ЗАМАНАУИ БАСҚАРУ ПСИХОЛОГИЯСЫНДАҒЫ ТҰЛҒА ТҮСІНІГІН АЙҚЫНДАҒАН ЖОБА

Психологиялық ғылымда “тұлға” категориясы іргелі ұғымдардың қатарына жатады. Бірақ “тұлға” ұғымы тек психологияға тән емес, ол барлық қоғамдық ғылымдармен зерттеледі, оның ішінде философиямен, әлеуметтанумен, педогогикамен, т.б. Сонда психологиялық ғылым шеңберінде тұлғаны зерттеу спецификасы неде және психологиялық тұрғыдан тұлға дегеніміз не?ылыми әдебиеттегі тұлға анықтамаларының әрқайсысы тәжірибелік зерттеулермен және теориялық негіздеулермен бекітілген, сондықтан “тұлға” ұғымын қарастырғанда оларды ескеру қажет. Тұлға деп жиі әлеуметтік даму барысында бойына әлеуметтік және өмір үшін маңызды қасиеттерді жинаған адамды атаймыз. Демек, тұлға сипаттамалары қатарына адамның генотиптік және физиологиялық ұйымдасуымен байланысты ерекшеліктер жатқызылмайды. Адамның танымдық психикалық процестерінің немесе әрекеттерінің жеке дара стилі даму ерекшеліктерін сипаттайтын қасиеттер тұлға қасиеттеріқатарына жатқызылмайды, ал адамдар мен қоғамға қатысты көрініс беретін қасиеттер тұлғаның қасиеттері болып саналады.  Филология факультеті, шет тілі: екі шет тілі мамандығының магистранттарына да болашақ немесе қазіргі қызмет орындарындағы басшылармен және әріптестермен қарым-қатынаста арқа сүйейтін ақпарат болары анық.

Осы тұста айта кететін ерекше жағдай,Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің базасында оқытылатын «Басқару психологиясы» пәнінің оқытушысы, психология ғылымдарының кандидаты, профессор Жубаназарова Назираш Сүлейменқызының жетекшілігімен филология факультеті, шет тілі: екі шет тілі мамандығының 1-курс магистранттары «Тұлға теориялары және басқару жүйесі» тақырыбында магистранттың өзіндік жұмысын орындап, зерттеулерге шолу жасады. Нәтижелерді талдау семинары өткізіліп, онда магистранттар арасында кішігірім пікірсайыс ұйымдастырылып соңы рөлдік ойындарға ұласты.

Семинардың басты мақсатын айқындап және ой-талқыны кіріспе сөзімен ашып берген Назираш Сүлейменқызы адамның дара психологиялық ерекшеліктеріне байланысты және жеке тұлғаның өзіне тән құрылымын белгілеуге болатынын. Тұлға кұрылымын карастырғанда оған кабілеттерді, темпераментті, мінезді, мотивацияны және әлеуметтік нұскауларды енгізетінінатап өтті.Келесі кезекте магистрант Бөлекова Ақтоты  “Жеке тұлға” ұғымының қалыптасуы жайында өзінің қызықты ақпаратымен бөлісіп, “Тұлға” ұғымы адамды әлеуметтік тіршілік иесі ретінде сипаттау үшін керек,Мәскеулік және Санкт-Петербургтық психологиялық мектеп өкілдерінің әдебиеттерінде адам ұйымдасуының иерархиясына әр түрлі көзқарас берілген. Мысалы, Мәскеулік мектеп өкілдері “субьект” деңгейін бөлмей, адамның биологиялық және психикалық қасиеттерін “индивид” ұғымына біріктіреді деген тұжырымын айтты.Магистранттар арасында қызу талқыға түскен бұл тақырып әрі қарай жалғасын таба берді.Басқа да магистранттар кезекпен сөз алып,ғылыми әдебиетте “тұлға” ұғымының мазмұнына тоқталып, ойларын кеңінен өрбітті.

Семинар соңында Назираш Сүлейменқызы барлық магистранттарға белсенділік танытқандары үшін алғысын білдірді. Шет тілі: екі шет тілі мамандығы магистранттары да осы маңыздыақпараттар мен білімдерге ие болуға бағдар берген оқытушыларына өз ризашылықтарын білдірді. «Басқару психологиясын» оқығанның арқасында магистранттар болашақта қиын жағдайда тығырыққа тірелмей жол тауып шыға алады. Осы оқу орнының магистранты ретінде, болашақ студенттерге көптеген мүмкіндіктер ұсына алатын бірегей оқу орын әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті екенін үлкен сеніммен айта аламын.

Жубаназарова Н.С.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ

психология ғылымдарының кандидаты, профессор м.а.

З.Б.Мадалиева

Жалпы және қолданбалы психология кафедрасы,

психология ғылымдарының докторы, профессор