Жеке табысқа әсер ететін факторларды айқындау.




1 слайд
Жеке табысқа әсер ететін
факторларды айқындау.
Мақсаты: Жоспарлы экономиканы нарықтық экономикаға
трансформациялаудың жалпы траекториясын түсінеді.
1 слайд
Жеке табысқа әсер ететін факторларды айқындау. Мақсаты: Жоспарлы экономиканы нарықтық экономикаға трансформациялаудың жалпы траекториясын түсінеді.

2 слайд
Қайталау. Мәтінді оқып, жаһандық құзіреттерді дамыту жолдарын талдаңдар.
Әл емді терең т ү сіну жаһандық құ зырет тіл ікт ің негізі бол ып т абыл ады.
Ж аһандық құ зырет терді дамыт у ү шін оқу шыл ар кел есі әрекет терді орындай ал ады:
1 . Қор шаған ортадан т ыс әл емді зерт теу, ел еул і пробл емал арды т ал дап, жақсы
ойл астырыл ған ж әне жас ерекшел іктеріне сәйкес кел етін зерт теул ер ж ү ргізу.
2 . Өзінің де, өзгел ердің де көзқараст ар ын т анып біл у, сол көзқарастарды
парасат пен ж әне құрмет пен айтып тү сіндіру.
3 . Географ иял ық, тіл дік, идеол огиял ық ж әне мәдени кедергіл ер ді бірікт іріп,
идеял арды әр тү рл і топтарға тиімді ж ет кізу.
4 . Өздерін өз ел і мен әл емнің бел сенді азамат тары ретінде сезініп , ж ергіл ікт і
ж әне жаһандық пр обл емал арды шешу ге рефл ексивт і тү рде қатысу арқыл ы
жағдайды жақсарт атын шарал ар қол дану.
2 слайд
Қайталау. Мәтінді оқып, жаһандық құзіреттерді дамыту жолдарын талдаңдар. Әл емді терең т ү сіну жаһандық құ зырет тіл ікт ің негізі бол ып т абыл ады. Ж аһандық құ зырет терді дамыт у ү шін оқу шыл ар кел есі әрекет терді орындай ал ады: 1 . Қор шаған ортадан т ыс әл емді зерт теу, ел еул і пробл емал арды т ал дап, жақсы ойл астырыл ған ж әне жас ерекшел іктеріне сәйкес кел етін зерт теул ер ж ү ргізу. 2 . Өзінің де, өзгел ердің де көзқараст ар ын т анып біл у, сол көзқарастарды парасат пен ж әне құрмет пен айтып тү сіндіру. 3 . Географ иял ық, тіл дік, идеол огиял ық ж әне мәдени кедергіл ер ді бірікт іріп, идеял арды әр тү рл і топтарға тиімді ж ет кізу. 4 . Өздерін өз ел і мен әл емнің бел сенді азамат тары ретінде сезініп , ж ергіл ікт і ж әне жаһандық пр обл емал арды шешу ге рефл ексивт і тү рде қатысу арқыл ы жағдайды жақсарт атын шарал ар қол дану.

3 слайд
1-тапсырма.
мына категорияларға жұмсалатын отбасы шығындарын жаза ныздар:
1.Барлық отбасылық шығын
2.Балаларды қамтамасыз ету үшін шығындар
3.Әкесінің жеке шығындары
4.Анасынің жеке шығындары
2-тапсырма.
1.Бизнес 2.Экономика 3. Кәсіпкер «Қажеттілік», «Игілік», «Жеке кәсіпкер», «Бизнесмен» ұғымдарын қалай түсінуге болады?
3 слайд
1-тапсырма. мына категорияларға жұмсалатын отбасы шығындарын жаза ныздар: 1.Барлық отбасылық шығын 2.Балаларды қамтамасыз ету үшін шығындар 3.Әкесінің жеке шығындары 4.Анасынің жеке шығындары 2-тапсырма. 1.Бизнес 2.Экономика 3. Кәсіпкер «Қажеттілік», «Игілік», «Жеке кәсіпкер», «Бизнесмен» ұғымдарын қалай түсінуге болады?

4 слайд
Отбасылық бюджетті
жоспарлау
дегеніміз отбасы кірістері мен шығыстарын есептей отырып жасалған қаржылық жоспар. Ал осы қаржы жоспарының дұрыс құрылғаны мен дұрыс орындалуы отбасы мүшелеріне де байланысты екенін
ескерген жөн.
Бірден айта кетейік, отбасылық бюджетті құру сіздің отбасыңызда қолданылатын отбасылық бюджет түріне байланысты. Сондықтан отбасылық бюджет жоспарын құрмай тұрып осыны анықтап алған дұрыс. Сіздің отбасыңыз қай типке
жатады?
Негізінен барлық отбасылық бюджеттер 3 категорияға бөлінеді:
Бірлескен отбасылық бюджет;
Бөлек отбасылық бюджет;
Араласқан (іскерлік) отбасылық бюджет.
Бірлескен отбасылық бюджет —
ерлі-зайыптылардың кірістерін бірге жинақтауы. Сол қаражатты барлық отбасы шығындары мен жеке шығындарына жұмсау. Көп отбасылар осы тәсілді қолданады.
Бөлек отбасылық бюджет
— әр отбасы мүшесі өз табыстарына жеке иелік етеді. Бұл категориядағы отбасылар негізінен батыс мемлекеттерінде жиі кездеседі. Олар бір-бірне қаржы жағынан тәуелді болғылары келмейды. Отбасы
шығындарын да жеке төлейді, тек қаражат мол кететін шығындарға келгенде ғана бірлесіп шешім қабылдайды.
Араласқан (іскерлік) отбасылық бюджет —
бірлескен және бөлек отбаслық бюджет типтерінде сипаттарға ие болған бюджет. Бұл жерде отбасы мүшелерінің бірлесіп ақшаларын жинайды, алайда барлық табысын емес, алдын-ала
келісіліп жоспарланған соманы бірлесіп жинап отырады. Ал қалған табысының бөлігін өздері қалағандарына жұмсайды.
4 слайд
Отбасылық бюджетті жоспарлау дегеніміз отбасы кірістері мен шығыстарын есептей отырып жасалған қаржылық жоспар. Ал осы қаржы жоспарының дұрыс құрылғаны мен дұрыс орындалуы отбасы мүшелеріне де байланысты екенін ескерген жөн. Бірден айта кетейік, отбасылық бюджетті құру сіздің отбасыңызда қолданылатын отбасылық бюджет түріне байланысты. Сондықтан отбасылық бюджет жоспарын құрмай тұрып осыны анықтап алған дұрыс. Сіздің отбасыңыз қай типке жатады? Негізінен барлық отбасылық бюджеттер 3 категорияға бөлінеді: Бірлескен отбасылық бюджет; Бөлек отбасылық бюджет; Араласқан (іскерлік) отбасылық бюджет. Бірлескен отбасылық бюджет — ерлі-зайыптылардың кірістерін бірге жинақтауы. Сол қаражатты барлық отбасы шығындары мен жеке шығындарына жұмсау. Көп отбасылар осы тәсілді қолданады. Бөлек отбасылық бюджет — әр отбасы мүшесі өз табыстарына жеке иелік етеді. Бұл категориядағы отбасылар негізінен батыс мемлекеттерінде жиі кездеседі. Олар бір-бірне қаржы жағынан тәуелді болғылары келмейды. Отбасы шығындарын да жеке төлейді, тек қаражат мол кететін шығындарға келгенде ғана бірлесіп шешім қабылдайды. Араласқан (іскерлік) отбасылық бюджет — бірлескен және бөлек отбаслық бюджет типтерінде сипаттарға ие болған бюджет. Бұл жерде отбасы мүшелерінің бірлесіп ақшаларын жинайды, алайда барлық табысын емес, алдын-ала келісіліп жоспарланған соманы бірлесіп жинап отырады. Ал қалған табысының бөлігін өздері қалағандарына жұмсайды.

5 слайд
5 слайд

6 слайд
Нарық, оның тетіктері мен қызметтері
Нарық – бұл сатушылар мен сатып алушылар бір біріне қарсы келуге ықпал ететін «тетік». Алайда, нарықты үлкен алаң деп түсінудің
қажеті жоқ. Белгілі бір нарықты алайық, мысалы бала күтушілер қызметінің нарығы. Бұл нарықты нәтижесінде ата-аналары балаларын
кіммен қалдыратындағын табатындай барлық шарттары деп ұғынуға болады.
Яғни, нарық – бұл тауарды сату және сатып алу мәмілелерінің жиынтығы.
Нарықтың субъектілері: сатушылар мен сатып алушылар. Сатушылар мен сатып алушылар ретінде үй шаруашылықтары, фирмалар
(кәсіпорындар), мемлекет бола алады. Нарық субъектілерінің көбісі бір мезетте сатып алушалар да болып, сатушылар да болып қызмет
ете алады. Барлық шаруашылық субъектілері нарықта тығыз өзара әрекеттесіп, өзара байланысқан сату-сатып алу «ағынын» құрады.
Нарық объектісі тауарлар мен ақша болып табылады.
Алғашқыда салыстырмалы түрде күнделікті сұраныстың игіліктері жүзеге асырылатын қарапайым нарық туындайды. Тауарлық
айналым саласы кеңейген кезде, тұтынушылық тауарлар мен өндіріс құралдары, адамның еңбек күші мен инвестициялар (құрылыс пен
машина, құрылғыларды сатып алу үшін ақша қаражаттары), бағалы қағаздар (акция, облигациялар) мен шетелдік валюта, ғылыми-
техникалық әзірлемелер және т.б. сатылатын және сатып алынатын нарықтар жүйесі дами түседі.
Нарық дербес құрылым ретінде үш негізгі элементтен тұрады: тауарлар мен қызметтер нарығы, еңбек нарығы және капитал нарығы. Үш
нарықтың барлығы да тығыз байланысты және бір біріне әсер етеді.
Заманауи нарық бай және күрделі құрылыммен сипатталады.
Сонымен бірге, бір нарық бірнеше белгілерді қамтитындығын ескеру қажет. Осылайша, жергілікті нарық бір мезгілде көтерме де,
бөлшек сауда нарығы болып, ал жетілмеген бәсеке нарығы – мемлекеттік немесе жеке болуы мүмкін. Сондықтан да нарықты түрлерге
жіктеу шартты болып келеді.
Нарық тетіктері экономиканы адамға қарай бұрып, бәсекелестік үдеріске қатысушылардың барлығын сұраныс арқылы бейнеленетін
қажеттіліктерін қанағаттандыруға материалдық тұрғыдан мүдделі еткізеді. Сондай ақ, тәжірибе көрсеткендей, ол ғылыми-техникалық
үдерістің жетістіктерін меңгеруді, шығындарды азайтуды, сапаны арттыруды, тауарлар мен қызметтердің ассортиментінің кеңеюін
ынталандыру арқылы капитал салу үшін белгі бере тұрып (бағалар арқылы) тиімді жұмыс жасайды.
6 слайд
Нарық, оның тетіктері мен қызметтері Нарық – бұл сатушылар мен сатып алушылар бір біріне қарсы келуге ықпал ететін «тетік». Алайда, нарықты үлкен алаң деп түсінудің қажеті жоқ. Белгілі бір нарықты алайық, мысалы бала күтушілер қызметінің нарығы. Бұл нарықты нәтижесінде ата-аналары балаларын кіммен қалдыратындағын табатындай барлық шарттары деп ұғынуға болады. Яғни, нарық – бұл тауарды сату және сатып алу мәмілелерінің жиынтығы. Нарықтың субъектілері: сатушылар мен сатып алушылар. Сатушылар мен сатып алушылар ретінде үй шаруашылықтары, фирмалар (кәсіпорындар), мемлекет бола алады. Нарық субъектілерінің көбісі бір мезетте сатып алушалар да болып, сатушылар да болып қызмет ете алады. Барлық шаруашылық субъектілері нарықта тығыз өзара әрекеттесіп, өзара байланысқан сату-сатып алу «ағынын» құрады. Нарық объектісі тауарлар мен ақша болып табылады. Алғашқыда салыстырмалы түрде күнделікті сұраныстың игіліктері жүзеге асырылатын қарапайым нарық туындайды. Тауарлық айналым саласы кеңейген кезде, тұтынушылық тауарлар мен өндіріс құралдары, адамның еңбек күші мен инвестициялар (құрылыс пен машина, құрылғыларды сатып алу үшін ақша қаражаттары), бағалы қағаздар (акция, облигациялар) мен шетелдік валюта, ғылыми- техникалық әзірлемелер және т.б. сатылатын және сатып алынатын нарықтар жүйесі дами түседі. Нарық дербес құрылым ретінде үш негізгі элементтен тұрады: тауарлар мен қызметтер нарығы, еңбек нарығы және капитал нарығы. Үш нарықтың барлығы да тығыз байланысты және бір біріне әсер етеді. Заманауи нарық бай және күрделі құрылыммен сипатталады. Сонымен бірге, бір нарық бірнеше белгілерді қамтитындығын ескеру қажет. Осылайша, жергілікті нарық бір мезгілде көтерме де, бөлшек сауда нарығы болып, ал жетілмеген бәсеке нарығы – мемлекеттік немесе жеке болуы мүмкін. Сондықтан да нарықты түрлерге жіктеу шартты болып келеді. Нарық тетіктері экономиканы адамға қарай бұрып, бәсекелестік үдеріске қатысушылардың барлығын сұраныс арқылы бейнеленетін қажеттіліктерін қанағаттандыруға материалдық тұрғыдан мүдделі еткізеді. Сондай ақ, тәжірибе көрсеткендей, ол ғылыми-техникалық үдерістің жетістіктерін меңгеруді, шығындарды азайтуды, сапаны арттыруды, тауарлар мен қызметтердің ассортиментінің кеңеюін ынталандыру арқылы капитал салу үшін белгі бере тұрып (бағалар арқылы) тиімді жұмыс жасайды.

7 слайд
3-тапсырма. Нарықтың жұмыс істеуінің
негізгі тетіктері
Нарық
белгісі
Нарықтардың түрі
Тапсырма № 4
Нарық артықшылықтары мен теріс жақтарын толтырыңыз.
7 слайд
3-тапсырма. Нарықтың жұмыс істеуінің негізгі тетіктері Нарық белгісі Нарықтардың түрі Тапсырма № 4 Нарық артықшылықтары мен теріс жақтарын толтырыңыз.

8 слайд
3-4 студент топтарында зерттеу үшін бір
жаһандық проблеманы таңдаңдар.
Тандауларыңды түсіндіріңдер.
Жаһандық проблема Мәселенің өзектілігі Зерттеу мақсаты
Сендер қандай
жаһандық мәселені
таңдадыңдар?
Біз неліктен бұл
мәселені таңдадық?/
Ол неліктен өзекті?
Сендердің
зерттеулеріңнің
мақсаты неде?
8 слайд
3-4 студент топтарында зерттеу үшін бір жаһандық проблеманы таңдаңдар. Тандауларыңды түсіндіріңдер. Жаһандық проблема Мәселенің өзектілігі Зерттеу мақсаты Сендер қандай жаһандық мәселені таңдадыңдар? Біз неліктен бұл мәселені таңдадық?/ Ол неліктен өзекті? Сендердің зерттеулеріңнің мақсаты неде?