ОҚО, Түркістан қаласы
«Түркістан» көпсалалы жоғары медицина
колледжі
Дене шынықтыру пәнінің
оқытушысы Ізтілеуов Ерлан
Дені саудың-жаны сау
Ауырып ем ізденгенше,
Ауырмаудың жолын ізде.
Бірінші байлық – денсаулық дейміз.
Бірақ осы сөздің салмағын, жүктер жауапкершілігін көбіне сезбейтін
де, мойындамайтын да сыңайлымыз. Айтылған сәтте көңілімізге қонады,
құлағымызға жағады. Келісеміз. Сонан соң өзіміз ауа жайылып жүре
береміз. Сөйтіп күндердің күнінде бір арылмас дертке
шалдығып,
санымызды соғамыз. "Жалған – ай!” деп
көкірегіміз қарс айырылып, өмірден түңіле бастаймыз.
"Тәннен жан артық еді, - дейді Абай атамыз - тәнді жанға бас
ұрғызса керек еді. Жоқ біз олай
қылмадық, ұзақтай шулап, қарғадай барқылдадық. Жан бізді
жас күнімізде билеп жүрген еді. Ержеткен соң, күш енген соң, оған
билетпедік, жанды тәнге бас ұрғыздық, ешнәрсеге көңілмен қарамадық,
көңіл айтып тұрса,
сенбедік. Көзбен көрген нәрсенің де
сыртын көргеннен-ақ тойдық…”
Денсаулық - тән, рухани және әлеуметтік игіліктің
жиынтығы. Денені үнемі ширықтыру, шынықтыру, сананың сапа деңгейін
көтеру, интеллект өрісін биіктету, рухыңды шыңдау - бәрі де
денсаулыққа қызмет етеді десек қателеспейміз.
"Дені сау адам - табиғаттың ең қымбат жемісі” деп тегін
айтылмаған.
Қазіргі қоғамымызда халықтың
табиғи өсімі төмендеп, сырқаттанушылық және өлім–жітім деңгейі арта
түсті. Әсіресе, балалар мен жастардың денсаулығы қауіп
тудыруда. Темекі тарту, ішімдік пайдалану, есірткі құмарлық және
улы заттарға әуестік, адамгершілікке жат мінез-құлық, ерте жыныстық
қатынас кеңінен етек алуда.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау
ұйымы сарапшыларының дерегі бойынша халық денсаулығының 49-50 %
өмір салтына, яғни адамның өз денсаулығына қалай қарайтынына
тәуелді, 17-20 % қоршаған орта ерекшеліктеріне
байланысты. Сонымен қатар денсаулық қатерінің негізгі
факторларына мыналар да енеді: қозғалыс күшінің кему салдарынан
қимылдың кемуі (гиподинамия),
дене массасының артуы, жүйесіз
тамақтану, қоршаған орта нысандарының барлығының көптеген уытты
заттармен ластануы, өндірісте және тұрмыста күйзеліс туғызатын
жағдайлар.
Халықтың денсаулығы
– ел дамуының аса маңызды тұтқасы, болашағымыздың кепілі.
Атамыз қазақтың «Бірінші байлық - денсаулық», яки болмаса
«Денсаулық – терең байлық» деген даналық мәтелдері тіршіліктің
нағыз өзегінен алынған емес пе? Денсаулықтың қадірін, маңызын
айрықша ұғынып барлық игіліктен жоғары санаған. Тағы да «Ауырып ем
іздегенше, ауырмайтын жол ізде» деп жан мен тән саулығын қоршаған
орта аясында дұрыс сақтап және нығайтуға түрлі пайдалы әрекеттер
жасап отырған.
Денсаулық – жан, тән және адамның әлеуметтік жағдайының қоңдылығы.
Байқап отырсаңыз жан иесінің жалғыз анатомиялық дұрыс қалпына ғана
емес, оның әлеуметтік жағдай-тұрпатына да ерекше мән берілген.
Салауатты өмір салтын ұстанбаған мемлекеттің экономикасы
құлдырайтыны сөзсіз. Ауру адам қандай іс бітірмек!
Жастар – болашағымыздың алтын тірегі. Халық денсаулығы тек медицина
қызметкерлерінің кәсіби тірлігі ғана емес, бүкіл қоғамның тұтас
денсаулық сақтауға және нығайтуға арналған үйлескен іс-қимыл
әрекеттерінің жемісі екенін баршамыз да ұғынуға тиіспіз. Сонда ғана
қоршаған ортаны сақтай отырып, таза су ішіп, дұрыс тамақтанып,
иманды және салауатты өмір салттарын тұрақты қалыптастырсақ
болашақтың жарқын кепілі болмақ.
"Денсаулығың мықты болуы үшін мәнді өз күшің болу
қажет, оны еш нәрсемен ауыстыруға болмайды.”
Құрбы - құрдастар, егемен еліміздің болашағы біздер. Қоғамда болып
жатқан жаман әдеттерге кінәлі - адамдардың өзі. Осындай жат, жаман
әдеттерден бойымызды аулақ ұстап, төзімділік, табандылық танытып,
адамгершілік қасиеттерді жоғары ұстай білуіміз керек. Болашағымыз
нұрлы, еліміздің ертеңі жарқын болсын десек, ел болып, халық болып
болашағымызды, ұлтымызды, тегімізді жоғалтып алмау үшін нашақорлық,
СПИД, ішімдік, темекіден бойымызды аулақ ұстап, қоғамымыздың бұл
түнектен арылуының жолын іздеп, салауатты өмір салтын
насихаттайық.