Материалдар / Даун синдромының көбею себептері

Даун синдромының көбею себептері

Материал туралы қысқаша түсінік

Қазіргі таңда елімізде ерекше білім беруді қажет ететін балалар саны күннен - күнге артып келеді. Солардың бірі-Даун синдромы. Бұл синдромның көбею себептері әр түрлі және әлі күнге дейін зерттеліп келеді.

Кенжебекова Еңлік Маратқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

13 Ақпан 2019

611

0 рет жүктелген

Басқа Мақала Басқа

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Даун синдромының көбею себептері

Мақала

Кенжебекова Еңлік МаратқызыАкадемик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университетінің 3-курс студентіПедагогика факультеті, Дефектология кафедрасы

Даун синдромы – бүгінгі күні жақсы зерттелген хромосомалық синдром. Яғни, синдром хромосамалық бұзылыстардан туындайды. Аурудың басты белгілері: ақыл-ой кемістігі мен туа біткен даму ақаулары болып табылады. Ол 1866 ж. сипатталып, "монголизм" деп аталған. Даун синдромын алғаш болып ағылшын дәрігері Джон Лэнгдон Даун ашқаны көпшілігімізге белгілі. 1862 жылы Даун өзі зерттеген ауруды психикалық бұзылу ретінде сипаттайды. Синдромның «Даун» деп аталуы да сондықтан. Содан бері бұл синдром жан-жақты зерттеліп, оның клиникалық ерекшеліктері, этиологиялық факторлары анықталған. Туа біткен синдромның себебі хромосомалар санының өзгеруіне байланысты екенін 1959 жылы француз генетигі Жером Лежен анықтаған. Даун синдромымен ауыратын адамдардың Халықаралық күні алғаш рет 2006 жылдың 21 наурызында өткізілді. Мерекенің күні мен айы жұп хромосоманың реттік номері мен санына байланысты таңдалған болатын. Бұрын-соңды мұндай хромосомалық ауытқулардың болатынынан хабарсыз едік. Қазақ даласында даму қабілетінде кемшілігі бар балалар болған ба? Болған күннің өзінде, ешкім мұны анықтап, зерттемеген. Әлде, мұны жасырын ұстады ма екен? Кеңес Одағы тұсында қалыпты жағдайдан өзгеше баласы бар ата-ана күндізгі уақытта серуендеуден қалған. Өйткені жаратылысы ерекше жандар қарапайым балалардың психологиясына кері әсер етеді деген ой қалыптасты. Бүгінгі жағдай қандай? Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, екі мың әйелдің біреуінде осындай синдроммен бала туу қаупі бар. Қазіргі таңда әлемде және елімізде Даун синдромы көбейіп келе жатыр. Оның жиілігі 700-800 жаңа туылған нәрестеге бір Даун синдромы бар бала туылады Синдромның көбеюінің әлеуметтік себептері қандай?Ең алдымен, жүкті әйел қан аздықпен ауырмауы тиіс. Өйткені анемия жатырдағы баланың бас миының дамуын тежеуге әсер етедi. Қан аздықтың басты себептерінің бірі — ағзада темір және фолий қышқылының жетіспеуі болып табылады. Фолий қышқылы немесе В9 дәрумені гемоглобин синтезі үшін, амин қышқылдары және серотин мен норадреналин синтезі үшін де аса қажет. Отандық мамандар даун синдромы көбіне ата-аналардың ағзасында (ел тұрғындарының 30 пайызында) фолий қышқылының жеткіліксіздігімен байланыстырады. Дәлірек айтсақ, кез келген адамның ағзасында адамның тіршілік етуіне қажетті фолий қышқылының өндірілуі жүреді. Ол ДНК синтезінде қатысады, ал бұл жыныс жасушаларының дұрыс бөлінуі үшін және жүктіліктің ерте кезеңдерінде ұрық ағзаларының қалыптасуы үшін қажет. Аяғы ауыр келіншектер, дәрігер-гинекологтардың қабылдауында жиі болып, қан талдауларын уақытылы тапсырып, қажетті дәрумендерді ішіп тұруы тиіс.Ал босану кезіндегі кемістіктер, біріншіден, ананың кiшi жамбас қуысының қалыптан тар болуымен тығыз байланысты. Яғни, өзінің жай-күйін білетін нәзік жандылар дәрiгер-гинекологқа жиі қаралып, баланың дұрыс өсіп-жетілуін қадағалап отырғандары дұрыс. Екіншіден, жатыр ішіндегі баланың ірі болуы. Оны ультрадыбыстық зерттеудің (УЗИ) көмегімен білуге болады. Үшiншiден, баланың кiндiгiнiң мойнына оралып туылуы. Төртiншiден, баланың жамбаспен келуi және аналардың әртүрлi жұқпалы аурумен ауыруы. Бала дүниеге келгеннен кейінгі кемістіктерге бас-ми жарақаты, нейроинфекция, әртүрлі уланулар жатады. Сондықтан да кез келген ата-ана баласының дұрыс өсіп-жетілуін, дамуын қадағалап, болуы мүмкін қауіптерден қызғыштай қорғап отыруы қажет.Даун синдромының пайда болуына мемлекеттердің хал-ахуалы, ата-анасының әрекеттері еш әсер етпейді. Мәселен, даун синдромымен балалар дамыған және кедей мемлекетте де, бай немесе тұрмысы төмен, академиктердің немесе құрылысшылардың да, президенттердің немесе жұмыссыздардың да отбасында дүниеге келе береді. Бірақ, ата-анасының жасы ықпал етуі мүмкін. Мамандардың айтуынша, даун синдромы жасы ұлғайған аналардан көбірек туылады. Мәселен, егер 20-24 жас аралығындағы әйелдер арасында 1562-ге бір сәбиден болса, жасы 35-39 аралығындағы әйелдерде 214-ке бір сәбиден, ал жасы 45 жастан асқандар арасында ықтималдылық 19-ға бір сәбиден келеді. Е. Ф. Давиденкованың тұжырымы бойынша 37-38 жастан асқан әйелдердің балаларының арасында бұл синдром 4-5 есе жиі кездеседі. Соңғы деректер ер адамның жасы да Даун синдромының пайда болуына ықпал ететіндігін көрсетеді. Мысалы, жасы 42 жастан асқан ер адамның балаларында Даун синдромының пайда болуы ықтималдылығы артады. Даун синдромы радиацияның әсерінен, экологияның бұзылуынан да көбейеді. Оған мысал ретінде Семей полигонын ала аламыз. Полигонды жабылды десек те, оның зардаптары әлі күнге дейін жалғасып келе жатыр. Тексеру барысында Семей қаласында да соңғы уақытта Даун синдромының көбеюі жиілеп келе жатыр. Даун синдромымен туылған адамдардың арасында атақты, талантты адамдар аз емес. Мысалы, американдық атақты суретші Раймонд Ху. Өнерді бағалайтындар оның картиналарын таңданыспен тамашалайды. Ол жануарлардың суретін дәстүрлі қытайлық техниканы қолданып салады. Ал Мэдлин Стюарт Даун синдромы бар балалардың ішіндегі ең танымал модель. Ол киім, косметиканы және сумканы жарнамалайды және сән көрсетілімдеріне шығып, түрлі фотосессияларға қатысады. Ол подиумға шығу үшін 20 кг салмақ тастаған. Оның мұндай жетістіктерге жетуіне анасы ерен еңбек сіңірген.Қоршаған ортаның тазалығын сақтауға, әсіресе, судың, ауаның және азық-түліктің мутагендік және канцерогендік әсерлері бар заттармен ластанбауына соңғы кездері көп көңіл бөлінуде. Сонымен қатар, дәрі-дәрмектер мен тұрмыстық химиялық препараттардың және түрлі косметикалық заттардың “генетикалық залалсыздығы” мұқият тексеріледі. Сайып келгенде, мұның барлығы адамда тұқым қуалайтын кемістіктердің мөлшерін азайту мақсатында жасалады.Тағы бір ескертетін нәрсе, алкогольді ішімдіктерді ішу мен темекі тарту, әсіресе, есірткіні қабылдау болашақ ұрпақ үшін өте қауіпті. Себебі, олар гендер мен хромосомаларды улап, өзгертеді. Соның салдарынан тұқым қуалайтын аурулар мен кемістіктер пайда болады.Даун синдромы хромосомалық ауру болғандықтан жазылмайды, ал олардың алдын алу шаралары жақсы нәтиже береді. Ол үшін хромосомалық аурулардың себептерін біліп, сол себептердің әсеріне ұшырамаудың жолдарын қарастыру керек. Олардың негізгілері:

Залалды тұқым қуалаушылықты анықтау.

Әртүрлі мутагендік факторлардың әсеріне жол бермеу.

Болашақ аналардың дәрігерлердің бақылауында болуы және олардың кеңесін бұлжытпай орындауы.

Болашақ жас жұбайлардың ата-аналық борыштарына жауаптылықпен қарап, тұрмыс құрар алдында генетикалық консультацияға көрініп, маман дәрігерлердің тұжырымын орындау керек.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:1. Даун синдромы. Г. Молдабекова. 2017жыл2. Дауннан туған дауыл. 2017жыл https://aikyn.kz/2017/09/16/27061.html 3. Медико-генетические последствия многолетних ядерных испытаний на Семипалатинском полигоне4. Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. 5. Мүмкіндігі шектеулі балалар: интеллектуалды даму кемістіктері. У. Е. Нурманбетова. Оқулық құрал 2003 жыл.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!