты дамытуды жалғастыруым керек. Бұл менің соңғы
Олимпиадам емес жəне Ресей үшін əлі талай бəсекеде топ жаратыныма,
медальға қол жеткізетініме сенімдімін!», деді спортшы.
Алты дүркін Олимпиада чемпионы Виктор Ан жасы 32-ге келсе де Оңтүстік
Кореяда өтетін Қысқы Олимпия ойындарына қатысып, жүлделер санын
еселегісі келеді. «Егер Ресей Олимпиадаға бойкот жарияламаса, мен бейтарап
тудың астында қатысуға дайынмын. Мен бұл Олимпиадаға төрт жыл
дайындалдым, сондықтан оңай берілгім келмейді», дейді ол. [2]

2 сурет: “Шорт-тректен 6 дүркін Олимпиада чемпионы Виктор Ан”






















2.2. Шорт-тректің негізгі жаттығулары.

Шорт-трек спорты қысқы уақыттарда мұзда жаттығу жиының өткізеді.Ал,
жазғы уақыттарда 100 метр,200 метр, 400-800 метрларды уақытқа жүгіріп
шығады. Яғни, 200м (35-40cек). 400-800м (50сек-1мин-35сек) уақыттарды
спортшы орындап шығуы тиіс.Жазда жеңіл атлетикаланың жұмыстарына сəл
ұқсайды.Шорт-тректің негізгі жаттығулары-төмен отыру (посадка) деп
аталады. Осы посадкада 2-3 минут спортшы отырады жəне ұзындыққа
жүгіреді.Жəне шорт-трек спортында қысқа дистанцияларға арналған
жаттығулар бар. Ол жаттығулар спортшының жылдамдығын арттыруға
көмектеседі.Жаттығулар атауы- посадка қалпында жоғарыға максимально
секіру 10 рет, посадка қалпында тізені кеудеге тигізу арқылы жоғарға секіру 7
рет жəне 1 аяққа секіреді,яғни, оң аяққа секірсе сол яқтың тізесі кеудеге тию
қажет. Осы жаттығулар спортшының жылдамдығын арттырады жəне
аяқ,жамбастың мышцылары өсуіне көмектеседі. Жəне ұзындыққа,биіктікке
секіру арқылы жылдамдықты арттыратын жаттығулар жасайды.[3]

3 сурет. Алау мұз спорт сарайы.Оқу жиының жаттығулары.(посадка)













2.3. Шорт-тректің Қазақстанда дамуы.

Шорт-трек спортының пайда болғанына да ғасырдан асыпты.Шорт-трек
конькимен сырғанау тəртібі.Шорт-тректің басты міндеті жеке-командалық
жарыстрдың түрлері,онда спортшының мұзда қашықтықта ең жоғары
жылдамдықпен жеңу болып табылады.Бұл спортта ептілікпен қозғалыс
жылдамдығы,бұлшық еттері қатаяды.Ал,біздің Қазақ шорт-трегіне 28 жылға
жуық.Осы уақыт аралығында біздің қазақ жігіттері Əлем Кубыгында,Əлем
чимпионатында жақсы нəтижелер көрсетті.Үздіктер қатарысна Аслан
Даумов,Абзал Ажғалиев,Нұрберген Жұмағазиев,Азамат Сұлтаналиев,Денис
Никиша,Инна Симонова,Данабек Хайров,Ерхат Кубашев сынды дарынды
қазақ шорт-трекшілерімізді атап өткен жөн.Біздің шорт-трекшілеріміз
2005-2006 жылдардан бастап Əлем Кубыктарына,Əлем чемпионаттарына
қатысты.Жоғарыда айтып өткендей Құрама команданың бас бапкері Мəдіғали
Қарсыбеков Қазақ шорт-трегінің дамуына,үлкен жетістіктеріне жетуіне
аянбай тер төккен ағамыздың еңбегін жігіттеріміздің озық нəтижелерінен –ақ
білуге болады.Сонымен бірге,елімізге Кореядан жаңа жатттықтырушы –
кеңесшінің келуінде айта кету керек.«Тірі қалғандар ғана чимпион
болады!»деген ұстаныммен өмір сүретін Джимми Джен бұған дейін
АҚШ,Оңтүстік Корея,Австралия құрамаларын жаттықтырған
болатын.Ал,қазір Джимми Джен шорт-тректен Қазақстанның Ұлттық
Құрамасының жаттықтырушысы-кеңесшісі,əрі Əлем мойындаған өте білікті
маман.
Нəтижелері:
2011 жылы Алматыда өткен Азия ойындарында эстафетасында ерлер
командасы қола жүлдеге ие болады.
2018 жылы Канаданың Калгари қаласында өткен Əлем Кубогінің алғашқы
кезеңінде қазақстандық шорт-трекші Абзал Ажғалиев финалда 500 метрлік
қашықтықта 40.136 секунд нəтижемен күміс медаль жеңіп алды.
2017 жылы Беларусияда өткен Əлем Кубогінде ерлер 5000 метр эстафетда
күміс жүлдеге ие болды.



















2022 жылы Əлем Кубогі Солт-Лейк-Ситиде (АҚШ) өтті. Ол жарыста Абзал
Əжіғалиев пен Денис Никиша 500 метр қашықтыққа жүгіруден екі күміс
медаль еншілесе, 1000 метрге жүгіруден Əділ Ғалиахметов қола жүлдегер
атанды.

Шорт-тректен Қазақстан ерлер құрамасы Канаданың Монреаль қаласында
өтіп жатқан əлем кубогы кезеңінде қола медаль еншіледі. Денис Никиша,
Əділ Галиахметов, Еркебұлан Шамұханов жəне Мерсаид Жақсыбаевтан
құралған команда 5 000 метрлік эстафета жарысында үшінші нəтиже
көрсетті. Эстафеталық жарыста Қытай құрамасы жеңімпаз атанса, екінші
орыннан Канада шорт-трекшілері көрінді.
Бұл жаңа қысқы маусымдағы Қазақстан құрамасының алғашқы жүлдесі.[4]

4 сурет: 2014 жылы Сочи Олимпиадасы, жаттықтырушы-Джимми
Дженнің қуанышы.

2.4. БҚО-ғы шорт-тректің жетістіктері
















Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласында шорт-трек спорты 2001 жылы
дамып бастады.Ол кезде жағдай қазіргідей бола қойған жоқ. Абзал

Ажғалиев,Нұрберген Жұмағазиев,Айдар Бекжан,Хайров Данабек,Адиль
Галиахметов жəне Анита Нагай сынды спортшыларымыз облысымыздың
атынан шығып көптеген жетістіктерімен жанкүйерлерін қуантты.
Нəтижелері:
Абзал Əжғалиев 2016 жылы қарашаның 11-13-і аралығында шорттректен Солт-Лейк-Ситиде (АҚШ) өткен əлем кубогы кезеңінде 500 метрге
жүгіруде алтын медаль иеленді.Жəне 2018 жылы Калгарида өткен Əлем
Куобігінде күміс жүлдеге ие болды.2020 жылы Дордрехте өткен Əлем
Кубогінде 500 метрден қола жүлдеге ие болды.
Нұрберген Жұмағазиев 2016 жылы желтоқсанның 16-18-сы аралағында
Каннын (Оңтүстік Корея) қаласында өткен əлем кубогында 1000 метрде
бірінші орын алды. 2017 жылы Алматыда өткен 28-ші Дүниежүзілік
Уневерсиада ойындарында 1500 метр қашықтықта қола жүлдеге ие
болды.Жəне Минскте өткен Əлем Кубогінде 1000 метр қашықтықта қола
жүлдені ұтып алды. Сочи Олимпиадасында 500 метрден жеке жетістігі 29
орын жəне 42,680 секунд уақыт орнатты. 2022 жылы 16 шілдеде шорттректен Қазақстан Құрама командасының бас бапкері болып тағайындалды.
Бұған дейін Қазақстан шорт-тректен əлемдік жарыстарда медаль алмаған.
Тек 2011 жылы Астана мен Алматыда өткен Азия ойындарында Əжғалиев,
Жұмағазиев, Артур Сұлтанғалиев жəне Айдар Бекжанов 5000 метрлік
командалық жарыста қола алған. 2014 жылы Қазақстан құрамасы Сочи
олимпиадасында командалық жарыста бесінші орын иеленген.[5]



















Нагай Анита Артурқызы Батыс Қазақстан облысы,Орал қаласында дүниеге
келді. Мектеп спорт интернатын бітіріп, Батыс Қазақстан инновациялықтехнологиялық университетін бітіреді. Жетістіктері 2011 жылы Японияда
өткен Азия ойындарында эстафетадан қола жүлдеге ие болады. Жəне
Юниорлар арасында өткен Олимпиада ойындарынан қола жүлдені жеңіп
алады. 2017 жылы Алматыда өткен 28-ші Дүниежүзілік Универсиада
ойындарынанда қола жүлдені ұтып алады.[6]

5 сурет: Əжіғалиев Абзал Абайұлы













6 сурет: Жұмағазиев Нұрберген Батырғалиұлы

7 сурет: Нагай Анита Арутрқызы













Ажгалиева Алина Уразбекқызы Халықаралық Дəрежедегі спорт шебері.
Бірнеше дүркін Қазақстан Чемпионы. 16 жасында Қазақстан Құрама
командасына ілікті. Алина Сахалинде өткен Балалар Азия ойындарында
эстафетадан күміс жүлдені ұтып алды. Жəне Алина бірнеше рет Əлем
Кубоктарына қатысқан,соның ішінде Алматыда өткен Əлем Кубогінде үздік
нəтиже көрсеткен болатын. Алина Юниорлар арасында өткен
Чемпионаттарында Польша,Гданьск қалалрында өткен эстафетада 6-7
орындарға тұрақтады.Сонымен қатар 2023 жылы Лэйк-Плесида (АҚШ) та
өткен Универсиадада аралас эстафетадан күміс жүлдені ұтып алды.[7]







8 сурет: Лэйк-Плесид марапаттау рəсімінен сурет.

2.5. Шорт-трек спортының жүрекке əсері
Циклдық спорт түріне шорт-тректі жатқызамыз.Циклдық спорт түрімен
шұғылданатын спортшылардың қалыпты жағдайдағы физиологиялық
көрсеткіштері орта есеппен; артериялық қан қысымы-110/60 пен 120/80 мм/
сын.бағ.., пульстық қысым 37-50 мм/сын.бағ.., жүрек соғу жиілігі 62-75 соғ/
мин аралығында болады. Спортпен шұғылдану жүрек-қан тамырлары
жүйесіне оң əсер етеді жəне барлық адамдарға ұсынылады. Жаттығу кезінде
адамның жүрек соғу жиілігі жоғарылайды. Бұл бұлшықет тіндері белсенді
жұмыс істеуі үшін көбірек оттегі мен қосымша заттарды қажет ететіндіктен
болады. Тиісінше, денеде бұл жүрек соғу жиілігін арттыру арқылы жүзеге
асырылады.Дене белсенділігі кезінде денеде аз мөлшерде адреналин
бөлінеді. Басқа компоненттермен бірге бұл тамыр қабырғасын нығайтуға
жəне жүрек-тамыр жүйесінің тонусын арттыруға көмектеседі. Гормоналды
компонент қан тамырларының белсенді қозғалысымен, сондай-ақ жүректің
қарқынды жұмысымен бірге адам ағзасына жақсы жаттығулар береді жəне
біздің жүрегіміз стресстік жағдайларға жақсы дайындалған.
Белсенді спорт түрлері қандай жүрек ауруларына қарсы?
Бəсекеге қабілетті жəне командалық спорт түрлері қарсы. Дегенмен, спорт
əртүрлі болуы мүмкін.
Жалпы барлық спорт түрлерін бөлуге болады:
- бəсекеге қабілетті;
- командалық;
- қуат;
- кардио жүктемелер.































Бəсекеге қабілетті жəне командалық спорт түрлері туралы айтатын болсақ,
бізде тұрақты емес немесе "жыртылған" жүктемелер бар. Олардың
барысында адамның жүрек-қантамыр жүйесі демалып, керісінше қатты
шиеленіседі. Мысалы, шорт-тректе спортшылар əдетте 1-2 минут өте
белсенді жүгіреді,ал жүрек соғу жиілігі минутына 200-220 соққыға жетеді.
Содан кейін уақыт аралығы тыныш күйде болады. Бұл əрқашан жүрек-тамыр
жүйесі үшін пайдалы емес. Мұндай жүктемелерде өмірге қауіп төндіретін
жүрек ритағының бұзылуы жəне сол жақ қарыншаның гипертрофиясы қаупі
бар.[8]

2.6.Шорт-трек спортының бұлшықетке əсері.
Шорт-трек спортында жазғы сборларда тауға шығып жаттығулар
жасаймыз.Жаттығулар əр спортшыға əр түрлі əсер етеді. Кейбір спортшы
аяғындағы бұлшықеттерін созып алып жатады,бұл дегеніміз спортшы
жаттығуға дұрыс дайындалмаған,аяқ-қол бұлшықеттерін дұрыстап
қыздырмаған.Соның салдарынан спортшы бұлшықеттерін созып алып
жатады. Шорт-трек ойын-сауық алаңы-бұл жолдың ұзындығы 111 м жəне
дөңгелек бұрыштары бар хоккей корты, оның өтуі үйлестіруді, ептілікті жəне
тепе-теңдік сезімін қажет етеді. Спортшылардың қозғалыс жылдамдығы
сағатына 60 км-ге жетеді, сондықтан күшті, қажымас жəне өз
мүмкіндіктеріңізді бағалай білу маңызды.Бұлшық еттердің белсенділік
сипатына қарап жекпе-жекті кең ауқымды дене-күш жаттығуларына да
жатқызуға болады, себебі оларды орындау кезінде барлық бұлшық еттердің
жартысынан астамы қатысады.Физиологиялық сапаның қайсібірі басым
болуына байланысты: 1\ жылдам күш жаттығулары, бұл кезде бұлшық еттер
бір уақытта үлкен күш пен жиырылу жылдамдығын көрсетеді \секіру,
\лақтыру; 2\ бұлшық еттер аз ғана күш пен жылдамдықта ұзақ уақыт жұмыс
қабілеттілігін сақтайтын төзімділікке жаттығулар \ұзақ қашықтыққа жүгіру,
шаңғы тебу\.
Конькимен жүгіру спортының балалардың денсаулығына əсері тұрғысынан:
-өкпе мен аяқ бұлшықеттерін күшейту;
-метаболизмді, қан айналымы органдарының жұмысын жəне терморегуляция
процестерін жақсарту;
-қатаю.
Спортпен шұғылдану-мінезді, төзімділікті жəне жеңіске деген ұмтылысты
тəрбиелеу. Бұл тез шешім қабылдау жəне ауырсынуды жеңу мүмкіндігі. Бұл
қарсыласты құрметтеу жəне басқалардың жеңістерін мойындау. Бұл
қарапайым өмірде де пайдалы қасиеттер.

























Шорт-тректе көп жаттығулар аяқ-қол, бел бұлшықеттеріне арналған.Əр
жаттығудан кейін мышцыларымызды сеземіз.Көп спортшыда бел грыжалары
пайда болады. Бұлшықеттерімізді созып алған жағдайда ең алғаш біз массаж
жасап жұмсартып,қыздырамыз,қатты ауырған жағдайда дəрігерді
шақырамыз. Адреналин қажет ететін,өз қорқынымызды жеңе
алатын,денсаулығымызға кері əсерін тудырса да осындай травмаопасный
спортпен шұғылданатын жас спортшыларымыз көбеюде.[9]

3. ҚОРЫТЫНДЫ.
Қазіргі таңда жастардың дене шынықтырумен айналысуының ең басты
мақсаты салауатты өмір сүру салты болып табылады , ал жастардың дене
бітімінің келбетті болуына жастайынан шынығу себеп болды, ол үшін
жастайынан , сəби кезінен бастап денсаулығына көңіл бөлу керек, мектеп
жасындағы балалардың деннің саулығына , сергектігіне , ширақтыққа ,
шапшаңдыққа , жəне дене бітімінің қалыпты өсіуіне жеткілкті көңіл бөлінуі
тиіс, басқада жат қылықтардан арылуға көмектесетін орасан зор жұмыстар
атқару біздің міндетіміз, ол жұмыстардың басында спортпен шұғылдануды
насихаттау айтылып тұр. Біздің қоғамыздың жас ұрпаққа тəрбие беруді
алдына басты мақсат етіп қойып отыр, өйткені жастар біздің болашағымыз.










Шорт-тректегі жүгіру,қашықтыққа жүгіру, биікке секіру арқылы
жылдамдықты арттыратын спорт түрі қазіргі жастарға өте қажет спорт.Бұл
адамның дамып жетілуіне салауатты өмір сүруіне нағыз керекті спорттың
бірі. Ол ерте заманнан келе жатқан спорт болып күнделікті ойындарда
қозғалыстарда қолданыс тапқан .

4.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
1. https://xn----7sbnvcddsbhmjq8f.xn--p1ai/kinds-sport/short-trek/

2. https://egemen.kz/article/163991-short-trek-koroli

3. https://kk.wikipedia.org/wiki/Дене_жаттығулары

4. https://egemen.kz/article/326869-short-trekten-qazaqstan-quramasy-kumisdguldeger-atandy

5. https://bugin.kz/640-short-trek-alem-kubogininh-kezenhi-qazaqstanda-otedi

6. https://zhaikpress.kz/ru/regionnews/vstrecha-s-anitoj-nagaj/

7. https://olympic.kz/ru/article/27889-short-trek-komanda-kazakhstana-zavoevalaserebro-universiady

8. Карпман В.Л. Сердце и спорт. – М.: Медицина, 1968;Коньки тебу
спортының физиологиялық негіздері.




























спорта и движений, Уилмар Дж.Х. Костил Д.Л. – Киев.
Олимпийская литература,1997;Физиология мышечной деятельности:
Учебник для институтов физической культуры.\под.ред. Я.М. Коца.-М.,
ФиС, 1982




9.Физиология