Ыбырай Алтынсарин "Атымтай Жомарт" 5-сынып ҚМЖ

Пәні: қазақ әдебиеті

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: «Тәрбиенің қайнар бұлағы»

Күні:

Сынып: 5

Мұғалім: Трусбекова Салтанат Кабидулдановна

«Талдықорған қаласының облыстық есту қабілеті бұзылған балаларға арнайы мектеп-интернаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Қатысқандар саны: 12

Қатыспағандар саны: 0

Сабақтың тақырыбы:

Ы. Алтынсарин «Атымтай Жомарт»

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

5.Т/Ж 2. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау

5.Т\Ж 3. Көркем шығармадағы кейіпкер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу

5.Б/С 2. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау

Сабақтың мақсаттары

Барлық оқушылар: Көркем шығарма мазмұнын біледі. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.

Оқушылардың басым бөлігі: Көркем шығармадағы кейіпкер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашады.

Кейбір оқушылар: Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалайды.

Тілдік мақсат

Оқушылар коммуникативті жағдаятқа байланысты таныс сөздерді сұрақтар құрастыруға қолданады.

Пәнге қатысты сөздік қор мен термин: жанр, әңгіме, тақырып, идея, мейірім, жомарт, тәрбие.

Сыныптағы диалог үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Топ атауларының бүгінгі сабаққа қандай қатысы болуы мүмкін? Әңгімедегі негізгі кейіпкер кім?

Қазіргі заманда Атымтай Жомарт сияқты болу керек пе?

Жомарт адам болуға жету оңай ма екен?

Жетістік критерийлері

Көркем шығарма мазмұнын біледі. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.

Көркем шығармадағы кейіпкер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашады.

Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалайды.

Құндылықтарды дарыту

Қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім

Пәнаралық байланыс

Қазақ тілі, сурет

АКТ қолдану дағдылары

Алдыңғы оқу

«Атымтай Жомарт» әңгімесінің мазмұнын біледі.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

5 минут

Сабақтың басталуына жағымды ықпал ететін көңіл-күй қалыптастыру.

Оқушыларды «Сарқыт беру» әдісі арқылы топқа бөлемін. Оқушыларға «Ауызашардан сарқыт» деп түрлі-түсті кәмпиттер ұсынылады. Кәмпиттердің сырты бірдей, ішінде әртүрлі түсті қағазға жазылған жылы сөздер берілген. Оқушылар өздеріне арналған жылы сөздерді оқып, жақсы көңіл-күймен түстеріне қарай екі топқа бөлініп отырады.

(Қосымша №1)

І топ «Еңбек

ІІ топ «Жомарт»

-Балалар, алдыларыңда тұрған топтарыңның атауларына назар аударыңдаршы. Топ атауларының бүгінгі сабаққа қандай қатысы болуы мүмкін?

Үй тапсырмасын тексеру

«Оқиғалар желісі» әдісі. Оқушылар кестеде берілген әңгіменің оқиғалар желісін ретке келтіреді. (Қосымша №2)

Бағалау дескрипторы:

• шығарма мазмұнын еске түсіреді;

• кестеде берілген оқиғалар желісін оқиды;

• оқиғалар желісін ретке келтіреді.

Бір топтың жұмысын келесі топ тексеріп, «Үш шапалақ» әдісімен бағалайды.

( Топ оқушылары қағанаттаралық деңгейде орындаса, бір шапалақпен; топ оқушылары 1-2 қате жіберсе, екі шапалақпен, барлығын толық орындаса үш шапалақпен бағалайды.)

«Сарқыт беру» әдісі

«Оқиғалар желісі» әдісі

Керібайланыс «Үш шапалақ»

Сабақтың ортасы

6-35 минут

1-тапсырма

Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау мақсатында талқылау кестесімен жұмыс жүргізеді.

(Қосымша №3)

Екі топ өзара талқылап, кестені толтырады. Тексеру үшін мұғалім оқушыларға дұрыс нұсқасын көрсетеді. Әр топ өз жұмысын тексереді, орындалған тапсырма мөлшеріне қарай смайликтерді таңдап алады.

Бағалау дескрипторы:

• оқиға болған жерді анықтайды;

• келелі мәселені табады;

• шешімін анықтайды;

• идеясын ашып жазады.

2-тапсырма

• Әңгімедегі негізгі кейіпкер кім?

• Жақсы. Олай болса, бүгін Атымтай Жомарттың ашылмаған қырларын ашатын боламыз.

(Ол үшін екі топқа екі түрлі тапсырма ұсынылады.)

І топ. «Қабырғадағы рөл» әдісі арқылы кейіпкердің портреті мен іс-әрекетін бейнелейтін сөздерді таба отырып, кейіпкер бейнесін ашады.

Бағалау дескрипторы:

• кейіпкердің портреті мен іс-әрекетін бейнелейтін сөздер туралы түсініктері бар;

• Өздері білетін портрет пен іс-әрекетті бейнелейтін сөздерді жазады;

• Мәтіндегі кейіпкердің портреті мен іс-әрекетін бейнелейтін сөздерді тауып жазады.

ІІ топ. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау мақсатында «Радиалды диаграмма» әдісі арқылы зерттеу жұмысын жүргізеді. Ол үшін «Қазіргі заманда Атымтай Жомарт сияқты болу керек пе?» деген проблемалы сұрақ беріледі..

Бағалау дескрипторы:

• Атымтай Жомарттың бойындағы жақсы қасиеттерді жазады;

• Осы қасиеттердің жағымды-жағымсыз тұстарын көрсетеді;

• Осындай қасиеттер бойында бар адамның қоғамда керектігін дәлелдермен түсіндіреді.

Әр топ өздері жасаған жұмысын қорғайды. Екі топ бір-бірін өзара бас бармақ әдісімен бағалайды. (Оқушылар бағалау кезінде дескрипторды ескереді. Егер үш қадам толық орындалса «өте жақсы», екі қадам орындалса «жақсы», бір ғана қадам орындалса «орташа» деп бағалайды.)

3-тапсырма

«Жол салу» әдісі.

• Жомарт адам қоғамға керек деп өздерің дәлелдеме келтірдіңдер. Олай болса, біз жомарт адамға жету үшін жол саламыз.

Әр топ «белгілі бір қасиет» жазылған кірпішті айтып, жерге қойып, жомарт адамға жол салады. Бүкіл кірпіштер салынып болғанда оқушылар дәл тақтаның алдына жетеді. Оқушылар өз ойларын қағазға түсіріп, кірпіш ретінде қолданады. Әр топ кезекпен өз кірпіштерін салуы керек. Кірпішке жазған қасиеттердің керектігін дәлелдеуі керек.

Мұғалім: - Сонымен, бізге жомарт адамға жету үшін: ниет, ынта, еңбекқорлық, табандылық, оптимизм, қарапайымдылық, жігер, батылдық, ақылдылық, ақкөңілділік, қамқорлық, қайырымдылық, имандылық, намыс т.б. қасиеттері қажет екен.

• Жомарт адам болуға жету оңай ма екен?

(Оқушылардың пікірлері ортаға салынады.)

Талқылау кестесі

Смайликтер арқылы бағалау

«Қабырғадағы рөл» әдісі

«Радиалды диаграмма» әдісі

Керібайланыс «Бас бармақ» әдісі

«Жол салу» әдісі

Сабақтың соңы

5 минут

«Мидың суреті» әдісімен керібайланыс жүргізу. Оқушылар ақ параққа мидың суретін салып, ішіне бүгінгі сабақтан не үйренгенін жазады. Сыртына білгісі келетін, түсініксіз болған тұстарын жазады.

«Мидың суреті» әдісі

Саралау оқушыға мейлінше қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – оқушы білімін

тексеруді қалай

жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс –

Денсаулық және қауіпсіздік,

АКТ-мен байланыс.

Құндылықтармен байланыс

(тәрбие элементі).

Көмек қажет ететін оқушыларға «Қос жазба күнделік» әдісімен кесте толтыру (Қосымша №5)

және қабілеті жоғары оқушыларға «Болжам» әдісі арқылы «Егер де мен дәулетті болсам, ...» ой толғау жазу (Қосымша №6)

ұсынылады.

«Сарқыт беру» әдісі, «Оқиғалар желісі» әдісі,

Талқылау кестесі, «Қабырғадағы рөл» әдісі, «Радиалды диаграмма» әдісі, «Жол салу» әдісі, «Үш шапалақ» әдісі, «Бас бармақ» әдісі, «Смайликтер» әдісі, «Мидың суреті» әдісі

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, бейнелеу өнері.

Топқа бөлініп отырар кезде, тақтаға шығарда қауіпсіздікті сақтауларын ескертемін.

Рефлексия

Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды ма?

Бүгін оқушылар не үйренді?

Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті?

Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма?

(тапсырмалар сәйкес болды ма?)

Уақытты қалай пайдаландым?

Жоспарыма қандай өзгеріс енгіздім және неге?

Ең жақсы өткен екі нәрсе не?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

1:

2:

Сен өте, өте ақылды жансың.

Сенің көзің түпсіз терең тұңғиықтан жаралған.

Сенің көркің адамды бірден баурап алады.

Сені бүгін қуанышты сәт күтіп тұр.

Мен өзіме құрбы таңдасам, дәл өзіңдей адамды іздер едім.

Осы топта отырғандардың ішіндегі ең адал, ақкөңілдісі өзіңсің.

Сенің киім кию стилің өзіңе сондай жарасымды.

Осы курста сен өзіңнің білімді екеніңді көрсете білдің. Жарайсың!

Сен мөлдір тұнық судай жүрегі таза адамсың.

Мен сені жарқыраған күнге теңеймін. Өйткені сеньайналаңдағыларға жылылық сыйлайсың.

Сен бір отбасының бақытысың, бағысың,

Өмірдегі, төріндегі тағысың!

Сен ақылың көркіңе сай, бәйтеректей биік тұлғалы жансың.

Реті

Үзінді

Бiр күнi өзiнiң жақын, таныстары сұрады дейдi: – Жомарт, құдай бергей дәулетiңiз бар, ашқа – тамақ, жалаңашқа – киiм, үйсiздерге – үй болдыңыз, сөйтiп тұрып өз басыңызды кемшiлiкке салып, жете алмаған жарлыша отын кесiп, шөп тасығаныңыздың мағынасы не? – деп.

құдайтағаламның берген дәулетiн өзiмсiнiп, тиiстi орындарына жаратпай, көбiсiн өзiм iшiп-жеп, өзiм тұтынсам, мал берген иесiне күнәлi болармын деп қорқамын, – дедi.

Төртiншiсi:

бар бола тұрып мен жұмыс қылсам, мұның кемшiлiк емес екенiн бiлiп, кейiнгiлер әбiрет алсын деймiн.

Үшiншiсi:

күн сайын өз бейнетiммен тапқан бiр-екi пұлға нан сатып алып жесем де бойыма сол тамақ болып тарайды, еңбекпен табылған дәмнiң тәттiлiгi, сiңiмдiлiгi болады екен.

Жомарт айтты дейдi:

– Төрт түрлi себеп бар.

Атымтай Жомарт өзi есепсiз бай бола тұрып, күн сайын бiр мезгiл үстiне ескi-құсқы киiм киiп, отын кесiп, шөп тасып жұмыс қылады екен.

Әуелгiсi:

әдемi ат, асыл киiм, асқан дәулеттi өне бойы әдет етсең, көңiлге жел кiргiзедi; сол желiккен көңiлмен өзiмнен терезесi төмен бейшаралардан жиренiп, көз салмай, кем-кетiкке жәрдем берудi ұмытармын деп қорқамын.

Екiншiсi:

Шығарма

Дәлелдеме

Оқиға болған жер

Келелі мәселе

Шешімі

Идеясы

Үзінді

Түсініктеме (коментарий)

Ашқа – тамақ, жалаңашқа – киiм, үйсiздерге – үй болдыңыз.

Әдемi ат, асыл киiм, асқан дәулеттi өне бойы әдет етсең, көңiлге жел кiргiзедi.

Кем-кетiкке жәрдем бердіңіз.

Еңбекпен табылған дәмнiң тәттiлiгi, сiңiмдiлiгi болады.