Тәуелсіздік-тұғырым

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«ӨРЛЕУ» БАҰО АҚ ФИЛИАЛЫ ОҚО БОЙЫНША ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ИНСТИТУТЫ

ДИКТАНТ МӘТІНДЕРІНІҢ ЖИНАҒЫ

5-11-сыныптар үшін

Шымкент-2015

«Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ОҚО бойынша ПҚБАИ Ғылыми кеңесінің ______№ ____отырысында бекітіліп, баспаға ұсынылған.

Құрастырғандар:

Керимбекова Фатима Кайратовна – «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ОҚО бойынша ПҚБАИ «Инновациялық технологиялар мен жаратылыстану-ғылыми (гуманитарлық) пәндерді оқыту әдістемесі» кафедрасының аға оқытушысы.

Алиакбарова Г.Р.– Титов атындағы №20 мектеп-гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі.

Пікір жазғандар:

Үсенбаева С.С. - ОҚМПИ филология ғылымдарының кандидаты.

Медетбекова М. - «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ОҚО бойынша ПҚБАИ «Басқару және білім беру сапасы» кафедрасының меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты.

Ұсынылып отырған диктант мәтіндері жинағында қазіргі таңдағы диктант жаздырудың ережесі және диктанттың түрлері туралы түсінік берілген. Сонымен қатар дәстүрлі  диктант  пен қазіргі өлшемдегі диктанттардың  айырмашылығы туралы, жазба жұмыстарының мөлшері мен диктанттың бағалау нормалары көрсетілген.

Диктант мәтіндері жинағы аудандық білім бөлімі әдіскерлеріне, қазақ тілі әдістемелік бірлестік жетекшілеріне, қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімдеріне, жас тілші ұстаздарға, оқушыларға, студенттерге көмекші құрал болып табылады.

« Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ОҚО бойынша ПҚБА институты, 2015

МАЗМҰНЫ

АЛҒЫ СӨЗ

Бұл диктант мәтіндері жинағында жалпы білім беретін мектептердің қазақ тілі мұғалімдеріне, сонымен қатар қазақ тілін үйренушілерге арналған түрі тәрбиелі, мағыналы, мазмұнды мәтіндер іріктеліп жинақталған. Жинақта диктант жаздырудың әдістемесі, талаптары, оқушыларға арналған ережелер берілген. Диктант мәтіндерінің мөлшері, бағалау нормалары көрсетілген. Жалпы білім беретін мектептің қазақ тілін оқыту бағдарламасы басшылыққа алына отырып, 5-11 сыныптарға арналған диктант жазуға арналған мәтіндер оқушылардың тілді меңгеруіне байланысты берілген.

Заман талабына сай диктант жазудың да ережесі мен түрлері түрленіп отырады. Дәстүрлі диктанттар бақылау түрінде тоқсан барысында тақырыптық және қорытынды бақылау диктанты болып жаздырылатын болса, қазіргі өлшемдегі диктанттар түрліше болып жаздырылуда.Қазіргі қолданылып жүрген дәстүрлі диктанттардың шығармашылық бағытын жетілдіре отырып, оның түрлерін жаңарту, жаңғырту – тіл дамыту жұмысының басты мақсаты болып отыр.Соңғы кезде қазақтілін әдебиетпен байланыстыра оқытуға негізделген шығармашылық диктанттың бірнеше түрі қолданыста жүр. Оқушының алған білімін өмірде қолдана білуді негізге ала отырып жеке тұлғаны дамыту мақсатында сандық диктанты, жүгіру диктанты, сөздік диктанты, көру диктанты, терме диктанты, жатқа жазу диктанты, ескерту диктанты, өздік диктанты, ерікті диктанты, түсіндірме сүйеніп отыру диктанты, диктанты, графикалық диктанты, бақылау диктанты, жүгіру диктанты, шығармашылық диктанты,  ысқыру диктанты, модельдеу диктанты, т.б. түрлерін жаздыру тиімді болып отыр. Сондықтан да жинақта әрбір диктант түріне қысқаша болса да түсінік беріп кетуді жөн санадық, сонымен қатар мұғалімдердің көп ізденері, көп қолданатыны бақылау диктанты болғандықтан басымдылықты осы диктантқа аудара отырып бірнеше мәтіндерді жинақта ұсынып отырмыз.

Бұл жинақта дәстүрлі  диктант  пен қазіргі өлшемдегі диктанттардың  айырмашылығы туралы да айтылады. Дәстүрлі диктантта жазылым негізге алынса, қазіргі диктанттарда тыңдалым дағдысына баса назар аударылған.Диктанттың  өмірге қажеттілігі мен ұтымдылығы да өте маңызды. Мәтінді мұқият тыңдап, сақ отыруға баулиды,тез ойлап, тез шешім қабылдауға үйретеді. Оқушы лайықты нәрсені  таңдауға және тыңдауға үйренеді.

Қорыта айтқанда, диктант өз алдына басы бірікпейтін нәрсе сияқты көрінеді. Бір жүйеге түсірсек, оқыту да, тіл дамыту да, әдебиет пен қазақ тіліне деген құрмет пен қызығушылық та арта түспесе кемімейді. Ұрпақ тілі – біздің болашағымыз екенін ұмытпайық!

ДИКТАНТ: ТҮСІНІКТЕМЕ, ТҮРЛЕРІ

Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр ұялата алады.

А. Байтұрсынұлы

Диктант – латынның «дикто» деген сөзінен шыққан. Яғни «естіртіп айту» деген мағынаны білдіреді. Диктант оқушылардың сауаттылығын арттырып, сөздік  қорларын байытады. Диктантты жаздыру арқылы оқушының білімді қандай деңгейде игергендігін тексеруге  болады. Диктант түрлері белгілі бір грамматикалық ережеге сай  жүргізіледі. Ең  алдымен,  ережені  түсіндіріп алып, содан кейін ережеге сай диктант  жазылады. Бүгінге дейін диктанттың  бірнеше  түрі  іс-тәжірибеде қолданылып келеді.

Атап айтқанда:

-          сөздік  диктанты

-          көру  диктанты

-          терме диктанты

-          жатқа жазу диктанты

-          ескерту диктанты

-          өздік диктанты

-          ерікті диктант

-          түсіндірме диктанты

-          графикалық  диктант

-          шығармашылық диктанты

-          бақылау диктанты 

- жүгіру диктанты

- сүйеніп отыру диктанты

- ысқыру диктанты

- модельдеу диктанты

- сандық диктанты т.б.

1.1 Дәстүрлі  диктант  пен қазіргі өлшемдегі диктанттардың  айырмашылығы

1-кесте

1.2 Диктанттың  өмірге қажеттілігі, ұтымдылығы:

• Мәтінді мұқият тыңдап, сақ отыруға баулиды;

• Тез ойлап, тез шешім қабылдайды;

• Лайықты нәрсені  таңдауға және тыңдауға үйренеді.

Қазіргі қолданылып жүрген дәстүрлі диктанттардың шығармашылық бағытын жетілдіре отырып, оның түрлерін жаңарту, жаңғырту – тіл дамыту жұмысының басты мақсаты.(1-кесте) Соңғы  кезде  қазақ тілін әдебиетпен  байланыстыра  оқытуға  негізделген шығармашы- лық  диктанттың бірнеше  түрі қолданыста жүр. Кейбіріне тоқталатын болсақ:

Сандық диктант

Берілген сөздерге қатысты сандарды қойып жазады:

Зат есім - 1

Етістік - 2

Сын есім - 3

Сан есім – 4

Жауапты тексеру

№	МЫСАЛДАР	СӨЗДІҢ ФОРМУЛАСЫ
1.	жиырма үш	4
2.	770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Осы аптаның ең үздік материалдары Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ