БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ БІЛІМ САПАСЫН КӨТЕРУ ЖӘНЕ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ БІЛІМ САПАСЫН КӨТЕРУ ЖӘНЕ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ (мақала)

ХХІ ғасырда смартфон, интернет желісі, теледидар, және т.б. қасында ұстаздың беделін арттыру оңайға түспесі анық. Яғни заманауи ұстаз қандай болуы керек?

 Болашақта өркениеттi дамыған елдердiң қатарына кiру үшiн заманауи бiлiм қажет. Өйткенi, бiлiм беру Тәуелciз Қазақcтанды бәcекеге қабiлеттi елу елдiң бiрiне айналдырады. Cондықтан дамудың заманауи кезеңi бiлiм беру жүйеciнiң алдына оқу процеciн технологияландыру  өзектілігін  қояды.     

Қоғамымыздың қазiргi даму кезеңi бiлiм беру жүйеciнiң алдына оқыту процеciн технологияландыру проблемаcын қояды. Оқытудың әртүрлi технологиялары әзiрленуде, бiлiм беру мекемелерiнiң практикаcына енгiзiлуде. Жаңа технологияларды игеру мұғалiмнiң зияткерлiк, кәciби, адамгершiлiк, рухани, азаматтық және баcқа да адами қаcиеттерiнiң қалыптаcуына жағымды әcер етедi. Жаңа технологиялар теориялық тұрғыдан дәлелденген және ic жүзiнде жақcы нәтиже бередi. Ұстаздар дәрежесін көтеру мақсатында еңбек ақы көтеріліп жатыр, демек бізге ұстаздарға артылатын үміт те, жауапкершілік те жоғары.

    Оқу орындарындағы білім беру сапасын жоғарылату үшін, ең бірінші, ұстаздар біліктілігі жеткілікті дәрежеде өсіп, кәсіби шеберлік шыңына талпынған тұлға болуы тиіс.  Оқушының қабілетін терең жетілдіру, оның шығармашылығын, қызығушылығын дамыту үшін ұстаз өзі жан – жақты дамыған адам болуы керек. Сондықтан қазіргі таңдағы оқытушы қазіргі қоғамдық-әлеуметтік талаптарға сай, білімді, инновациялық ойлау қабілеті бар, оқушының жан-жақты дамуын ұйымдастыра алатын және ата-аналармен, көпшілікпен ынтымақтасуға қабілетті адам болуы керек. Ол үшін ұстаз оқыту мен тәрбиелеудің тиімді жолдарын іздеп, өз ісінің шебері болуы керек. Қазіргі таңдағы бәсекеге қабілетті қоғамдағы ұстаз моделі-өмірлік көзқарасы, құндылық қасиеттері бар, оқушыларын өмір талаптарына сәйкес тәрбиелейтін, өз бетінше жоспарлай және шешім қабылдай алатын шығармашыл тұлға.

Әдістемелік әдебиеттерде мұғалім мен оқушы арасындағы "кері байланыс" бағалау деп аталады, бұл мұғалім пәнді оқытудың тиімділігі туралы ақпарат алатын оқу процесінің кезеңі.

Осыған сәйкес оқушылардың білімі мен дағдыларын бағалаудың келесі мақсаттары бөлінеді:

- оқушылардың білімі мен дағдыларын диагностикалау және түзету;

- оқу процесінің жекелеген кезеңінің нәтижелілігін есепке алу;

- әртүрлі деңгейдегі оқытудың қорытынды нәтижелерін анықтау.

Алайда, кез-келген пәнді оқыту процесінің басты кейіпкері-оқушы, оқу процесінің өзі-оқушылардың білімі мен дағдыларын игеру, сондықтан сабақта болып жатқанның бәрі, соның ішінде бақылау шаралары оқушының мақсатына сәйкес келуі керек, ол үшін жеке маңызды болуы керек.

Білім сапасының төмендеуінің негізгі себептері:

- сабақта қызық емес, өйткені балаларды белсенді оқытудың пассивті формалары (фронтальды, ұжымдық) басым (топтық, жобалық, жүйелік-белсенділік, пікірталас, интерактивті және интеграцияланған оқыту)

- мұғалімдер құрамы тарапынан білім алушылардың жауабына қойылатын талаптардың бірлігінің болмауы (ештеңе білмесем де 3 қояды, ал сызу, дене шынықтыру, технология, музыка бойынша – 4 немесе 5)

- балалардың оқуға деген ынтасының болмауы; оқушылардың өз білімдерін қолдану перспективасын көрмеуі, немқұрайлылық (анам немесе әкем ештеңе істей алмайды, жаза жоқ)

- өз жұмысын ұйымдастыра алмау (тіпті іс-қимыл алгоритмі берілген кезде мәтінмен қарапайым жұмыс: оқу, табу, таңдау, жазу; қашықтықтан оқу);

- үй тапсырмасын орындамау;

- жас кезеңі (анам айқайлайды, ұрысады, бірақ мағынасы жоқ; әкем жұмыстан келді, шаршады, ұлымен айналысуға уақыты жоқ);

-жеке мәселелер немесе отбасылық жанжалдар (мысалы, көптеген отбасыларда аналар немесе әкелер балаларды өздері тәрбиелейді );

- сыныптан тыс үйірмелерде, секцияларда төмен жұмыспен қамтылуы;

- интернеттің виртуалды әлеміне толық енуі;

- ата-аналардың бақылауының әлсіреуі;

- ата-аналардың пән мұғалімдерімен әлсіз байланысы;

- сабақты сырқаттанушылық, сондай-ақ Ескертпе бойынша 3 күнге мүмкіндік беретін себептер бойынша өткізіп жіберу (ауырған, бірақ үйде емделген, іші ауырған, басы ауырған, уланған, температурасы 37, туған күні және т. б.)

Білім сапасының төмендеу себептері оқушыға, мұғалімге және ата-ананың бақылауына байланысты.

Білім сапасын арттыру жолдары

Педагогикалық ортадағы адамгершілік қатынастардың маңызды формаларының бірі-сабақта оқитын оқушылардың пәні.

Мұғалімдер сабақта тәртіпті әр түрлі қолдайды: кейбіреулері қатаңдық пен қатыгездікпен, басқалары сабақты шебер құрумен және т. б.

Білім алушылардың білім сапасын арттырудың бір жолы - оқу процесін ұйымдастыру.

Қазіргі сабаққа жоғары талаптар қойылады. Сабақ тек сабақ беріп қана қоймай, терең білім береді. Сондықтан сабақта оқытудың ең жақсы әдістері мен тәсілдерін өздері үшін емес, тек жетілдірілгендіктен емес, сабақтың сыртқы сұлулығына ұмтылу үшін емес, сабақтың ең жақсы тиімділігіне қол жеткізу үшін қолдану қажет.  Сабаққа себілген әрбір білім дәні оны дамытуға деген ұмтылыспен қоректенсе, өскін береді.

Мұның бәріне қол жеткізуге болады, егер:

– оқушыға педагог рөлінде болуға мүмкіндік берсе (өзін-өзі тексеру, өзара тексеру);

- оқушының оқу дәрежесіне ғана емес, өзіне де шынайы қызығушылық таныту;

- оқушыға материалды таңдауға, жауап жоспарын, жұмыс алгоритмін құруға көмектесу.

Бейбітшілікке деген сенім тек талап етілген емес, бірге көп айналысатын балада туындайды. Егер жетістікке нақты баға берілсе, мұғалімге деген сенім одан да көп болады.

Оқыту да емдеу сияқты. Бірде-бір дайын рецепт жоқ.

Оқуда, өмірдегідей, ұсақ-түйекке мән бермеуге болмайды. Өйткені, бекер айтпайды: "өмір - бұл тізбек, ал ондағы ұсақ - түйектер-сілтемелер. Сілтемеге мән бермеуге болмайды". Осылайша, оқыту сапасын арттыру үшін ақыл-ой еңбегін ұтымды ұйымдастыру; оқу процесінің ұйымдастырушылық кемшіліктерінің болмауы; педагогтардың, психологтың, сынып жетекшісі мен ата-аналардың тығыз ынтымақтастығы; шығармашылықты, шығармашылық қабілеттерді дамыту; бағалауды ынтымақтастық жағдайына айналдыру сияқты дұрыс жағдайлар жасау қажет.

  Ұсыныстар:

1. Мектеп әкімшілігі мектепішілік бақылау нысандарын кеңейту және өзгерту (әр оқушының жеке қасиеттерін, мүмкіндіктері мен қабілеттерін анықтау және дамыту бойынша әр мұғалімнің жұмысын қадағалау. Ынтасы жоқ және оқуға ынтасы төмен оқушылары бар мұғалімдердің жұмысын бақылауға алу, олар үшін міндетті жеке-топтық сабақтар мен консультациялар, күннің екінші жартысында сабақтар ұйымдастыру).

2. Әр мұғалім сараланған және жеке жұмыс жүйесін (дарынды және оқуға ынталы балалармен білім сапасын арттыру бойынша және әлсіз оқушылармен сабақтан тыс және сабақтан тыс жұмыстарды барынша пайдалана отырып, ең төменгі білім беру стандартына қол жеткізу бойынша жұмыс) әзірлесін.

«Қажымұқан атындағы №11 жалпы білім беретін мектеп»

КММ-нің оқу ісі орынбасары: У.Жусупбеков