Мұғалімнің аты- жөні

Байкубекова Азима Ордановна

Оқушының аты – жөні, сыныбы

Аралбай Арайлым

4 сынып

Күні, сағаты

17.03.2021, 09:45

Ашық сабақ тақырыбы

Қазанғаптың күйі «Орынбай Ақжелең»

Мақсаты:

Білім алушыға күй өнерінің қыр – сырын жан жақты үйрету. Олардың дүниетанымын, эстетикалық талғамын кеңейту. Қазанғап мектебіндегі күй тарту ерекшеліктерін, қағыс, өлшемнің әр алуан өзгерістерін үйрету. Ақжелең күйлері жайлы түсіндіру. Оқушының есте сақтау, есту, ойнау шеберлігін арттыру. Өнерге баулу, шығармашылыққа тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже:

Оқушы Қазанғап күйшілік мектебіндегі күй тарту ерекшеліктерін үйренеді. Аспапта ойнауға деген қызығушылығы артады. Қазанғап күйін үйрену арқылы әртүрлі қағыс, ырғақ, мелизмдермен танысады.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Домбыра аспабы, пульт, нота дәптері, кітап, үнтаспа.

Теориялық түсінік жүргізу:

Ұйымдастыру кезеңі:

а)сабаққа керекті барлық материалдық-техникалық жабдықтарды тексеріп, аспаптың бұрауын келтіру;

ә) білім алушының назарын сабаққа аудару, психологиялық дайындық:

1)Қазанғап қай жылдары өмір сүрді? (1854-1921)

2)Қай өңірде туылды? (Арал теңізі, Құланды түбегі)

Қазанғаптың өмірі және шығармашылығы жайлы тереңдете түсіндіру.

Қазанғап кішкентайынан аса зерек, өнерге құмар болып өседі. Оны байқаған әкесі Қазанғапқа жиде ағашынан домбыра жасатып береді. Өсе келе ол Ақтөбе, Ырғыз, Шалқар, Орынбор, Қостанай, Арал, Үстірт, Маңғыстау, Бесқала жерлерін аралап, әйгілі күйшілермен кездесіп, олардан сабақ алады.

Оның алғашқы күйі – «Торы аттың кекіл қақпайы». Ол алғашқы туындысын ұстазы Орынбайға тартып беріп, батасын алған. Кейінірек ұстазына арнап «Орынбай Ақжелең» күйін шығарған. Жалпы Қазанғап Ақжелең атты күйлердің негізін қалаушы. Ол әртүрлі тақырыптағы Ақжелеңнің 62 түрін шығарған. Қазанғап күй өнерін жаңа қырынан дамытушы, оның өзгеге ұқсамайтын өзіндік

орындаушылық дәстүрі бар.Қазанғап өз күйлерінде сүйретпе қағыс пен ілме қағысты астастыра отырып дамытады.Ол күйді оңқай да солақай да тартқан.

Кіші жүздің Ресейге бодан болуы, ел ішіндегі әлеуметтік саяси қуғындар, Сырым батыр, Исатай мен Махамбет көтерілісі Қазанғап өміріне үлкен әсерін тигізді. Оның осы оқиғаларға байланысты «Ноғайлының босқыны», «Жұртта қалған», «Окоп» т.б. тарихи күйлері бар. «Майда қоңыр», «Учитель», «Өттің дүние», «Көкіл» күйлері өмірдің мәні туралы, ғашық болған Балжан қызға арнап циклді күйлері бар.

Ұлы күйші Қазанғап 67 жасында қайтыс болған. Оның өлместей мұра болып жеткен 90-нан астам күйі бар.

Қазанғаптың күйлерін оның шәкірттері Қадірәлі Ержанов, Жәлекеш Айпақовтан Ахмет Жұбанов таспаға жазып алған, ары қарай Сәдуақас Балмағанбетов нотаға түсірген.

Қазіргі Қазанғаптанушылар Бақыт Басығараев, Абдулхамит Райымергенов, Жайлау Асылханов т.б.

10 минут

Қызығушылығын ояту

Өткен сабақтағы тапсырманы аспапта ойнап, әрі қарай күйдің сағасын ойнап көрсетеді. Жаңаша ырғақтар үйретеді. Оқушыға қағыстарын көрсетеді.Үнтаспада күйді тыңдату.

7 минут

№1 тапсырма

Оқушы жаңа тапсырманы нота бетінде оқып үйренеді.

3

минут

№2 тапсырма

Нотасын оқыған соң нюанстарымен, динамика белгілерімен жұмыс жасап үйренеді.

10 минут

Сергіту сәті

Оқушының шабытын ояту мақсатында шағын күй тартыс жасалады. Өткен күйлерден мұғалім ойнап, оқушы жалғастырады.

Құрманғазы «Балбырауын»

Дәулеткерей «Көроғлы»

Құрманғазы «Адай»

С.Құсайынов «Мереке»

Ә. Желдібаев «Ерке сылқым»

Н. Тілендиев «Ата толғауы»

Құлшар «Кербез керік»

5 минут

Қорытындылау

Оқушы жаңа сабақты тағы да қайталап, жаңа сабаққа қорытынды жасалады.

Оқушыға алғыс білдіріледі. Оқушы жұмысы бағаланады.

4

минут

Бағалау, үй тапсырмасы

«Жарайсың, өте жақсы!»

Күйді толық нота бетінде дұрыс жаттау.

1 минут