Заттың тығыздығы

Сабақтың тапқырыбы: Заттың тығыздығы.

Сабақтың білімдік мақсаты: Оқушылардың заттың тығыздығы тақырыбын игеру
барысында алған білімдерін тереңдету, бір жүйеге келтіру, негізгі ұғымды бекіту.

Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың əртүрлі қатты денелердің тығыздығын
анықтау арқылы,экспириментке деген қызығушылығын дамыту.

Тəрбиелілігі: Сабаққа оқушылардың өз еркімен белсенді араласуы, білімдерін
көрсете алуы, топпен ұйымдасып жұмыс істеуі, өзін-өзі басқаруына ықпал ету.

Сабақтың көрнекілігі: Тест тапсырмасы, сабаққұрылысы «Жүйелі білім» жедел
поезының жол схемасы, есеп, эксперименттік карточкалар, мензурка, таразы, жүктер
жинақтығы, əртүрлі тығыздығы анықталатын заттар, «Қатесін тап, жалғастыр» ойыны
сызылған плакат, Тайқазан суреті, Қожа Ахмет Иассауи кесенесінің макеті т.б.

Сабақтың типі: кіріктірілген (шаблон) сабақ, сайыс сабақ.

Пəнаралық байланыс: Тарих, жаратылыстану, математика, əдебиет


Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру.

II.Үй тапсырмасын сұрау

Дененің массасы

Жалпылама сұрақ-жауап түрінде сұраймын.

Қойылатын сұрақтар.

1.Масса дегеніміз не?

2.Қандай əріппен белгілейміз?

3.Екі дененің массасының қатынасы неге тең?

4.Массаның өлшем бірлігі неге тең ?

5.Массаны немен өлшейміз?

«Өзін-өзі» тексеру сұрақтары жазылған өзіндік жұмыс дəптерін тексеру.

III. Үй тапсырмасын қорытындылау.

Сонымен «Масса» дегеніміз – денелердің өзара əрекеттесуі кезіндегі

жылдамдықтарының өзгеру дəрежесін анықтайтын физикалық шама болып табылады.
IV. Жаңа сабақ. Заттың тығыздығы.
Бізді қоршаған денелердің барлығы қандай да бір заттан: ағаштан, темірден жəне тағы
басқа да заттардан жасалады. Бірақ денелердің өздеріне тəн пішіні, көлемі, массасы,
ауданы жəне т.б. болады. Егер қажет болса денелердің осындай сипаттамаларын
өлшеу жүргізу арқылы анықтай аламыз. Мысалы: дененің массасын таразыға тартып
анықтай аламыз. Дененің массасы оның өлшеміне, қандай заттан жасалғанына
тəуелді. Мысалы: 1м темірдің массасы дəл сондай қорғасынның массасынан аз да,
алюминидің массасынан болады. Демек, көлемдері бірдей денелерді салыстыра
отырыполардың ауыр жеңілдігін анықтай аламыз. Бұдан заттың қасиетін сипаттайтын
тығыздық деп аталатын физикалық ұғымды енгізу қажеттілігі туындайды.
Заттың тығыздығы деп сол заттың көлем бірдлігіндегі массасына тең физикалық
шаманы айтады.
Сонымен заттың тығыздығын табу үшін, дененің массасын оның көлеміне бөлу керек.
Заттың тығыздығын дененің массасына оның көлемін əріптермен белгілесек, сонда
заттың тығыздығын мына формуламен анықтаймыз.
Зат тығыздығының бірлігі үшін бірліктердің халықаралық жүйесіндегі килограмның метр
кубқа қатынасы алынған. Бұл көлемі 1м болатын, массасы 1кг-ға тең біртекті заттың
тығыздығы. Есептеулер жүргізу кезінде заттың тығыздығының сияқты басқа да
бірліктері қолданылады.
Заттың тығыздығы жəне көлемі белгілі болса, онда өлшеулер жүргізбей, массасын
табуға болады.
Егер дененің массасы мен тығыздығы белгіліболса дене көлемін табу қолайлы.
V. Жаңа сабақты қорытындылау.
Қорытындылау мақсатында төмендегі сұрақтарды қоямын.
Тығыздық дегеніміз не болды?
Өлшеу бірліктері.
Белгіленуі.
Барлық заттың тығыздығы бірдей ме?
VI. Жаңа сабақты бекіту.
Алдыңғы тақырыптағы үй тапсырмасы дене мссасымен байланыстырамын. Балалар,
біз бүгін заттың тығыздығы тақырыбын өттік. Осы тақырып бойынша алған білімімізбен
жүйелі білім пойызына мініп, сонау қасиетті Түркістан шаһарына қарай саяхат жасайық.
Ондағы Қожа Ахмет Иассауи кесенесіне барып Тайқазаннан өз үлесімізді алып
қайтайық.
Балалар тарйхи мəдени мұраларды зерттеу игеру жөніндегі Призиденттің 2003 жылғы
сəуір айындағы жолдауында айтылған. Осыған байланысты Үкімет «Мəдени мұра»
бағдарламасын қабылдап оған 3 млдр. теңге ақша бөлінді. Енді біз бүгін сабағымызда
осы бағдарламаға сай мəдени ескерткіштерге барып, өз үлесімізді қосайық.Сыныптағы
А.Ə.Б.В. топтары төрт пойыз «Жүйелі білім» жедел пойыздары. Қай пойыз мəреге
бірінші жетеді. Біздің поездарымыз жылжиды.
I бекет. Қазалыдағы көне Жантект қаласы. Бұл ертедегі үлкен мəдени орталық
сипатына лайықты қала болған . Ендеше бұл көне Жантект қаласындағы тапсырма
тест түрінде.
II бекет. Қармақшыдағы Қорқыт ата ескеріткіші. Қорқыт атақты қобыздан күңіренткен
күйші болған. Тек қана қазақтар емес, өзбектер Қорқыт біздікі деп иеленген. Бұл
станциядағы тапсырма осы ескенрткіш маңынан түрлі заттар алып, олардың
эксперимент арқылы тығыздығын табу.

III бекет. Шиелідегі Оқшы ата . Бұл күмбезді ескеріткіштердің бірі болған. Ендеше бұл
станциядағы тапсырма суреттер бойынша берілген денелердің көлемдерін, массасын
табу карточкасы. (Суретпен жұмыс).
IV бекет. Соңғы бекет бұл «Кіші Мекке» аталған Қожа Ахмет Яссауи кесенесі. Бұл
кесенені тұрғызуға бұйрық берген Əмір Темір. Қазір көптеген адамсдар онда барып,
тай қазанды көріп, саяхат жасайды. Ал, біздер бұл жерден осы кесенені тұрғызуға
аралған құрылыс материалдарына байланысты есептер шығарамыз. Бұл тапсырманы
контролер-тексерушілер орындайды.
Төрт бекеттен өткен соң Тайқазандағы бізді асықтырған өнегелі сөздерді оқып, сол
топ бүгінгі жеңіске жетеді.