АВТОКӨЛІК ТРАНСМИССИЯСЫН ЖӨНДЕУ

Автокөлік трансмиссиясы – қозғалтқыштың қуатын дөңгелектерге беретін күрделі механизмдер жиынтығы. Оның негізгі міндеті – қозғалтқыштың айналу моментін өзгертіп, автомобильдің қозғалысын реттеу. Трансмиссияның дұрыс жұмыс істеуі автомобильдің тиімділігі мен ұзақ мерзімді қызмет етуіне тікелей әсер етеді.

Трансмиссияның құрылымы мен жұмыс принциптері

Автомобиль трансмиссиясы бірнеше негізгі компоненттен тұрады:

• Қосылу муфтасы (сцепление) – қозғалтқыш пен беріліс қорабын байланыстыратын механизм.

• Беріліс қорабы (ҚМҚ немесе автоматты трансмиссия) – айналу моментін өзгертіп, доңғалақтарға қажетті күшті беретін құрылғы.

• Кардан білігі – беріліс қорабынан күшті артқы немесе толық жетекті автомобильдерде артқы дифференциалға жеткізеді.

• Басты беріліс пен дифференциал – айналу моментін 90°-қа бұрып, дөңгелектерге теңдей таратады.

• Жартылай біліктер – дөңгелектерге тікелей күш жеткізетін соңғы элемент.

Трансмиссия механикалық және автоматты болып екі түрге бөлінеді. Механикалық беріліс қорабы (МБҚ) жүргізушінің тікелей басқаруымен жұмыс істейді, ал автоматты беріліс қорабы (АБҚ) электронды жүйелер арқылы жылдамдықты ауыстырады.

Беріліс қорабын бөлшектеу және жинау

Беріліс қорабын жөндеу қажеттілігі туындаған жағдайда, оны дұрыс бөлшектеп, қайта жинау маңызды. Бұл процесті бірнеше кезеңге бөлуге болады:

1. Дайындық кезеңі

   • Көлікті көтергішке немесе тірекке орнату.

   • Беріліс қорабынан майды төгу.

   • Кардан білігін, муфтаны және қажетті басқа компоненттерді ажырату.

2. Бөлшектеу

   • Қораптың сыртқы қақпағын ашу.

   • Берілістер механизмдерін біртіндеп алу.

   • Қажет болса, синхронизаторлар мен подшипниктерді тексеру және ауыстыру.

3. Тексеру және жөндеу

   • Барлық бөлшектерді ластанудан тазарту.

   • Ақаулы тетіктерді анықтап, оларды жаңасына ауыстыру.

   • Подшипниктер мен май тығыздағыштарын ауыстыру.

4. Жинау және орнату

   • Барлық компоненттерді дұрыс ретімен жинау.

   • Қорапты орнына бекітіп, май құю.

   • Трансмиссияның жұмысын сынақтан өткізу.

Ақауларды анықтау және жөндеу әдістері

Трансмиссиядағы ақаулар әртүрлі болуы мүмкін, олардың негізгі түрлері:

1. Берілістердің ауысуындағы қиындықтар

Себептері:

• Ілініс муфтасының тозуы немесе дұрыс реттелмеуі.

• Синхронизаторлар немесе тісті берілістердің зақымдануы. Шешімі:

• Ілініс дискісін немесе синхронизаторларды ауыстыру.

• Трансмиссия майын жаңарту.

2. Шу мен діріл

Себептері:

• Подшипниктердің тозуы.

• Тісті дөңгелектердің қажалуы. Шешімі:

• Жаңа подшипниктер орнату.

• Берілістерді тексеріп, қажалған бөлшектерді ауыстыру.

3. Майдың ағуы

Себептері:

• Сальниктер мен тығыздағыштардың зақымдануы.

• Қораптың корпусында жарықтар болуы. Шешімі:

• Май тығыздағыштарын ауыстыру.

• Корпусты жөндеу немесе ауыстыру.

4. Берілістердің сырғып кетуі

Себептері:

• Тозған ілініс дискісі.

• Қысым пластинасының әлсіздігі. Шешімі:

• Ілініс жиынтығын толық ауыстыру.

Қорытынды

Автокөлік трансмиссиясын жөндеу – аса мұқияттылық пен техникалық білімді қажет ететін процесс. Уақытылы диагностика мен сапалы жөндеу жұмыстары трансмиссияның ұзақ әрі сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Егер ақаулар күрделі болса, арнайы мамандарға жүгінген жөн.