"Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру"

1 слайд
Шебер сынып Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Ержанова Г.А «Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқушылардың оқу сауаттылығын қалыптастыру

1 слайд

2 слайд
*Мақсаты: Оқушылардың қазақ тілі сабағында оқу сауаттылығын арттыратын белсенді әдіс-тәсілдер ұсыну, жұмыс тәжірибеммен бөлісу. * Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту – бүгінгі заманның талабы. Болашақ азамат өз ұлтының асыл мұрасын сусындау арқылы туған халқының тарихымен,мәдениетімен жете танысып,білімін кеңейтеді.Қазақ тілінің грамматикасын терең меңгерген оқушы, қоғамның кез-келген саласында қиналмай жұмыс істеп,өзінің функционалды сауаттылығын көрсете алады. Біздің өзекті мәселеміз: жаңа оқыту әдіс- тәсілдері арқылы қазақ тілін меңгерту.

2 слайд

3 слайд
*Оқу сауаттылығы- оқушылардың жазба мәтіндерді түсінуі және қолдануы, мәтін барысында ой- толғауы, жаңа білім игерудегі әдіс-тәсілдерді қолдануы, әлеуметтік ортаға бейімделуі. PISA зерттеулерінде оқу сауаттылығы жазба мәтіндерді түсіну мен рефлексиялау болып ұйғарылады. Мәтін мазмұнын белгілі бір мақсатта қолдануды игеруін және де оны әлеуметтік ортада белсенді пайдалана алу қабілетін бақылайды. «Сауаттылық» сөзі оқушылардың алдарына қойған мақсаттарын жүзеге асырумен байланысты: құрдастарымен қарым-қатынас жасау, туыстарымен жүздесу, білім алу, қызметке орналасу, ортаға бейімделу.

3 слайд

4 слайд
*PISA зерттеулерін оқу сауаттылығы мәтіннен қажет ақпаратты табумен бағаланады: 1. Мәтіннен қажет болатын мейлінше көп ақпарат алу; 2. Мәтіннен ең қажетті ақпаратты табу; 3. Мәтіндегі ақпараттарды жіктеу; 4. Терең мазмұнды ақпаратты табу; 5. Күрделі мәтінді қорытындылау; 6. Мәтіннен ой түю. Орыс мектептерінде өтілетін қазақ тілі сабақтарының мақсаты – оқушылардың сөздік қорын дамыту, оқу техникасын қалыптастыру, дұрыс сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету, сөйлем құрылысын меңгерту, қазақ тіліне тән дыбыстарын айтып, сөз ішінен ажырата білуге үйрету. Біз үшін ең басты мәселе- оқыту әдісін дұрыс таңдау. Себебі, жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің зияткерлік, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді,өзін-өзі дамытып,оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Біздің іс-тәжірибемізде қолданып жүрген тиімді жаңа технологиялардың бірі- «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясы. Себебі, бұл технология жоғарыда айтылып кеткен жұмыс түрлерін іске асыруға өте тиімді. Осы технологияны қолданудағы басты мақсатымыз – оқушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын дамытып, өтетін тақырып мазмұнын тереңінен ашып,өздері ой қорытындысын жасай алуға дағдыландыру, шығармашылыққа баулу.

4 слайд

5 слайд
МӘТІНМЕН ЖҰМЫСҚА АРНАЛҒАН ӘДІС- ТӘСІЛДЕР ≪ 555 әдісі ≫ Бұл әдіс ұзақ, күрделі мәтінді оқушыларға өз беттерімен меңгеру үшін берілген жағдайда қолдануға тиімді. Ең алдымен оқу материалын толық оқып, түсінгеннен кейін маңызды 5 абзац бөлініп алынады. Әр абзацтың идеясын жеткізе алатын бір-бірден 5 сөйлем таңдалады.Енді әр сөйлемнің өзегі болатын, ойды жеткізетін бір сөз алынады. Сөйтіп, 5 сөз қалады. Осы үдерісті кері айналдырып қарасақ, 5 сөз мәтін бөліктерінің атауы, ал 5 сөйлемді тезис деп, 5 абзацты мәтін деп алуға болады.

5 слайд

6 слайд
*≪Қарлы кесек 2 әдісі (М. Жанпейісова) ≫ «Қарлы кесек» әдісінің М. Жанпейісова екі нұсқасын ұсынады. Бірінші нұсқасы оқу материалын талдауға, белгілі бір мәселені талқылауға қолайлы. Ал екінші нұсқасы ұзақ, күрделі мәтінді қысқа уақытта барлық оқушылардың түгелдей меңгерулері үшін тиімді. Мәтінді оқудың бұл әдісін жүзеге асыру үшін құрылған шағын топтар мен сол топтардағы оқушылардың саны тең болғаны абзал. Атап айтатын болсақ, бес шағын топ болса, әрбіреуіндегі оқушы саны да бесеу болуы тиіс. Сонымен: ☺ А, В, С жетондарын ала отырып, үш шағын топқа топтасады; ☺ енді А тобындағы оқушылар А1, А2, А3, А4, А5 жетондарын ала отырып, өз нөмірлерін белгілейді. Дәл солай В1,...В5; С1, ...С5; басқа топтарда да анықталады; оқытушы үстелдердің үстіне А, В, С деп жазып, бағыттау парағын дайындап қояды, оқушылар сол бойынша өз орындарын тауып алады;

6 слайд

7 слайд
☺ енді әр топтан жиналған оқушылар өздері меңгерген мәтін бөлігін бір-біріне әңгімелеп береді, бұл жерде реттілік сақталуы - басты қағида. Атап айтатын болсақ, мәтіннің бірінші бөлігі А тобына берілсе, А1 оқушы бірінші болып баяндайды; ☺ сөйтіп, бір оқушы өзінен басқа төрт оқушыдан мәлімет ала отырып,тұтас мәтінді қысқа уақыт аралығында меңгеріп алады; ☺ мәтін барлық топқа түсінікті болғанын тексеру, кері байланыс алу мақсатында әр топтан: А1, В2, С3 жетон алған оқушылардан жаңа бір топ құрып, сұрақтар қою арқылы тексеруге болады. Сонда тұтас үдерістің сипатын бағалауға мүмкіндік туады.

7 слайд

8 слайд
*Түйін сөз: Қорыта келгенде, оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытуда – бүгінгі заман талабы. Осы ретте, қазақ тілі мен әдебиеті пәнін дұрыс жүргізе білудің маңызы зор. Педагогтың шеберлігі, яғни шығармашылық пен жауапкершілікті ұштастырып сабақ өтуі, бұл заман талабынан туындап отырған мәселе. Жоғары деңгейде сабақ беретін оқытушының алдынан шыққан оқушы – өмір айдынындағы өз жолын адаспай табады, азамат болып қалыптасады. Бұл ұстаз үшін абыройдың үлкені, әрбір мұғалім осыған ұмтылса ұрпақ алдындағы қарыздың өтелгені. Қазіргі жастарға тек білім беріп қана қоймай, сонымен бірге әлеуметтік бейімделу үдерісінде алған білімдерін пайдалана білуге үйретіп келеміз.

8 слайд