«Білім беру жүйесіндегі көшбасшының күші» эссе

«Білім беру жүйесіндегі көшбасшының күші»

Білім беру жүйесіндегі көшбасшының рөлі өте маңызды. Ол тек оқу орнын басқарып қана қоймай, ұстаздар мен оқушылардың жан-жақты дамуына жағдай жасайтын тұлға ретінде танылуы керек. Мектеп директорлары, кафедра меңгерушілері немесе университет ректорлары болсын, олардың әрқайсысы білім беру үдерісіне айтарлықтай әсер етеді. Олардың қабылдаған шешімдері оқу орнының ішкі саясатына, кадр мәселелеріне және жалпы атмосферасына тікелей ықпал етеді. Бұл көшбасшылардың күш-жігері білім беру сапасының артуына және оқу орнының дамуына себеп болуы мүмкін.

Дегенмен, білім берудегі көшбасшылық тек формалды басқарумен шектелмейді. Ол тек қана білім беру жүйесінің жұмысына жауапты болып қоймай, сонымен қатар жаңа идеялар мен инновацияларды іске асыру арқылы үлкен өзгерістер жасайды. Бұл тұжырымдамалық ерекшелікті ескерсек, білім беру үдерісін басқару мен көшбасшылық бір-біріне ұқсамайды [1].

Мектеп көшбасшыларын дамытудың халықаралық желісі (ISLDN) әлеуметтік әділеттілік көшбасшыларының жұмысын зерттеуге бағытталған халықаралық зерттеушілер тобы болып табылады. Олардың зерттеуінде әлеуметтік әділеттілік көшбасшылары деп теңсіздіктерді жоюға тырысып, бұл мақсатты өз қызметінде басты орынға қоятын жетекшілерді атайды. Олар қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық мәртебе, нәсіл, жыныс, дін, қабілет және басқа да айырмашылықтарға негізделген теңсіздіктерді азайтуға ұмтылады [2].

Білім беру саласындағы көшбасшылар ресурстарды тиімді пайдаланып, жоспарлау және стратегиялық ойлау арқылы білім сапасын арттыруға күш салады. Мысалы, жақсы мектеп директоры оқушылардың сыни ойлау қабілетін дамытатын заманауи оқыту әдістерін енгізуі мүмкін. Сонымен қатар, мұғалімдердің кәсіби дамуын қолдап, нәтижесінде оқыту сапасын арттыра алады. Белгілі көшбасшылық сарапшысы Джон Коттердің айтуынша, «Көшбасшылар адамдарды шабыттандыратын және әрекетке жетелейтін көзқарас пен стратегияларды жасайды» [3].

Табысты көшбасшы үшін коммуникативті дағдылар мен ұжымдағы ынтымақтастықты нығайту қабілеті аса маңызды. Студенттермен және әріптестерімен ашық диалог құра білетін көшбасшы ұжымда сенім мен бірлікті орнатады. Алайда билікті теріс пайдалану, мысалы, авторитарлық басқару стилінде, қызметкерлердің бастамашылдық танытуына кедергі келтіруі мүмкін. Мектеп директоры мұғалімдердің пікіріне құлақ аспаған жағдайда, ұжымдағы моральдық жағдай төмендеп, жұмысқа қанағаттанбаушылық туындауы мүмкін.

Білім беру саласындағы ең тиімді көшбасшылық стильдері – трансформациялық және демократиялық көшбасшылық. Бұл стильдер шешім қабылдауға ұжымдық қатысуды ынталандырып, нәтижесінде оқыту сапасының жақсаруына және ұжымда қолайлы атмосфераның қалыптасуына ықпал етеді. Көшбасшылық билікті дұрыс қолдана отырып, инновациялық орта құру, ұжымда ынтымақтастық пен кәсіби дамуға жағдай жасау арқылы оқу орындарын дамытады. Сондықтан басшылар өз өкілеттігін тек басқару үшін ғана емес, әріптестерін шабыттандыру және қолдау көрсету үшін де қолдануы маңызды.

1. Connolly M., James C., Fertig M. The difference between educational management and educational leadership and the importance of educational responsibility //Educational Management Administration & Leadership. – 2019. – Т. 47. – №. 4. – С. 504-519.

2. Ogden S. B. Becoming an educational leader for social justice: A micro/meso/macro examination of a southern US principal //Research in Educational Administration and Leadership. – 2017. – Т. 2. – №. 1. – С. 54-76.

3. Kotter, J. P. (1996). Leading Change. Harvard Business Review Press.