Презентация О. Бөкей «Атау-кере» повесі. «Оралу» бөлімі. 11-сынып

1 слайд
Қазақ әдебиеті 1 1 -сынып (жаратылыстану-математикалық бағыт) Бөлім: «Кеңістік пен уақыт» 5-сабақ Тақырыбы: О. Бөкей «Атау-кере» повесі. «Оралу» бөлімі Құрастырған: Муханбетова Айгүл Ораққызы Орал қаласы, А.Тайманов атындағы № 34 мектеп-гимназиясының қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

1 слайд

2 слайд
“ Кеңістік пен уақыт”   Оралхан Бөкейдің «Атау - кере» повесі. Оралу бөлімі

2 слайд

3 слайд
Сабағымыздың оқу мақсатына сай сіздің меңгеретініңіз:  шығарма идеясы мен көркемдегіш құралдардың байланысын талдау.

3 слайд

4 слайд
Сұрақтарға жауап бер 01 03 02 04Бөлім неге “Оралу” деп аталған? Тағанның сырт келбеті Айнаға неге ұнамады? Ерік Тағанды үйіне қандай мақсатпен алып келді? Еріктің анасы Тағанды қалай қарсы алды?

4 слайд

5 слайд
1-тапсырма Берілген ү зінділердегі автордың идеясын анықтаңыз Дескриптор:  үзіндіні мұқият оқиды;  автордың идеясын анықтайды.

5 слайд

6 слайд
Үзіндідегі автор идеясы: • Ерік өзінен озғандарды, суырылып алға шыққандарды өлердей жек көреді, ол студент кезінен бері бойын қызғаныш билеген қараниет, пасық жан. Бір кезде өзінен тым биікте тұрған, ғылым мен білімде қатарластарына дес бермеген аспирант кластасы Тағанның араққа жеңіліп, алқаш атанып, бір жұтым сыра үшін мұның құлы болуға дайын екендігін көргенде төбесі көкке жеткендей қуануы да сондықтан. Аярлығының шексіздігі сонша - бір ауылда бірге өскен досының бейшаралық кейіпке түсіп, қамқорлыққа мұқтаж күйін көре тұра, атының артына мінгізбестен ауылдан қиян тауға қарай жаяу салпақтатады, ол аздай енді оны өмір бойы құлдықта ұстауды ойлайды. Автор бұл үзіндіде Еріктің озбыр образын осылай ашқан. 1-үзінді: “... Ерік өзімен бірге Тағанды ерте келді. Ащы суға тәуелді болып қалған Тағанды енді ашсам алақанымда, жұмсам жұдырығымда ұстаймын деген қара ниетін жүзеге асырмақ...”

6 слайд

7 слайд
Үзіндідегі автор идеясы: «Атау-кере» – адамның өлер алдында, яки ақтық демі таусыларда ғана ұрттайтын сусыны. Бұл үзіндіде автор қоғамдағы – «тамырдан ажырау», «ата салттан безіну», «тамырсыздық», «тексіздік» сияқты этикалық моральдық қағидалардың осы ащы судың кесірінен туындап жатқанын айтқысы келген.2-үзінді: - Апыр-ай, баяғыдан сондай еді, - деді Нүрке кемпір басын шайқап. Ауылдағы арақ таусылмайынша, бірде-біреуі шошаң етіп жұмысқа шықпайтын. Радиодан арақ сатылмайды, енді ішпейміз деп күнде қақсайды, сол тәртіп жете қоймаған екен-ау. Қайдан жетсін, жер шалғай ғой. Таудың қуысына тығылып алып, білгендерін істейді. Өстіп жүріп азып -тозып кетпейік, атау - керелерін ішіп жатқанын сезбейді -ау жасаған ием…

7 слайд

8 слайд
Үзіндідегі автор идеясы: • Автор қоғам алға тартқан қиындықтарға төтеп бере алмай, морт сынған кейіпкерге қолдау көрсетеді. «Алматыда бес жыл қатар оқыған, аспирантураны тауысқан, ешкім жауырынын жерге тигізіп көрмеген жігіттің сұлтаны Таған еді!..» (23-б.). Ішімдік үшін, қу құлқынның қамымен айдаладағы Еріктің ауылына құл болуға мойынсұнып, ілбіп басып келген Тағанға ешқашан еңсесін түсірмей, қиындықты жеңе білу керектігін айтып, өзіне деген сенімін туғызады. 3-үзінді: - Еркек адам есіктен еңселі кірер болар... Ұры иттей жан - жағыңа жалтақтап жанарыңды түсірме, ұлым. Ерді кебенек ішінен таны деген, ханның сарайына кірсең де қадіріңді қашырмай, кеудеңді жоғары ұста!

8 слайд

9 слайд
Шығармада автор өз идеясын жеткізуде көркемдегіш құралдарды тамаша қолдана білген. Солардың бірі- ирония. Оқушылар, ирония туралы білетіндеріңізді ортаға салайықшы.

9 слайд

10 слайд
Ирония дегеніміз - (грекше еіrоnеіа - келемеж, кекесін) адамға, зат пен құбылысқа сырттай жақсы баға берсе де, ішкі мағынасы қарсы келіп, келекеге айналдыратын құбылтудың (троп) бір түрі. Ирония

10 слайд

11 слайд
2 – тапсырма Шығармадан Еріктің сөзінде кездесетін иронияны тауып, оны автор идеясымен байланыстырыңыз Дескриптор:  шығармадағы Еріктің сөзінен иронияны табады;  иронияны автор идеясымен байланыстырып, мәнін ашады.

11 слайд

12 слайд
Ирония: • - Еліңіз орнында, ештеңе ете қояр түрі жоқ. Желдей есіп, желпініп отыр. Бір тоқсанға бөлінген арақты бір айда ішіп тауысып, жоспарын асыра орындапты. Қолдану мақсаты: • Ерік бұл сөзі арқылы жұмыс жасағысы келмейтін халықтың жалқаулығы мен ащы суға бейімдігін әшкерелеп, мысқылдап тұр.

12 слайд

13 слайд
Қолдану мақсаты: • Ерік бұл сөзді Тағанды кемсітіп, келемеж етіп, оның Нүрке ананың алдында абыройын түсіру мақсатында айтқан.  Ирония: • - Кел, Қарабура, кел мұнда, тәтем шақырады. Асылдың сынығы едің ғой... Нұр дидарыңды жарқыратшы, - деді Ерік саңқылдай.

13 слайд

14 слайд
Шығармада қандай мәселе туралы сөз болады? Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес керемет баяндалған. Сонымен қатар ұлт тағдыры мен келешегі туралы да кесек-кесек идеялар көрініс табады.

14 слайд

15 слайд
Өздік жұмыс Шығармада Нүрке әже маскүнемдікті ғасыр дерті деп таниды. Сіз қазіргі заманның дерті деп нені айтар едіңіз? Өз ойларыңызбен бөлісулеріңізді сұраймын. Сіздерден құнды пікірлер күтетін боламын.

15 слайд

16 слайд
«Аралдар» «Көңілсіздік аралы» «Қуаныш аралы»«Білім аралы»

16 слайд

17 слайд
Сонымен, біздер бүгінгі сабағымызда шығарма үзінділеріндегі автор идеясын анықтап, оның көркемдегіш құралдармен байланысын талдадық. Бүгінгі сабағымыздан әркім өзіне дұрыс бағыт беретіндей ой түйді деген сеніммен сабағымызды аяқтаймыз. Қорытынды

17 слайд