МАҚАЛА
Адамдардың тұлғалық дамуына
не кедергі?
Біз дүние есігін ашып, өмір
көріп, жетіле бастаған кезде адами тұрғыда арман қуалап, алдымызға
мақсат қоямыз. Бесіктегі кішкентай сәбиден бастап, шөбере сүйген
ата-әжелердің өзі қиялға батады. Біреулерде материалды арман болса,
екіншісіңде моральдық арман болуы ғажап емес. Бірі қызмет қуалап
өссем дейді. Оның жолдасы қарапайым тыныш өмірді қалауы мүмкін.
Жетістікке біреу ерте, біреу кеш жетеді деген сөз бар. Әйтсе де,
орта жастағы әрбір адам, даму үшін, жақсы орта жағдайда өмір сүру
үшін талпыну керегі хақ.
Сіз өзіңізді бақытты және
толыққанды адам деп санайсыз ба?
Егер сіз «жоқ» деп жауап
берсеңіз, жағдайды өзгерту үшін бірдеңе істеп жатырсыз ба немесе
сізді бір нәрсе ұстап тұр ма?
Көбінесе адамдар өмірде
ештеңені өзгертпейді және олардың сәтсіздіктері үшін біреуді
кінәлайды немесе бір нәрсе істей бастайды және бастаған ісін
тастайды. Неліктен бұл болып жатыр?
Адамдардың дамуына не кедергі?
Оны анықтап көрейік.
Нақты мақсаттың
болмауы
Біз мақсаттар қойған кезде оны
мүмкіндігінше нақты тұжырымдап қана қоймай, нәтижені барынша анық
елестету маңызды. Мысалы, сіз салмақ тастағыңыз келеді. Нақты қанша
уақыт? Қанша уақытқа? Шкаланың соңғы саны қандай болуы керек? Және
де кез келген мақсат үшін. Егер сіз түпкілікті нәтижеге келе
алмасаңыз, аралық нәтижелерге қол жеткізіп, оларға қарай
жылжыңыз.
Тым үлкен
жоспарлар
Көптеген адамдар мақсаттарды
тек үлкен нәрсеге қол жеткізгіңіз келгенде ғана қою керек деп
санайды. Сондықтан, тапсырма тым қиын болып шыққанда, біз бірдеңе
жасауға тырысамыз, біз сәтсіздікке ұшыраймыз және идеядан бас
тартамыз. Бұл жағдайда жоспарыңызды нақты қадамдарға бөліп қана
қоймай, сонымен қатар бұл қадамдарды кішігірім қадамдарға бөлу
қажет. Сонда сіздің мақсатыңызға жету жолы азырақ азапты және
әлдеқайда жағымды болады.
Бастаудан
қорқу
Көбінесе біз жаңа нәрсені
бастау қорқынышымен бетпе-бет келеміз. Ештене етпейді. Бұл әрқашан
сіздің жайлылық аймағыңыздан шығудың жолы. Сіз әрқашан оңай
болмайтынына дайын болуыңыз керек. Бірақ нақты тұжырымдалған мақсат
пен түпкілікті нәтиже қозғалуға және ынталандыруға көмектесуі
керек.
Бір нәрсені өзгертуге дайын
болмауы
Біреуге қажет нәрсе әрқашан
басқаларға қажет емес. Сіз бай және атақты болғыңыз келсе, бәрі
мұны қалайды дегенді білдірмейді. Әркім өз өміріндегі түбегейлі
өзгерістерге дайын емес. Бәріне көңіліңіз толса, өміріңізді
жалғастырыңыз және қоғамдық пікірге берілмеңіз. Жұмысыңыз бен
жалақыңызға көңіліңіз толса – жарайды, тұрмыс жағдайыңызға
қанағаттансаңыз – жарайды... т.б. Өзгерістерге дайын болғаннан
кейін сіз әрекет ете бастайсыз және шешімдер өздігінен пайда бола
бастайды.
Өзіңіз білетін нәрсені ғана
жасау және жаңа тапсырмалар мен жобаларды қабылдаудан
қорқу
Көбінесе біз жұмысымызда
белгілі бір төбеге жетеміз және біз соншалықты ыңғайлы боламыз, бұл
адам көптеген жылдар бойы бір деңгейде қалады. Кез келген жетістік
жайлылық аймағынан шығуды білдіреді. Кез келген даму жаңа
дағдыларды меңгерумен немесе оқумен байланысты. Сондықтан жаңа
нәрсені үйренуден қорықпаңыз және ең бастысы жаңа білімді
тәжірибеде қолданыңыз.
Прокрастинация
Бұл бір нәрсені үнемі әдейі
кейінге қалдыру үрдісі. Шындық, біз бәріміз бір жолмен немесе
басқаша кейінге қалдырамыз. Бірақ соңында біз кейінге қалдырған
тапсырманы қабылдаймыз. Адам жоғалған уақыты мен мүмкіндіктерін
біліп, бірдеңені кейінге қалдырып, соған байланысты күйзеліске
түсетіні басқа мәселе. Менің ойымша, кейінге қалдыру проблемаға
айналмауы үшін сіздің мақсатыңыз шынайы құндылыққа ие болуы керек.
Мысалы, сіздің мақсатыңыз салмақ жоғалту болса, бұл сіздің сүйікті
джинсыңызға кигіңіз келгендіктен ғана емес, бұл сіздің
денсаулығыңыз, сұлулығыңыз және әл-ауқатыңыз туралы. Бұл мақсаттың
құндылығы.
Сонымен, дамуымызға кедергі
келтіретін факторларды тізіп шықтым. Опцияларыңызды
түсініктемелерде бөлісе аласыз.
Дамуымызға не
көмектеседі?
Осы факторларды жылдам
қарастырайық.
- Сіз дамуға, жаңа тәжірибе
мен білім алуға ұмтыласыз;
- Сіз өмірде бір нәрсені
өзгертуден қорықпайсыз: жұмысты, кәсіпті, тұрғылықты жерді,
серіктесті.
- Сіздің мақсаттарыңыз бен
нақты іс-қимыл жоспарыңыз бар;
- Сіз өзіңіздің «жайлылық
аймағыңыздан» кетуден қорықпайсыз және тек жақсы нәрсені ғана емес,
сонымен қатар жаңа нәрсемен айналысасыз, тәуекелге барудан
қорықпайсыз;
- Сіз өзіңіздің
іс-әрекеттеріңізді талдайсыз, қай жерде жақсы және қай жерде
орындамағаныңызды көресіз және сәттілік пен сәтсіздіктің себептерін
сыртқы жағдайларда емес, әрекеттеріңізден
іздейсіз;
- Сіз өзіңіздің жұмысыңыздың
нәтижелері туралы кері байланыс алудан қорықпайсыз және сындарлы
сынды сабырлы түрде тыңдауға дайынсыз.
Көріп отырғаныңыздай, өсуге
көмектесетін факторлар көп емес, бірақ олар өте
тиімді.
Осылайша, бәріміз бір
қарапайым шындықты түсінуіміз керек: егер сіз шынымен де дамытқыңыз
келсе, сіз қайда және не үшін бара жатқаныңызды шынымен білесіз,
қандай дағдыларды дамыту керек екенін және ол үшін қандай
құралдарды қолданатыныңызды түсінесіз, сонда нәтижелер сізді
күтпейді.