Зейін Шашкиннің өмірі,шығармашылығы.(Доктор Дарханов романы.) Топ:11Ш Курс:1

№1 АЛМАТЫ ҚАЗАҚ
МЕМЛЕКЕТТІК
ГУМАНИТАРЛЫҚ -
ПЕДАГОГТІК
КОЛЛЕДЖІ
«Қазақ тілі мен
әдебиеті және оқыту
әдістемесі»ПЦК
Оқытушы: Бекмедетова
Фарида Картанбаевна
Тақырыбы: Зейін Шашкиннің
өмірі,шығармашылығы.(Доктор
Дархановроманы.)
Пәні:Қазақ әдебиеті
Топ:11ш
Курс:1
Біліктілігі: «Негізгі орта білім беру»,
Мамандығы:«Шетел тілі мұғалімі»;

Зейін Шашкиннің
өмірі,
шығармашылығы.
(“Доктор
Дарханов”романы)
Бүгінгі сабақтың тақырыбы:

➢З.Шашкиннің өмір жолы туралы мәлімет
беріп, шығармаларының идеясын ашу
➢Жазушының“Доктор Дарханов”романының
көркемдік ерекшелігіне тоқталып, өз
ойларын тиянақты жеткізе білуге
дағдыландыру
➢Жазушының шығармаларындағы
кейіпкерлердің жақсы қасиеттерін бойға
сіңіріп,өз ісінің шебері бола білуге тәрбиелеу

1.Зейін Шашкиннің өмір жолы
2.Жазушының қазақ әдебиетіне
қосқан үлесі
3.“Доктор Дарханов” романы

1912.31.12
қазіргіПавлодар
облысыБаянауыл
ауданындадүниеге
келген.

1930 —
1933
жылдары
Мәскеудіңтарих, философия және
әдебиет институтында(МИФЛИ)
оқыған.
1933-1937
жылдары
Қарағандықалалық комсомол
комитетінің хатшысы, Семей
педогогиялық
институтында,ҚазПИ-де оқытушы.
1949—
1955
жылдары
КөкшетаудағыБурабай
санаторийінің Бармашы(қазіргі
“Светлый”) пансионатындадәрігер.
1955—
1956
жылдары
Қазақстан Жазушылар
одағындакеңесші қызметтерін
атқарған.
Атқарған қызметтері:

ЗейінЖүнісбекұлы
баспасөз беттеріне
алғашқы өлеңдерін,
зерттеу
мақалаларынXX
ғасырдың 30-шы
жылдарынанбастап
жариялайды.

“Абай поэзиясының ерекшелігі”, 1934жылы.
1940жылы Есмағамбет Ысмайыловпенбірігіпжоғары
оқу орындарынаарналған “Әдебиет теориясының
оқулығын” жазды.
“Таң атты”, 1955жылы, (орыстілінде).
“Ұядан ұшқанда”, 1957жылы.
“Тоқаш Бокин”, 1958жылы.
“Темірқазық”, 1959жылы.
“Теміртау”, 1960жылы.
“Доктор Дарханов”, 1962жылы.
“Өмір тынысы”, 1964жылы.
“Сенім”,“Ақбота” ,1966жылы.

Жетісудағы саяси-әлеуметтік өзгерістерді кезең
көрінісімен шынайыөрнектеген “Тоқаш Бокин” , қазақ
әйелінің қоғамдағы алатынорны, оның өндірісті, өнер-
білімді, мәдениетті өрге бастаудағы және отбасындағы
рөлі, әлеуметтік, этикалық, эстететикалық көзқарастары
баяндалатын“Теміртау” , адамдарсанасындағы және
тұрмыстағы жаңа салт, озық дәстүрлерді таратудағы
зиялықауымның рөлі, дәрігердің қоғам алдындағы
парызы, басшықызметкерлердің еңбек адамдарымен
қарым-қатынасы, өзара сенім, достық, бірлікрухын
қалыптастыруды айшық керсеткен“Доктор Дарханов”
, тың және тыңайған жерлердіигерудің алғашқы
кезеңіндегі көрген қиыншылықтары, ой-арманы,
адамгершілікасылқасиеттері арқау болған “Сенім”
романдарыжарық көрді.

Жазушының шығармаларында
дәрігерлер өмірін жан-жақты
тереңдеп, зорбілгірлікпен,
шеберлікпенсипаттайды.
«Доктор Дарханов» романында
ғана емес, басқа да үлкенді-
кішілі шығармаларында,
повестерімен әңгімелерінде,
пьесаларында, мақалаларында
дәрігерлік өміріне жиіоралады.
Бұлайетуізаңдыда, Зейін
Шашкин өмірініңедәуір
мерзімінмедициналық
практикағажұмсаған.

Жазушының “Доктор Дарханов” атты романы өз ішінен «жау» іздеген
сталиндік режим мен «хрущевтік жылымық» кезеңіндегі қоғам шындығын
дәл бере алған көркем туынды. Жазушыроманға тақырып етіпдәрігерлер
өмірін алған.Романның бас кейіпкері–НиязДарханов. Олжастайынан
жетімқалып тіршіліктауқыметін көп тартсада, өмірде өз бағытын
жоғалтпай, оқу оқып, дәрігерлік мамандыққа иеболады. Жұмыс істейжүріп
те, білім-білігінжетілдіреді. Жеткенжетістігіментоқтап қалмай, халық
ағарту ісіменде айналысады. Нияз–тек ойдың ғана адамыемес, олең
алдыменәрекет етушітұлға. Сондықтан да, адамтәнін оның жаныарқылы
емдеудіөзіне міндететіпалған.Романдағы бас кейіпкердің істегенісі, өмірге
көзқарасы, айналасындағы қоршаған адамдартуралытүсінігі, адамгершілік
туралыпарасат-пайымыарқылы роман идеясыайқындалған. Роман
композициясытөрт бөлімнен тұрады. Жазушыроманның алғашқы
бөлімдерінде лирикалық шегінісарқылы кейіпкердің өткен өмірін сыр ғып
ақтарып баяндаса, кейінгібөлімдері кейіпкерөміріндегі талас-тартыстардан
құрылған.

Романдағы тартыснегізінендоктор Дархановтың медициналық
көзқарастарына, емдеутәсілдеріне байланыстытуындайды. Шығармада
көтерілген медициналық мәселелердің шындық өмірде де, негізібар.
Романдағы дәрігер, профессор Штокиннің өмірде прототипіболған.
Романдағы тартыспенмахаббатхикаясықатар өріліп, сюжет ширыға түскен.
Нияздың тікмінездігінің салдарынанжар астынантабылған жауларыда бар.
Дегенменадамденсаулығы депжанаямайтынкүрескерлігі үшін оны жақсы
көретін, сыйлайтынұстаздары, шәкірттері, жанашырларыда жоқ емес. Роман
композициясындағы тағы біререкшелік«кейіпкерлертоғысы». Нияздың
сүйген қызыДәмеш,оның ағасы Асқар, Қайыробраздарыоқырманға Зейін
Шашкиннің «Теміртау»романынантаныс. «Теміртау»романының бас
кейіпкері, инженер, іскерДәмеш, бұл шығармада қарапайым қазақ қызының
болмысыменкөрінеді.Жазушының қоғамды, өмірді, адамдардыәр тұрғыдан
алыпқарастыру тәсілін қолдануынан-ақ автордың түпкі ойызаманның кең
тыныстыөмірдісуреттегенітүсінікті болады.

“Заман осылай басталады”, “Ақын
жүрегі” пьесалары республикалық,
облыстық драма театрларда қойылды.
Оның шығармалары негізінде
“Мазасыз таң” атты көркем фильм
түсірілді. Туындылары шет ел
тілдеріне аударылды. “Құрмет белгісі”
орденімен марапатталған.

➢Өзіндік ізденіс жұмыстары: «Доктор
Дарханов» романындағы өнегелі
қасиеттерді жинақтап эссе жазу
➢Ватсап желісі(+77478731273),электронды
пошта(faridakartanbai@mail.ru),Blm.kz
сайттарына тапсырмаларды жүктеу

Шашкин З “Доктор Дарханов”Алматы:Санат,2010
Қазақ әдебиетінің тарихы 9-
том.Алматы:Қазақпарат,2005
Майтанов Б.Қазақ романы және психалогиялық
талдау.Оқу құралы.Алматы:Санат,1996
Егеубаев «З.Шашкин». Қазақ әдебиетінің тарихы.
9-том. Алматы 2005