Т.Молдағалиевтың "Бауырлар" өлеңінің көркемдік ерекшелігі

Бөлім. Әдебиеттегі сын-сарын

Мектеп: “Момынай” жалпы білім беретін мектеп” КММ

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Нурекеева Гулжан Есенбековна

Сынып: 11-сынып

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Т.Молдағалиевтің «Бауырлар» өлеңінің көркемдік ерекшелігі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

11.2.3.1 - шығармадағы көркемдегіш құралдар мен айшықтау амалдарының қызметін талдай отырып, автор стилін анықтау

Сабақтың мақсаттары

Оқушылар Т.Молдағалиевтің «Бауырлар» өлеңіндегі әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға береді.

Бағалау критерийлері

• әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың түрлерін талдайды;

• автор стиліне баға береді.

Тілдік мақсаттар

Пәндік лексика мен терминология:

Троп (метонимия, синекдоха, метафора, теңеу, гипербола, литота, кейіптеу, ирония).

Фигура (шендестіру, қайталау, параллелизм, риторикалық сұрақ-жауап, дауыс ырғағы т. б.)

Оқушылар түсінеді және сипаттайды...

Диалог және айтылымға пайдалы тіркестер:

Менің байқағаным,...Менің ойымша,... Мен ойлаймын...

Құндылықтарға баулу

Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы (6-құндылық)

Пәнаралық байланыстар

тарих, өнер

Осыған дейін меңгерілген білім

Т.Молдағалиевтің «Бауырлар» өлеңі.

Жоспар

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі. Сынып оқушылары түгенделеді. Оқушылар назары сабаққа аударылады.

Қызығушылықты ояту.

Берілген сөздердің қай көркемдегіш құрал түріне жататынын анықта.

Сабақтың мақсатымен, бағалау критерийлерімен таныстыру.

Сынып оқушылары түгенделеді. Оқушылар назары сабаққа аударылады.

Берілген сөздердің қай көркемдегіш құрал түріне жататынын анықта.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

ҚБ

ҚБ

11-сынып «Қазақ әдебиеті» оқулығы

Сабақтың ортасы

Мағынаны тану. Мұғалім терминдердің мағынасымен таныстыра келіп, сатылай кешенді талдау негізіне сүйене отырып, өлең құрылысына талдау ретін көрсетеді:

1. Авторы

2. Тақырыбы

3. Жанр түрі

4. Идеясы дегеніміз

5. Шумақ саны

6. Тармақ саны

7. Бунақ дегеніміз

8. Буын саны

9. Ұйқас түрі.

10. Әдеби теориялық ұғымдар:

11. Сөздікпен жұмыс.

12. Өлеңнің тәрбиелік мәні.

Оқушылар осы тапсырмадағы көрсетілген рет арқылы өлең құрылысына талдай алатыны есте сақтау керек.

Әдеби-теориялық ұғым

Троп (гр. tropos – айналым, тіл оралымы, иін, иірім, сөз қолданысы) немесе құбылту – атаудың немесе мағынаның ауыспалы түрде қолдану тәсілі. Сөздерді тура мағынасында емес, бұрма мағынасында қолдану, шындықты бейнелеп, кейде тіпті перделеп жеткізу тәсілі болып табылады. Әдеби тілдің әсемдігі ғана емес, әсерлігі үшін де орасан қажет.

Тілде троп түрлері өте көп, ол екі нәрсенің, не құбылыстың бір-бірімен сабақтастығы мен арақатынасын ашу негізінде жасалады (метонимия, синекдоха), не сипатталатын құбылыстың белгілерін екінші бір құбылыс ерекшеліктеріне ұқсату, ауыстыру тәсілі негізінде туындайды (метафора, теңеу), сондай-ақ троп бір нәрсені үлкейту не кішірейту, не сықақтау яки қарсы мағынада сипаттаумен, әсірелеу сарынымен де шендеседі (гипербола, литота, кейіптеу, ирония).

Сөз айшықтары (фигура) – сөйлеудін әсемдігін, мәнерлілігін, экспрессивтік мәнің күшейтетін синтаксистік құрылымдардың формалары, ұзақ уақыт бойы қалыптасқан, жиі қолданылатын амал-тәсілдер. Оларға: шендестіру, қайталау, параллелизм, риторикалық сұрақ-жауап, дауыс ырғағы т. б. жатады. Сөз айшықтары адамның сөйлеу шеберлігін, зерделілігін, тіл байлығын көрсетеді.

1-тапсырма. Өлеңдегі көркемдегіш құралдарды табу.

2- тапсырма.

Бес сөйлеммен қорытындылап айт. Тұманбай Молдағалиевтің өлеңде қолданған тілі қандай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау

Дескриптор:

• көркем ауыстыру түрлерін біледі;

• шығармадан таба алады;

• қолдану себебін анықтайды;

• автордың ойын берудегі әсерін табады.

3-тапсырма. Автор бейнесі – әдеби шығармадағы жазушының өз тұлғасы. Оқиғалы шығармаларда автор негізінен алғанда оқиғаны баяндаушы болады.

Мағынаны тануға бағытталған тапсырма

Көзқарасы нақты, пікірі әңгімеде айқын көрінеді, мысалы_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ойын еркін айта алмайтын жасқаншақ, дәлелі_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау

Дескриптор:

• автор бейнесінің анықтамасын біледі

• шығармадан автор бейнесіне қатысты жолдарды таба алады

• автор бейнесіне анализ жасай алады.

Оқушылар терминдердің мағынасымен танысады, сатылай кешенді талдау негізіне сүйене отырып, талдау жасайды.

Әдеби-теориялық ұғымдармен танысады.

Өлеңдегі көркемдегіш құралдарды табады.

Бес сөйлеммен қорытындылап айт. Тұманбай Молдағалиевтің өлеңде қолданған тілі қандай?

Автор бейнесі – әдеби шығармадағы жазушының өз тұлғасы. Оқиғалы шығармаларда автор негізінен алғанда оқиғаны баяндаушы болады.

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

«Әдебиет теориясы»

Әдебиет хрестоматиясы

Т. Молдағалиев «Бауырлар»

Сабақтың соңы

5 минут

Рефлексия:

Бүгінгі сабақта алған ақпараттың алдағы өміріңізде пайдасы бар ма?

Сабақта қай тапсырманы орындау қиындық туғызды?

Сізге қиындықты жеңу үшін не істеу керек деп ойлайсыз?

Оқушылармен кері байланыс жасалған соң, сабақ барысында қиындық туғызған тапсырмаларды қалай жеңіл орындауға болатын жолдары талқыланады.

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-мен байланыс
Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)

Дифференциацияны берілетін тапсырма, күтілетін нәтиже, қолдау көрсету, бөлінетін уақыт, қолданылатын дереккөздер арқылы жүзеге асыруға болады.

Дифференциация сабақтың кез келген бөлімінде қолданылады.

Бұл бөлімді оқушылардың сабақ барысында алған білімдерін бағалау үшін қолданылатын әдіс-тәсілдеріңізді жазу үшін пайдаланыңыз.

Сабақ жоспарын құру үшін сізге өзге пән мұғалімдерінің көмегі керек пе?

Берілген тапсырмалардың қайсыбірі оқушылардың қауіпсіздігіне немесе денсаулығына қауіп төндіре ме?

Оқушылар сабақ барысында өздерінің АКТ дағдыларын дамыта ала ма?

Осы сабақ барысында НЗМ құндылықтарын дамытуға қандай мүмкіндік бар?

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланғануақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?