Түсінік хат:
Әдістемелік нұсқаулық — бұл
белгілі бір қызметті, процесті немесе пәнді оқыту,
үйрету, жұмыс істету немесе
басқару барысында қолданылатын әдіс-тәсілдерді,
ережелер мен принциптерді нақтылап
көрсететін құжат болып табылады.
Әдістемелік нұсқаулықтар білім
беру саласында мұғалімдерге, оқытушыларға,
әдіскерлерге, сондай-ақ мамандарға
арналған болуы мүмкін. Бұл құжаттың
мақсаты — өзекті тақырып бойынша
дұрыс әдістемелік бағыт-бағдар беру, тиімді
жұмыс істеу тәсілдерін ұсыну және
жұмыс процесін жеңілдету.
Әдістемелік нұсқаулықтар ғылыми
негізде дайындалып, жұмыстың әрбір кезеңін
дұрыс жүзеге асыру үшін қажетті
ақпаратты, практикалық ұсыныстарды қамтиды.
Бұл нұсқаулықтар ең алдымен білім
беру жүйесінде қолданылады, бірақ өндіріс,
басқару, медицина, психология,
және басқа да салаларда да кеңінен қолданыс
табады.
Мақсаты:
Әдістемелік нұсқаулықтың негізгі
мақсаты — оқытушыларға немесе мамандарға
әртүрлі салалар бойынша
әдіс-тәсілдерді, құралдарды пайдалану жолдарын
түсіндіру, жүйелі түрде тиімді
жұмыс жүргізуге көмектесу. Нұсқаулықтың
мазмұны нақты жұмыс жағдайына
байланысты әртүрлі болуы мүмкін, бірақ негізгі
мақсат — қолданушыларға арнайы
тапсырмаларды тиімді әрі дұрыс орындауға
көмек көрсету.
Міндеттері:
1. Оқу үдерісін жеңілдету:
Әдістемелік нұсқаулық оқу процесін
ұйымдастыруға арналған жүйелі
нұсқауларды береді. Бұл студенттер мен
оқушыларға қажетті білімді алу
үшін түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға көмектеседі.
2. Теория мен практика арасындағы
байланысты нығайту: Әдістемелік
нұсқаулық теориялық білім мен
практикалық іс-әрекетті ұштастыруға көмектеседі,
ол өз кезегінде білім сапасын
арттырады.
3. Жұмыс істеудің тиімді әдістерін
көрсету: Әдістемелік нұсқаулықта
жұмыстарды қалай ұйымдастыру,
қандай ресурстарды қолдану, қандай әдістер
мен тәсілдерді қолдану қажеттігі
туралы нақты нұсқаулар беріледі.
4. Тапсырмаларды жүйелі орындауға
дағдыландыру: Әдістемелік
нұсқаулықтың көмегімен
қолданушылар тапсырмаларды дұрыс орындауды
үйренеді, бұл олардың кәсіби
деңгейін арттырады.
5. Білімді жетілдіру: Әдістемелік
нұсқаулықтар білімді тереңдетуге және
жетілдіруге арналған, әртүрлі жаңа
тәсілдерді енгізуге мүмкіндік береді.
-1-
-3-
Өзектілігі:
Әдістемелік нұсқаулықтың
өзектілігі қазіргі заманның білім беру талаптарына
жауап беретін жаңа тәсілдерді,
әдістерді қолдану қажеттілігінен туындайды.
Қазіргі ақпараттық қоғамда
өзгерістер тез жүруде, сондықтан мұғалімдер мен
оқытушылар әрдайым жаңаша әдістер
мен құралдарды үйреніп, өз жұмыстарында
қолдануы тиіс. Әдістемелік
нұсқаулықтар мұндай өзгерістерге уақытында жауап
бере алады, әрі оқытушылар мен
мамандардың жұмысын жеңілдетуге
бағытталған.Әдістемелік
нұсқаулықтар практикалық дағдыларды үйретуге, оқу
бағдарламаларын тиімді жүзеге
асыруға, оқу үдерісін ұйымдастыруға қажетті
құрал ретінде өте маңызды рөл
атқарады. Сонымен қатар, олар кәсіби дамудың
маңызды бөлігі болып табылады,
өйткені дұрыс және тиімді әдістерді қолдану
білімнің сапасын арттыруға әсер
етеді.
1. Тест тапсырмаларының түрлері
мен форматтары:
o Мазмұндық тест тапсырмалары: Әр
түрлі пәндер бойынша
тапсырмалар. Мысалы, қазақ тілі,
математика, табиғаттану, дүниетану және т.б.
o Білім деңгейіне қарай
дифференциация: Оқушылардың білім
деңгейіне сәйкес тапсырмаларды
құру.
2. Оқушылардың тест тапсырмаларын
орындаудағы мотивациясы:
o Қызығушылықты арттыру үшін
тапсырмалардың қызықты және түрлі
болуы.
o Оқушыларды шығармашылық
тапсырмаларға тарту.
3. Тест тапсырмаларын бағалау
критерийлері:
o Тест тапсырмаларын бағалаудағы
әдіс-тәсілдер.
o Жауаптарды дұрыс бағалаудың
маңызды аспектілері.
4. Әдістемелік нұсқаулар:
o 4-сынып оқушыларының жас
ерекшеліктерін ескере отырып,
тапсырмалар мен олардың
құрылымы.
o Тест тапсырмаларының деңгейін,
қиындығын қалай анықтау.
5. Қолдану динамикасы:
o Тест тапсырмаларын қолдану
динамикасын зерттеу.
o Оқушылардың нәтижелерін талдау
және келесі тесттерді құру үшін
алынған деректерді пайдалану
Тест тапсырмаларын қолдану
динамикасын зерттеу және оқушылардың
нәтижелерін талдау маңызды ғылыми
зерттеу және білім беру процесінің бөлігі
болып табылады. Бұл зерттеу білім
беру әдістерін жетілдіруге, оқушылардың оқу
жетістіктерін бағалауға және білім
беру процесін тиімді басқаруға көмектеседі.
Алынған деректерді келесі
тесттерді құру үшін пайдалану да оқушылардың
қажеттіліктеріне сәйкес оқу
материалдарын дайындауға мүмкіндік береді.
-2-
-3-
Мұндай зерттеуді жүзеге асыру үшін
келесі қадамдарды қарастыруға болады:
1. Тест тапсырмаларын қолдану
динамикасын зерттеу:
o Әрбір пән бойынша тест
тапсырмаларын қолдану жиілігін, түрлерін
(мысалы, теориялық, практикалық,
эссе, тест) және тесттердің күрделілігін талдау.
o Тесттерді қолдану уақытының және
жиілігінің оқушылардың
нәтижелеріне әсерін зерттеу.
o Оқушылардың нәтижелерін
салыстыру (мысалы, әртүрлі сыныптар
немесе оқыту әдістері
бойынша).
2. Оқушылардың нәтижелерін
талдау:
o Әрбір оқушының орындау деңгейін
талдау (жоғары, орташа, төмен
деңгейде орындау).
o Деректерді статистикалық
әдістермен (мысалы, орташа балл,
стандартты ауытқу) өңдеу.
o Оқушылардың белгілі бір тест
тапсырмаларында көрсеткен
нәтижелерін талдау арқылы олардың
күшті және әлсіз тұстарын анықтау.
3. Келесі тесттерді құру үшін
алынған деректерді пайдалану:
o Алынған нәтижелер негізінде
оқушыларға қосымша тапсырмалар
немесе сынақтар әзірлеу.
o Қиын немесе түсініксіз болған
тапсырмалар мен тақырыптарды ескере
отырып, келесі тесттердің мазмұнын
жақсарту.
o Оқушылардың жетістіктерін
арттыру үшін индивидуалды
тапсырмаларды немесе қосымша
ресурстарды енгізу.
Тест тапсырмаларын бағалау — бұл
оқушылардың білімін, дағдыларын және
біліктілігін бағалаудың маңызды
құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл үдеріс
белгілі бір әдіс-тәсілдер мен
критерийлерді қолдануды талап етеді. Төменде тест
тапсырмаларын бағалау
әдіс-тәсілдері мен жауаптарды дұрыс бағалаудың
маңызды аспектілері туралы ақпарат
беріледі:
1. Тест тапсырмаларын бағалаудағы
әдіс-тәсілдер
Көп таңдау тапсырмалары
(Multiple Choice): Бұл әдіс оқушылардың
білімін тексеруде жиі қолданылады.
Оқушы дұрыс жауапты таңдау арқылы өзінің
тақырыпты меңгергенін көрсетеді.
Тесттің әрбір дұрыс жауабы үшін ұпай
беріледі.
Дұрыс/дұрыс емес (True/False):
Бұл әдіс арқылы оқушының нақты
фактілерді немесе тұжырымдарды
дұрыс түсінгені бағаланады.
Қысқа жауап (Short Answer): Бұл
әдіс оқушының нақты және нақты жауап
беруге қабілетін тексереді. Қысқа
жауаптардың дұрыстығы мен дәлдігі
тексеріледі.
-3-
-3-
Толық жауап (Essay): Бұл әдіс
оқушының тақырыпты терең түсінуі мен
пікірлерін құрылымды түрде білдіру
қабілетін бағалайды. Жауаптардың сапасы,
құрылымы және дәлелдемелері
бағаланады.
Практикалық тапсырмалар:
Оқушылардың іс жүзінде дағдыларын
тексеретін тапсырмалар. Мысалы,
математикалық есептер немесе химиялық
реакциялар жасау. Бұл әдіс
практикалық дағдыларды бағалауға бағытталған.
2. Жауаптарды дұрыс бағалаудың
маңызды аспектілері
Нақты жауап беру: Тест
тапсырмаларының жауаптары нақты және дұрыс
болуы керек. Егер жауап жалпылама
болса немесе сұраққа толық жауап бермесе,
онда бұл қате жауап ретінде
бағаланады.
Жауаптың дәлдігі мен толықтығы:
Тапсырманың дұрыс бағалануы үшін
жауаптың толық әрі дәл болуы
қажет. Мысалы, математикалық есептеулерде
барлық қадамдар көрсетілуі
керек.
Түсіндіру: Егер тест тапсырмасы
күрделі болса, онда жауаптың түсіндірмесі
болуы қажет. Мысалы, қысқа
жауаптар немесе эссе түріндегі тапсырмаларда
оқушының ойы мен көзқарасының
негіздемесі көрсетілуі тиіс.
Стандарттарға сәйкестік: Тест
тапсырмаларының бағалануы алдын ала
белгіленген стандарттарға сәйкес
болуы керек. Бұл, әсіресе көп таңдау мен
дұрыс/дұрыс емес тапсырмалар үшін
маңызды.
Объективтілік: Бағалаудың
объективтілігі маңызды. Жауаптардың дұрыс
немесе бұрыстығын анықтау кезінде
бағалаушының жеке пікірі мен субъективті
көзқарасы әсер етпеуі керек.
Сұрақтардың түсініктілігі: Тест
тапсырмаларының тілін түсінікті әрі
айқын етіп құрастыру қажет.
Түсініксіз сұрақтар немесе бір мағыналы емес
жауаптар оқушылардың дұрыс жауап
беруіне кедергі келтіруі мүмкін.
Уақыт шектеулері: Тест
тапсырмаларын бағалауда уақыттың рөлі үлкен.
Оқушыларға тапсырманы орындау үшін
жеткілікті уақыт берілуі керек, бірақ
уақыттың тым
ұзақ болуы да сынақтың мақсатына қайшы келуі мүмкін.
18 Сәуір 2025
110
