2024-2025 оқу жылына арналған
Қысқа мерзімді сабақ жоспарларын жүктеп алғыңыз келеді ме?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Материалдар / Жеті керемет»

Жеті керемет»

Материал туралы қысқаша түсінік
Авторлық бағдарлама Тақырыбы: «Жеті керемет»
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

















Авторлық бағдарлама

Тақырыбы: «Жеті керемет»







Дайындаған:









2021 жыл





Мазмұны

  1. Түсінік хат

  2. Мақсаты, міндеті

  3. Болжам

  4. Оқушыда қалыптасатын негізгі құзыреттіліктер:

  5. Әдістемелік нұсқаулар.

  6. Пәнаралық байланыс

  7. Оқытудың іс-әрекет түрлері:

  8. Оқушылардың білімі мен іскерліктеріне қойылатын талаптар:

  9. Күнтізбелік жоспар

  10. Ұзақ мерзімді жоспар

  11. Пайдаланған әдебиеттер





































Түсінік хат


Тәуелсіз Қазақстан Республикасының мүддесінің тұрғысынан қарасақ қазіргі кезде біздің еліміз жан-жақты байланыс жасап отырған әлем елдері мен халықтарының тарихымен жастарды таныстырудың аса қажеттігі баршаға түсінікті.

Жалпы орта білім беретін мектептерде Әлемнің кереметтерін оқытудың білімділік, тәрбиелік, сондай-ақ оқушылардың таным қызметін дамытудың маңызы зор.

Әлемнің кереметтері бойынша дайындалған бағдарламаның өзектілігі жас ұрпақтың жеке адам ретінде қалыптасуына, өзінің жеке тарихи түп тамырын терең түсіне білуіне, тұрмыстық, алуан түрлі моральдық адамгершілік мәселелерін шеше білуіне көмектеседі.

Жалпы орта білім беретін мектептердің жоғарғы сатысындағы оқушыларға арнайы дайындалған курстық бағдарламада қамтылатын негізгі білім беру мазмұнының нысанында Әлемнің кереметтерінің пайда болуы, халықтардың ежелгі заңдық құқықтық ғұрыптары туралы баяндалады.

Бұл бағдарламаның басты ерекшелігі - оқушылар Әлемнің кереметтерінің тарихы туралы жалпылама мәліметтер алады. Оқушылар жалпы адамзаттық және құқықтық мәдениетті меңгереді. Курсты меңгеру үшін оқушыларға мектептің негізгі сатысындағы алған білімдері қажет етіледі.

Жоғарыда аталған тарихи обьектілер адамзаттың кез келген қоғамның қоғамдық - саяси, әлеуметтік - экономикалық және мәдениет сияқты маңызды салаларын қамтитын болғандықтан оқушыларға адамзат қоғамының тарихын толық түсінуіне мүмкіндік береді.

Курстың толық көлемі: 34 сағат, аптасына 1 сағат.



















Курстың мақсаты:

Оқушыларды әлеуметтік белсенділікке, Әлемнің кереметтерінің тарихи оқиғалары мен, жинақталған бағалы құндылықтармен таныстыра отырып, жауапкершілікке, тиянақтылыққа, әлем халықтарының тарихы мен мәдинетін сүюге тәрбиелеу.


Міндеттері:

- Оқушылардың ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру, шығармашылыққа жетелеу;

- Оқушылардың танымдық және интеллектуалдық дағдыларын қалыптастыру;

- Алған білімдерін дүние жүзінде болып жатқан өзгерістермен байланыстыра отырып, кейбір проблемалық мәселелер жөнінде өз ойларын, пікірлерін айта білуге үйрету;

- Өздік жұмыс жасауына ықпал жасау;

- Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дүние жүзі тарихының бүгінгі таңдағы ғаламдық проблемалары мен әр түрлі әлеуметтік-саяси жағдайдағы халықтардың тұрмыс-тіршілігі туралы мәліметтер арқылы арттыру;

- Географиялық карта, атластармен жұмыс жасай білуге, географиялық әдебиеттерден қажетті мәліметтерді жинай білуге дағдыландыру.

- Дүние танымдық қабілеттерін, шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып, олардың құзырлылығын арттыру.


Болжам:


Егер курс тыңдаушы Әлемнің кереметтерінің пайда болуы мен құқықтық тарихынның кезеңдерін ажырата білсе, онда тыңдаушылардың Ежелгі шығыс елдері туралы ой-өрісі кемелденген, жалпы адамзаттық мәдени-құндылықты меңгерген, бәсекеге қабілетті тұлға қалыптасады. Сондықтан курс тыңдаушылары үшін өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандыру мәселесіне байланысты сұрақтардың жауабын алуға мүмкіндік алады.

Пререквизит:

Курс тыңдаушылары үшін негізгі орта білімі бойынша Әлемнің кереметтерінен базалық білімдерінің болуы.

Постреквизит:

Курсты оқыту негізінде алынған білімдерді қолданатын басқа пәндер: Саясаттану, Тарих және әлеуметтік- саясат, Құқықтану т.б.







Оқушыда қалыптасатын негізгі құзыреттіліктер:


- Нақты жағдаятқа талдау жасайды, ойлаған және нақты жағдаяттар арасындағы қарама қарсылықты көрсете алады;

- Өз әрекетінің өнімін өз бетінше анықталған әрекет өлшемдерінің мақсаттарына сәйкес бағалайды;

- Алынған тапсырманы сипатына қарай өз бетінше негіздеме құрастырады, іздеген ақпаратты бөліп алады;

- Тез шешім қабылдауға, мәселе бойынша пікірін ашық айтуға, еркін сөйлеуге үйренеді.


Күтілетін нәтиже:

Осы курсты меңгере отырып оқушы географиялық білімдерін жетілдіріп қана қоймай, қоғамда болып жатқан өзгерітер мен оқиғаларға баға бере алатын саяси сауатты, салауатты өмір салтын серік еткен, мәдениетті тұлға болып қалыптасады және де дүниені танып білуге деген құштарлығы, ынта-ықыласы артады.


Әдістемелік нұсқаулар.

Осы курсты меңгеруде оқушылар көп нәрсені үйренеді: өздігінен ізденуге, кесте толтыру, ғылыми рефераттар жазу, түрлі хабарламалар дайындап мәліметтерді жинастыру, ақпаратпен, картамен жұмыс және де түрлі презентациялар (слайд) жасайды. Оқу барысында дәріс арқылы алған білімдері сарамандық жұмыстар мен сынақ жұмыстар (тест) арқылы толықтырылады.

Дәптерге дәрістер, тезистер құрады, кесте, сызбанұсқа, ақпарат көздерінен жиналған түрлі мәліметтер, диаграммалар, сонымен қатар рефераттар дайындап, слайд жасалып, әрбір жұмысты қорытындылап, бағалау.





Қолданатын құрал-жабдықтар:

Дүние жүзінің саяси картасы, дүние жүзінің физикалық картасы, атластар, кескін карталар, дидактикалық материалдар, электрондық оқулықтар, компьютер (слайдтар), кестелер мен үлестірмелер.



Пәнаралық байланыс:

география, дінтану, құқық негіздері, өнер, экономика, экология, сызу, биология.




Оқытудың іс-әрекет түрлері:

  • - Бағдарлама география, тарих, экономика, саясаттану мамандығы туралы түсінік қалыптастырады.

  • - Оқушылар 7 керемет туралы деректерді, мәліметтерді талдап, зерделейді.

  • - Материалды проблемалық оқыту тәсілі арқылы географиялық-танымдық білімді дамыту, яғни:

  • o талдау-салыстыру;

  • o сипаттау;

  • o пікір-талас;

  • o картамен жұмыс

  • o толықтыру әдістерін меңгереді.

  • - Ақпарат көздерінен негізгі ұғымдарды, мәліметтерді қысқарта жазып, қорытып, талдау арқылы нақты тұжырым жасайды, тезистер құрастырады.

  • - Даталар, цифрлар, фактілер, статистикалық мәліметтерді енгізе отырып, қысқаша жазады (конспектілеу), кесте, диаграммалар құрайды.

  • - Қосымша әдебиеттер мен мерзімді баспасөздегі және де әр түрлі ақпарат көздерінен алынған мәліметтер мен хабарларды салыстырып, өз пікірін білдіреді, дәлелдейді.

  • - Сабақты түрліше деңгейде ұйымдастыра отырып, оқушылардың алған білімдеріне тексеру жүргізіледі.

























Оқушылардың білімі мен іскерліктеріне қойылатын талаптар:

Оқушылар мынадай талаптарды орындауға үйренеді:

- елдің экономикалық-географиялық жағдайына баға беру;

- карта, құжаттар, әдебиеттер және ақпаратпен жеке жұмыс істеуді білу;

- қазіргі саяси жағдайға баға беру;

- елдердің табиғат жағдайлары мен ресурстарын халықтың шаруашылық әрекетімен өзара байланыстырып талдай білу;

- әр түрлі дерек көздерін пайдаланып, кез келген елге елтану бағытында сипаттама құрастыру;

- белгілі тақырыптар бойынша тезистер құрып, баяндама, рефераттар жазып, хабарлама дайындай білу;

- ғылыми жобалар жазу.









«Әлемнің 7 кереметтері»

Бағдарламаның тақырыптық жоспары.

аптасына 1 сағат

жылына 34 сағат

Тақырыптар

Оқудың мақсаттары

Сағат саны

Мерзімі

Ескерту

І бөлім.Әлемнің ең ежелгі 7 кереметтері


8



1

Мысыр пирамидалары

Мысыр пирамидалары туралы мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.

1



2

Семирамида аспалы бағы

Семирамида аспалы бағы туралы мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.

1



3

Артемиданың ғибадатханасы

Оқушыларға Артемиданың ғибатханасы құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



4

Галикарнас мавзолейі.

Оқушыларға Галикарнас мавзолейі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



5

Александрия маягі

Оқушыларға Александрия маягі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



6

Олимпиадағы Зевс мүсіні

Оқушыларға Зевс мүсіні құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.




7

Родос алыбы.

Оқушыларға Родос алыбы құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.




8

Практикалық сабақ № 1

Әлемнің ең ежелгі 7 кереметі туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру




2. Әлемнің екінші 7 кереметтері


8



9

Ұлы Қытай қорғаны


Оқушыларға Ұлы Қытай қорғаны құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



10

Колизей

Оқушыларға Колизей құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



11

Мачу-Пикчу

Оқушыларға Мачу-Пикчу құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



12

Петра

Оқушыларға Петра құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



13

Тадж-Махал

Оқушыларға Тадж-Махал құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



14

Христос мүсіні

Оқушыларға Христос мүсіні құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



15

Чичен-Ица

Оқушыларға Чичен-Ица құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



16

Практикалық жұмыс № 2

Әлемнің екінші 7 кереметі туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

1



3. Жаңа заманның 7 кереметтері


8



17

Пиза мұнарасы

Оқушыларға Пиза мұнарасы құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



18

Эйфель мұнарасы

Оқушыларға Эйфель мұнарасы құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



19

Айя София мешіті

Оқушыларға Айя София мешіті құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



20

Табиғаттың өзінің жеті кереметі

Оқушыларға табиғаттың өзінің жеті кереметі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



21

Табиғаттың 7 кереметінің бірі Бермуд үштағаны

Оқушыларға табиғаттың 7 кереметінің бірі Бермуд үштағаны құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



22

Қиял-ғажайып 7 кереметінің бірі Нұх кемесі

Оқушыларға қиял-ғажайып 7 кереметінің бірі Нұх кемесі туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



23

Қиял ғажайып 7 кереметтің бірі Қар адамы

Оқушыларға қиял ғажайып 7 кереметтің бірі Қар адамы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



24

Практикалық сабақ № 3

Әлемнің жаңа заманның 7 кереметі туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

1



4. Қазақстанның кереметтері


9



25

Қожа Ахмет Яссауи кесенесі.

Оқушыларға Қожа Ахмет Яссауи кесенесі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



26

Айша бибі кесенесі

Оқушыларға Айша бибі кесенесі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



27

Тамғалы кешеніндегі жартасқа салынған суреттер

Оқушыларға Тамғалы кешеніндегі жартасқа салынған суреттер құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



28

Күлтегін ескерткіші

Оқушыларға Күлтегін ескерткіші құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



29

Алтын адам

Оқушыларға Алтын адам құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



30

Бекет ата – ескерткіші

Оқушыларға Бекет ата – ескерткіші құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



31

Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мазары

Оқушыларға Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мазары құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



32

Тайқазан

Оқушыларға Тайқазан құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

1



33

Практикалық жұмыс

Қазақстанның 7 кереметі туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

1



34

Қорытынды сабақ


1





Пайдаланған әдебиеттер:


Мұғалімдер үшін:

1. Ол кім? Бұл не? энциклопедиясы, Алматы, 1989

2. Әлемнің ұлы кереметтері, Алматы 2005, авторы – Рассел Эш, қазақ тіліне аударған А. Сужиков

3.Жеті және отыз жеті керемет, 1980 ж, Өтебай Тұрманжанов.

4. Интернет материалдары, www.google.kz.

5. Мұхтарова.А.К.Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы.Алматы 2005,

6. Крушкол. Ю.С. Хрестоматия по история древнего мира. 1987 г

7. Степанова В.Е, Шевеленко.А.Я. История средних веков хрестоматия,1988

8. Немировский. А.И. Книга для чтения по истории древного мира.1991

9. Қазақ СССР 2 том қысқаша энциклопедия.

10. Вигосин. А.А, Годер. Г.И, Свенцицкая И.С. Ежелгі Дүние тарихы. Алматы «Рауан» 1998

11. Историки Античности. Москва Издательства «Правда» 1998

12. Бойцов. М, Шүкіров. Р. Орта ғасырлар тарихы, Алматы «Рауан»1998

13. Төлебаев. Т.Ә. Ежелгі Дүние тарихы. Алматы «Атамұра», 2001

14. Любимов. Л. Ежелгі Дүние өнері. «Мектеп»Алматы, 1980

15. www.PHILOSOPHY.ru.Ману заңдары.

16. www.humanifies.edu. Хаммурапи заңдары.

17. www.hisf.msu.ru

Оқушылар үшін:
1. Бойцов. М, Шүкіров. Р. Орта ғасырлар тарихы, Алматы «Рауан»1998

2. Әлемнің ұлы кереметтері, Алматы 2005, авторы – Рассел Эш, қазақ тіліне аударған А. Сужиков





Сабақ №1

Күні:

Сынып:

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мысыр пирамидалары

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.

Мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.


Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

«Мысыр пирамидалары» мәтінінің мазмұнын түсінеді, негізгі ақпаратты анықтайды,сұрақтарға жауап береді. Тақырып негізінде абзац түрлерін жүйелі құрастырады, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіреді.

Басым бөлігі:

Мәтін бойынша сұрақтар құрастырады,нақты сұрақтарға жауап береді, мәтіннен қосымша, детальді ақпаратты анықтап, тұжырымжама жасайды. Мәтіндегі көтерілген мәселе бойынша келісу –келіспеу себептерін айқындайды.

Кейбірі:

Мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырады, кіріспе, негізгі және қорытынды бөлігін сақтай отырып келісу-келіспеу эссесін жазады.

Жетістік критерийлері

Мәтін мазмұнын түсінеді, сұрақ қою арқылы ақпараттарды анықтайды.

Мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырады. Тақырыптан ауытқымай, қойылған талаптарды ескере отырып,«келісу, келіспеу» эссесін жазады.

Құндылықтарды дарыту

«Зайырлы қоғам және жоғарғы руханият» құндылығы негізінде қазақтың еркін ойлы, рухы мықты, білімді, дені сау, шығармашыл ұрпағын тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыс

Дүние жүзі тарихы,география, қазақ әдебиеті

Тілдік құзыреттілік

Хеопс пирамидалары,тасқа қашалған, сәулет өнері, жеті керемет.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Психологиялық ахуал

«Көңілді туристер» (досымен сәлемдесу, әлем кереметтерін көрген сәттегі және көргені туралы баяндап жатқан сәттегі эмоцияларын ым-ишарамен білдіреді).

Топқа бөлу: «Перғауын. Абыз. Шонжар. Шабарман» әдісі бойынша 4 оқушыдан (үлестірме парақшалардың бетіне жазылған «Перғауын. Абыз. Шонжар. Шабарман» сөздері бойынша)3 топқа бірігеді.

Жаңа сабақ жоспары:

1. Хандықтың негізін салушы Керей мен Жәнібек.

2.Хандықтың аумағы.

3.Халқының этникалық құрамы.

4. Көрші елдермен қарым-қатынасы.

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

2-тапсырма: Ж.Ж\Т.Ж.

А) «Папирус тапсырмалары» (рөлге бөліп оқиды, параққа тапсырма орындайды)«Египет пирамидасы»мәтінін жұппен рөлге бөліп оқы, топпен талқыла, 2 сұрақ дайында.

Египет пирамидалары

Дүниежүзілік мәдени дамуға үлес болып қосылатын ғажайыптарды Азия құрлығындағы жұрт та аз тудырған жоқ. Олардың мәдениеті көне және әр алуан. Бұл өз алдына жеке әңгіме.

- Әуелі әлемдегі жеті ғажайып туалы айтшы, - деп өтінді Мықыр. Біліп тұрғанымды аяйын ба, бұлданғаным жоқ.

- Бірінші, Египет пирамидасынан бастайық.

- Оны білемін, айтпай-ақ қой, -деді ол.

- Қане, білсең, айтшы, - дедім, сынағым келіп.

- Бес мың жыл бұрын салынған. Дүние жүзіндегі ең әйгілі зәулім, биік құрылыстың бірі. Египеттің билеуші перғауындары өлген соң, өз денелерін сонда қойдырған.

- Неге?- деймін мен.

- Олар өздерін Құдайдың баласымын деп санаған да. Халық алдында өз беделін көтеріп, абыройын асыру үшін, атын шығару үшін өздеріне осындай алып, зәулім ескерткіш орнаттырған. Тағы бір себебі бар,- деп ол ойланып қалды.

- Қандай?

- Олар өлгеннен кейін, адам о дүниеге барады. Онда да жарық дүниедегідей тіршілік етеді деп түсінген. Сондықтан да олардың денесін алтындатып, күмістетіп, қымбат тастармен безендірген. Осы байлықты тірі жандар ұрлап кетпес үшін, пирамиданың ішкі құрылысын жұмбақ етіп, қиындадып салған да, саркефагын дәл ортасына ең терең жеріне тыққан. Соның бірі Хуфу, екіншісі Джосер пирамидалары.

Содан кейін Мықыр әлгі пирамидалардың әрқайсысы екі тоннадан асатын, екі миллион үш жүз мың төрт бұрышты известняктастан қаланғанын, әуелде оның биіктігі 147 метр болғанын, төбесі күйреп, қазірде аласарып,137 метрге түскенін айтты. Ешқандай механизм қолданбай, жүз мың құл жиырма жыл бойыосы құрылысты салғанын да есіне алды. Перғауынның атын шығару үшін күн айналып жерге түсетін ыстықты қаншама мыңдаған құлдардың зорығып, мұрындарынан қан кетіп, өмірлері үзілген айтты. Ніл дариясының ар жағындағы таудан қашалған тастарды далаға жеткізу де оңайға түспеген ғой.

- Оның идеясын кім берді, салдырған кім?

- Оны білмеймін, - деп Мықыр шынын айтты.

- Айтып отырғаның, негізінен дұрыс, - дедім мен, жасаған кім? Оған дейінгі дәстүрлері қандай болып еді?-деймін.

-Білмеймін.

- Ендеше, тыңда,-деймін мен. – Оған дейін египеттіктер тастан құрылыс салмаған. Шырпының қабына ұқсатып шикі,күйген кесектен не ағаштан үй жасауды ғана білген екен. Пирамида салу идеясы, ғалымдардың болжауынша, аса дарынды Имхотептен шықса керек. Ол – үшінші әулеттің негізін салушы перғауын Джосердің замандасы. Джосер көзінің тірісінде пирамида салдырған, бірақ оның іргесі қаланған жердің асты жұмсақ болғандықтан, Имхотеп пирамиданыекінші жерден бастайды.

Дескриптор:

-мәтінді түсініп, рөлге бөліп оқиды;

- топ ішінде 2 сұрақ дайындайды;

- «перғауын»рөліндегі оқушы папирусқа (параққа) сауал жазады;

- «шабарман» рөліндегі оқушы«абызға» хатты береді;

- топ «абызы»рөліндегі оқушы сұраққа жауап береді (топ мүшелері көмек береді);


Қ.Б. «Күн.Ай.Жұлдыз» тәсілі. Мұғалімнің бағалауы.(күн – өте жақсы, ай – жақсы, жұлдыз – толықтыру қажет, эмоционалды аспект)


3-тапсырма: Т.Ж.

«Хикая пирамидасы» әдісі (топтарға графикалық органайзер таратылады):

- «Хикая пирамидасы» кестесіне «Египет пирамидаларының салынуы»деген тапсырманы орында.

------------

Басты оқиғаны ата

-----------------------------------------.

Оқиға кейіпкерлерін ата

-----------------------------------------------------

Оқиға өткен жылдарды ата

----------------------------------------------------------------

Оқиға болған жерді ата

----------------------------------------------------------------------------

Оқиғаның өту себебін ата


Дескриптор:

- Сұрақтарға жауап береді;

- «Хикая пирамидасын» толтырады;

- Топ ішінен ортаға «шонжар» рөліндегі 1 оқушы шығып, топ жұмысын таныстырады

Қ.Б:«Номарх. Джати. Авилуматақтары»тәсілі. Өзара бағалау, (номарх (басшы) – өте жақсы, джати (бас уәзір) - жақсы, авилум (шонжар) – толықтыру қажет, танымдық аспект).


4-тапсырма. Т.Ж.

«Пирамида» әдісі (Блум таксономиясы бойынша құрылған) сұрақтарға топпен жауап бер:


Білу. Египет пирамидалары қай жерде орналасқан?

Түсіну. Египет пирамидалары не мақсатпен салынған?

Қолдану. Египет пирамидаларының қазіргі таңдағы тарихи құндылығына өз көзқарасың қандай?

Талдау. Египет пирамидаларының мыңдаған жылдар бойы сақталып, бізге жетуіне не себеп деп ойлайсың?

Жинақтау.Егер Египетте құлдықдәуір болмаса, осындай алып пирамидалар салынар ма еді?

Бағамдау. Египет пирамидаларының әлем мәдениетінің дамуына қандай үлес қосты деп ойлайсың? Неге әлемді қызықтырады?


Дескриптор:

- сұрақтарды мұқият оқиды;

- топпен талқылайды;

- сұрақтарға жауап жазады;

- «перғауын» рөліндегі оқушытоп мүшелерімен ақылдаса отырып, ортаға шығып, топ жұмысын қорғайды;

- әр топ келесі топ жұмысын бағалайды

Қ.Б:«Перғауын қошеметі»әдісі. Өзара бағалау

( 3 шапалақ – өте жақсы, 2 шапалақ –жақсы, 1 шапалақ -жетілдіру қажет, эмоционалды аспект)


5- тапсырмаЖ.

«Нармер тақтасы» әдісі. «Египет пирамидаларының әлем мәдениетіндегі орны?» тақырыбында эссе жаз, әр топбір-бірінің жазба жұмыстарын тексер.


Дескриптор:

- эссе тақырыбы аясында ой тұжырымдайды;

- өз пікіріңді қорға, көзқарасын дәлелдейді,

- нақты деректерді салыстырады және қолданады;

-эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазады(«келісу, келіспеу» эссесі);

- шынайы өмірмен байланыстырады







Суреттер


































Қима қағаздар









Үлестірмелі қағазлар
























































Нармер тақтасы


Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Қ.Б «Ақыл жапырағы». Өзара бағалау.

(жасыл – өте жақсы, сары – жақсы, қызыл – толықтыру қажет, эмоционалды аспект)


Кері байланыс:

«Жарық жұлдыз» әдісі

- «Сабақта не білдім? Не үйрендім?» деген сұрақтар аясында топ графикалық органайзерді толтырады.





Сабақтың соңы


Үйге тапсырма:

1. «Египет пирамидалары» тақырыбында ертегі құрастыр;

2. «Египет пирамидалары» тақырыбында туристік жарнама жаса;

3. «Египет пирамидалары» тақырыбында сюжеттік сурет сал.



Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Рефлексия

«Рефлексия пирамидасы»әдісі

Тапсырма:

1. Мен үйренген 4 мәлімет

2. Мен білген 3 мәлімет

3. Мен көбірек білгім келетін 2 мәлімет

4. Есте сақтау керек маңызды мәлімет

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Қорытынды

Жеті кереметтің ең ежелгісі де, әрі біздің бүгінгі дәуірімізге жеткені де – осы Мысыр пирамидалары. Пирамидалар Нілдің солтүстікбатыс жағалауындағы сансыз қабірлер мен ғибадат-ханалар тұрғызылған өлілер қаласының үстіне салынды. Пирамидалардың ең көнесі – 5000 жыл бұрын тұрғызылған Джосер пирамидасы. Сәулетшісі ежелгі Египетте дәрігерлік, фило-софиялық және ғылыми еңбектерімен танылған Имхотеп атты шебер еді. Джосер пирамидасы – көп сатылы құрылыс. Сансыз басқыштар арқылы аспанға өрлей береді. Мұның идеясы перғауындардың жердегі қарапайым халықтан биік, құдіретті екенін бар әлем-ге паш ету еді. Қаншама қажырлы еңбек пен адам өмірі жұмсалған бұл құрылыс Хеопс, Хефрен және Микрен пирамидаларымен жалғасын тапты. Көлемі жағынан ең үлкен пирамида – Хеопс пирамидасы.

Дүние жүзі тарихы, география, қазақ әдебиеті

Психологилық ахуал тудыру сәтінде, қауіпсіздік ережелерін, топтық жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау.




Сабақ №2

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Семирамида аспалы бағы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Тыңдалым мәтінінің мазмұнын түсінеді;

Басым бөлігі:

Жалпы және нақты сұрақтарға жауап береді

Кейбірі:

Тыңдалымдағы ақпаратты өз өмірімен байланыстырып, пікір білдіреді.

Жетістік критерийлері

Қазақ хандығының құрылуы мен оның қоғамдық құрылысын біледі.

Қазақ хандығы дәуірінде қазақ этносының материалдық және рухани мәдениетінің негізгі сипаттарын ажыратады.

Екі тарихи тұлға Керей хан мен Жәнібек туралы мәліметтер жинақтайды.

Құндылықтарды дарыту

  • Оқушылардың білім алуға деген құштарлықтарын арттыру.

  • Функционалды сауаттылық артады алған білімдерін өмірмен ұштастыра алады.

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Бабыл бағы ,керемет,аспалы бақ.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Ұйымдастыру кезеңі:

- Балалардың сабаққа қатысуын тексеру, зейінін мақсатқа бағыттау

- Сабақтың оқушылармен бірлесе атқарылар жұмыс бағытын анықтау

-жаңа сабақ тақырыбын анықтауға байланысты сұрақтар қою,үй тапсырмасын тексеру.


Сабағымызды бастамас бұрын топқа бөлініп алайық.

Ұлы ғұламалардың суреттері арқылы бөлінеу










Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

1-топ «Бабыл бағы»туралы,

2-топ Керемет туралы,

3-топ Аспалы бақ туралы деректер беремін. Барлық топ берілген тапсырмаларды топта оқып талқылайды.

Семирамида аспалы бағы — Вавилонның патша сарайындағы алып құрылыс. Навуходоносор ІІ патша Иранның таулы өлкесінен келген өзінің сүйікті әйелдерінің бірі, туған жері мен елін сағынған мидиялық Семирамидаға арнап салдырған деген аңыз-әңгімелер сақталған. Ол ежелгі дәуірде билік жүргізген патша Навуходоносор ІІ-нің бұйрығымен өзі тұратын сәулетті сарайдың кең ауласында тұрғызылған. Табаны төртбұрышты, төрт қабатты алып құрылыс тепкішектері жоғары көтерілген сайын қусырылып биіктей береді. Семирамида аспалы бағының әрбір террасалы тепкішектері үстіне қалың құнарлы топырақ төгіледі әрі соның бетіне Вавилонияның, Мидияның және басқа елдерден арнайы алдырған алуан түрлі жеміс ағаштары мен көк желекті бұталар отырғызылады. Шөлді, ауа райы ыстық Вавилония елінде көкке шаншыла, жапырақтары жайқалып өскен ағаштардың саясынан ескен салқын самалды аспалы бақ жергілікті тұрғындарды таң-тамаша қалдырады. Сол дәуірдің куәгерлері қалдырған деректерге қарағанда, осындай таңғажайып тамаша аспалы бақ дүние жүзінің ешбір елінде болмағанға ұқсайды. Сонысымен ол “әлемнің жеті кереметінің” біріне айналса керек. Бұны Бағдадтың оңт. жағынан 88 км қашықтықтағы Вавилон қаласының орнына жүргізілген археологиялық қазбалар кезінде бақ террасаларын суаруға арналған алып конструкциялық құрылыстардың табылуы да дәлелдей түседі. Семирамида аспалы бағы Тигр және Ефрат – жарыса аққан қос өзен аңғарын жайлаған Месопатамияда біздің заманымыздан бұрынғы VІ ғасыр шамасында Вавилон шаһарында салынған. Вавилонның құлдырауынан кейін су тасқыны бүкіл елді шайып кетеді. Кейіннен 1898 жылы Роберт Кольдевейдің қазба жұмыстарының нәтижесінде аспалы бақтың қалдықтары Ирактағы Хилла қаласынан табылады.

Кейбір тарихшылар жазады, аспалы бақтар ауада керемет күштің көмегімен тұрған. Бұл шындыққа жатпайтын дұрыс аударылмаған еді, шындығында бақтағы ағаштар әртүрлі дейгейде отырғызылған. Бақтың әр жағы төрт плетронға тең болған. Плетрон – гректердің ұзындық өлшемі, ол 30,8 метрге тең, олай болса бақтың ауданы 123,2 метр2 болған. Бүгінгі сарапшылар террассалардың саны қанша болғандығы жөнінде бір келісімге келе алмай отыр, негізінде бесеу болған деген шешімге тоқталған. Кейбіреулері үлкен ағаштарды отырғызу үшін қабырғалардың қалыңдығы 7 метр болған деген болжам бар.

«Ойлан – жұптас – бөліс» әдісін пайдаланып жаңа тақырыпты өздігінен оқу арқылы және постер жасау арқылы меңгерулеріне ықпал жасаймын. Жаңа тақырып бойынша әрбір топ берілген материалдарды топта талқылап, постер жасап, әр топтан бір спикер шығып презентация жасау арқылы түсіндіріп береді.


Постер






Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

І топ: Мәтіндегі тірек сөздерді тауып негізгі ойды анықтайды

ІІ топ: Мәтіннен біріккен сөздерді тауып ,талдау жасайды

ІІІ топ: Егер сәулетші болсаңдар қандай ғажайып сәулет ескерткіштерін орнатар едіңдер?Әлем ғажайыптарының қатарына ену үшін қандай сәулет өнерін салар едіңдер?


Дәптермен жұмыс

Сабақтың соңы


«3-2-1» кері байланыс

Бүгін сабақта алған 3 маңызды ақпарат.

Бүгінгі сабақта қиындық туғызған 2 аспекті

Бүгінгі сабақта ұнаған 1 аспекті


Үй тапсырмасы

Аспалы бақтың шын мәнінде болған-болмағаны туралы ақпарат жинап келісу- келіспеу эссесін жазу.

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?

Рефлексия

Оқушылар сабақ барысында алған білімдерін қорытындылай келе өз ойларын жинақтайды.

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Қорытынды

Семирамида аспалы бағы — Вавилонның патша сарайындағы алып құрылыс. Навуходоносор ІІ патша Иранның таулы өлкесінен келген өзінің сүйікті әйелдерінің бірі, туған жері мен елін сағынған мидиялық Семирамидаға арнап салдырған деген аңыз-әңгімелер сақталған.

Әдебиет,география,бейнелеу Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




Сабақ №3

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Артемиданың ғибадатханасы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Артемида ғибадатханасының тарихы мен оның соғылу жолдары олар туралы құнды деректері туралы білім қалыптастыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

мәтін мазмұнын түсініп оқиды.

Басым бөлігі:

мәтіннен негізгі , қосымша және детальды ақпаратты іріктеп көрсете алады , сөздерді орфографиялық нормаға сай жаза алады.

Кейбірі:

оқылым мәтініне қарапайым жоспар құрады.

Жетістік критерийлері

Мәтінді түсініп оқиды.

Негізгі , қосымша детальды ақпаратты анықтайды.

Қарапайым жоспар құрады.

Сөздерді орфографиялық нормаға сай жаза алады.

Құндылықтарды дарыту

  • Өзіне және өзгелерге құрмет,

  • «Мәңгілік ел» идеялары мен азаматтық

  • жауапкершілік

Пәнаралық байланыс

Дүние жүзі тарихы ,өзін-өзі тану , география

Тілдік құзыреттілік

Эфес , ғибадатхана

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Қызығушылығын ояту.

«Пазл» әдісімен топқа бөлу.Оқушыларға Египет пирамидасы, Семирамида бағы , перғауын , Артемида ғибадатханасы суреттерінің қиылған бөлшектері беріледі.Оқушылар қиықшалардан тұтас сурет құрау арқылы топқа бөлінеді.

Оқылымалды тапсырма беріледі.

1.Эфес қаласының аты әлемге қалай таралды ?

2.Артемида ғибадатханасы қашан салынды ?

Оқушылар тақырыпты болжайды.

Сабақ мақсаты мен бағалау критерийлері таныстырылады.

Суреттер






ОӘК материалдары

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Тапсырма №1

Мәтінді түсініп оқыңдар.

Негізгі ақпаратқа назар аударыңдар.

Қосымша мәліметтерді анықтаңдар.

Тапсырма №2

Оқылым мәтіні бойынша негізгі ақпараттарды пайдаланып , қарапайым жоспар құрыңдар.

Тапсырма №3

Әлемдік тарихи маңызы бар ескерткіштерді сақтаудың жолдары бойынша «ПОПС» формуласы бойынша өз ойларыңды жазыңдар.

Бірінші сөйлем : «Менің ойымша...»

Екінші сөйлем : «Өйткені...»

Үшінші сөйлем : «Тағы бір айта кетерлігі...»

Төртінші сөйлем : «Қорытындылайтын болсам...»

Сергіту сәті .Сөзжұмбақ шешу.




Г

а

л

и

к

А

р

н

а

с








П

е

Р

ғ

а

у

ы

н









Т

ү

р

к

и

я









Е

в

ф

р

а

т









М

ы

с

ы

р







В

а

в

И

л

о

н









М

и

Д

и

я





Г

е

р

о

с

т

р

А

т







1.Жеті кереметтің бірі.

2.Египет билеушісі

3.Артемида ғибадатханасы орналасқан мемлекет

4.Жағалауында Вавилон қаласы орналасқан өзен

5.Пирамидалар орналасқан мемлекет

6.Аспалы бақ орналасқан қала

7. Бабыр ханымы Амитистің туған елі

8.Артемида ғибадатханасын өртеген жауыз.

Тапсырма № 4

Берілген мәтіннен дефис арқылы жазылатын сөздерді теріп жазып , емлесін түсіндіріңдер.

Тапсырма №5

Екі сөзден құралған қала , ескерткіш аттарын тауып жазу.

Үлгі:Талдықорған, Көкшетау, т.б.


Ғибадатхана суреті көрсетіледі

http://fakt.zz.mu/wp-content/uploads/2015/06/Artemida_hram.jpg


























Мұғалімнің өзі дайындаған

Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Рефлексия .

Үйге тапсырма : Орфографиялық сөздіктен бөлек жазылатын 10-15 сөз теріп алып , сөйлем құрастырыңдар.

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Әдебиет,география,бейнелеу сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.












Сабақ №4

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Галикарнас мавзолейі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.

Басым бөлігі:

Мәтіннен детальді ақпаратты анықтайды.

Кейбірі:

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Мавсол патша, фараондар, Артемисия, Бодрум бекінісі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын. Сұрақтар жазылған карточкаларды көбейтіп оқушыларға таратамын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Кейінгі классикалық грек архитектурасының ең ғаламат зор ескерткіштерінің бірі- парсы провинциясының билеушісі Галикарнас қаласындағы (Кіші Азияда) мазары еді. «Мавзолей» сөзі де соның атынан келіп шықты. Мовзолейді сәулетшілер Сатир мен Пифий салды, ал оның мүсіндік безендірілуі бірнеше шеберлерге тапсырылды. Олар Скопас (басшылық етті), Пракентель, Лисипп – кейінгі классикалық ең ұлы грек мүсіншілері еді. Бұлардың әрқайсысы өзінің дүние жайлы жарқын да, дара түйсігін, өзінің сұлулық мұратын, өзінің мінсіздік жөніндегі бейнеледі. Сөйтіп олар жеке, өздері ғана ашқан жаңалық арқылы мәңгілік – жалпы адамзаттың асқар биікке жетті. Олардың әрқайсысының творчествосындағы бұл жеке қасиеттер дәуірмен үндесіп жатты, сөйтіп олар замандастарының өздерінің жеке сезімдерімен, аңсаған армандарымен сай келетін жай күйін бейнеледі.

Галикарнасс мавзолейінде үш бірдей әйгілі үлгілер (тоқайласқан) тоғысқан. Ол қос қабаттан тұрады.:

1. Төменгі қабаты – мазар камерасы – дориялық үлгідегі 15 колоннамен тірелген.

2. Мазар храмы – ішкі колонналары коринф үлгісінде, сыртқы колонналары иониялық үлгіде жасалған.

Биіктігі 60 метр. Оның ұшар басындағы 4 ат жегілген күймеде 2 м. мавсол мен Артемисияның мүсіні асқақтайды. Мазардың төңінегіне арыстандар мен шауып келе жатқан салт аттылардың мүсіні орнатылған.

Бір кездері әйгілі Герадот дүниеге келген қала, Нарияның астанасы Галикарнас туралы айта келіп, Проспер Мериме былай деп жазды:

«Мавзол өз қарауындағы елдің қаққанда қанын, соққанда сөлін шығаратындығы сонша, Герадоттың өзімен айтсаң, оның қойшылары қойжы жылан жалағандай етіп қырыққанда басқа елдің қойшылары жіп есе алмай калушы еді. Ол қол астындағыларға қырық сылтауды көлденең тартып пайда түсіре алатын; керек болса жерлеуге ерекше салық шығарған, шаш салығын жүргізгенін қайтерсің. Осылайшы қыруар салық жинаған. Неге Мавсолдың бейіті әлемнің жеті кереметінің санатына кірді дегенде, осынау мол байлықты және нариялықтар мен гректердің ұдайы аралас-құралас болғанын айтса лайық».

Мовзолей Хеопс перамидасынан басқа, әлемнің кейбір кереметтеріне қарағанда ең ұзақ сақталды. Мовзолей жер сілкінуі салдарынан бүлінген, бірақ оны біржола 1522 жылы крес жорығының жауынгерлері жойып жіберді. Олар оның материалдарын түріктерден қорғау мақсатында өздерінің бекінісін нығайтуға пайдаланды. Бірнеше мүсіндер ғимарат құлаған кезде топырақтың астында сақталып қалған. Дренажды жабу үшін пайдаланылған фриз, бірнеше жылдар бойы белгісіз жата берген. Мовсолдың атына байланысты шыққан «мовзолей» сөзі қазірге дейін үлкен кесенесінің аты ретінде пайдаланылып жүр.



Суреттер







Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренге
ім

Білгім келеді








Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Т ақырыпты оқу.

Кері байланыс


Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.


Сабақ №5

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Александрия маягі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Қасым ханның қазақ хандығының тарихында тәжірибелі қолбасшы, білікті саясаткер ұлы тұлға ретінде атқарған ролін ашып көрсету.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

- Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтайды.

- Детальді ақпаратты түсіндіреді.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Шамшырақ (Маяк), Мұрагер, Сәулетші, Мұнара, Күмбез,Мүсін

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Ширату жаттығуы.«Әлемді шарлау» ойыны Сынып қабырғасына Әлемнің жеті кереметінің суреттері ілінеді. Оқушылар суреттерді аралап, олар туралы не білетінін әңгімелейді.


ББҮ парақшасын толтыру.

Білемін

Білгім келеді

Үйрендім




Ой-қозғау әдісі - үй тапсырмасын бекітіп, жаңа сабақты бастау кезеңі





Суреттер көрмесі

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Александр Македонский есімімен байланысып жатқан кереметтердің бірі – Александрия маягі. Александрияның ірге тасы біздің жыл санауымызға дейінгі 332 жылы Ракотис деп аталатын Мысыр қалашығының орнына қаланып, Нілдің атырауына жайыла салынған.

Александрия аймағы дүние жүзіндегі ең бір халқы сапырылысқан, іскерлері көп мекен болғандықтан да қолайсыздау еді. Нілдің жойқын лай ағындыларынан пайда болатын құм қайрақ пен тас шөгінділерінің ортасынан жол тапқыш шебер лоцмандарға ұдайы зәру болатын. Ақыры теңіз жолының қауіпсіздігі үшін Александрия кірер ауыздағы Фарус аралынан маяк салуға шешім қабылданады. Біздің жыл санауымызға дейінгі 285 жылы арал мен құрлықтың арасына бөген салынады да архитектор Сострат Книдский іске кіріседі. Құрылыс жұмысы бар – жоғы 5 жылға созылады. Себебі: Александрия сол кезде дүние жүзіндегі ең озық техникалық орталық әрі ең бай қала болатын. Құрылысшыларға көмек көрсету үшін қыруар флот пен тас қопарушылар және мусейн академиясының жетістіктерін пайдаланады. Маяк биіктігі 120 метрлік, 3 қабатты мұнара секілденіп салынады. Оның шаршы іргесінің әр қабырғасы 30 метрден болады. Мұнараның 60 метрлік алғашқы қабаты тас-тақталардан қаланады. Одан әрі 40 метрлік 8 қырлы мұнараның әр қыры колонналармен бекітіліп, сырты мәрмәрмен қапталады. Үшінші қабатының мұнарасы колонналармен шеңбер жасай көтеріледі де, оның үстінде мәңгілік от лаулап, аса күрделі айналар жүйесі сәуле шашып тұрған. Бұл жүйе күмбезде жанған оттың жарығын күшейтіп, ол от 60 км жерден көрінетін болған.

Маяктың ғажаптығы соншалық, осындай құдіретті салғанда бір кездері ұмыт болмау деген ой шектелгенде, Сострат Книдскийдің өзі тәуекелге бел буып, Птолемейдің жарлығын аттаған. Сөйтіп Маяктың іргесіне «Книдтен шыққан Декстифонның ұлы Сострат теңізшілер үшін желеп-жебеуші құдайға арнады» - деп қашап жазады. Бұл жазудың үсті сылақпен жабылады да, сылақ үстіне Птолемей, Сотердің есімі ойып жазылады. Бұл қулықты істегенде Сострат сылақтың түсуіне өмірім жетеді-ау деп үміттенбеген, патша қаһарына ұшырармын-ау деп ойламаған. Состраттың жазуын Рим саяхатшылары көрген. Ол кезде маяк бүтін қалпында болатын, Рим империясы құлаған соң маяк та төңірегіне жарық шашуын тоқтатты. Мұнан кейін 100 жылда әбден тозығы жетіп, үстіңгі мұнарасы құлайды, ал төменгі қабатының қабырғалары ұзақ уақыт тұрып, XIV ғасырдағы жер сілкінісінің құрбаны болады. Көне маяктың қалдықтары кейін түрік бекінісін салуға пайдаланылады.

Александрия маягінің қайта салынған үлгісіне Нью-Йорктегі көкпен таласқан Эмпайр Стейтс Билдинг аздап ұқсайды. Маяк жағалауды бағдарлауға арналған мұнара шам: жол сілтеп, бағыт нұсқап тұрған жарық «маяк» деп аталады.

Фарос кереметтердің қатарына шамамен біздің эрамыздың 6 ғасырында енгізілген. Бір жазушының ацтуына қарағанда, маяктің биіктігі «306 фатом» - көп қабатты үйлерден де биік болған. Бір деректерге байланысты Фаростың құрылысына «800 талант» күміс жұмсалған – бұл қазіргі 6,4 млн доллаға пара-пар. Кейбіреулердің пайымдауынша, ең бас жағындағы айына 1250 км Византиядан (Стамбул) келген сигналдың сәулесін түсіріп түрған. 20 – ғасырдың 90-жылдары француз археологы Жан-Ив Эмперер және оның командасы су астынан маяктың қалдықтарын, сонымен бірге мүсіндер тапқан, мүмкін, бұл мүсіндер маякта болған шығар.





















Қима қағазбен жұмыс



























Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Өз қабілеттеріңізді ескере отыра біреуін орындаңыз.

1. Ғаламтордан Александрия шамшырағы туралы қосымша мәліметтер жинақта.

2. Александрия шамшырағының суретін салып көр.

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс «Әңгімелесетін әріптестер»

Жаңа оқыған үш факті.Сабақ барысында оқушыларға...

1.Оқушыларға жеңіл болған тапсырмалар.

2.Оқушыларға қиын болған тапсырмалар.

3.Алдағы уақытта орындағысы келетін тапсырмалар.

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.






Сабақ №6

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Олимпиадағы Зевс мүсіні

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Олимпиядадағы Зевс мүсіні құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтінді түсініп оқып, сұрақтарға жауап береді

Басым бөлігі:

Мәтінді түсініп оқып, негізгі, қосымша, детальды ақпараттарды анықтайды

Кейбірі:

Эссе тақырыбынан ауытқымай абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу, келіспеу себептерін көрсетіп, («келісу, келіспеу» эссесі) жазады.

Жетістік критерийлері

Оқушылар тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсініп, детальды ақпаратты анықтайды.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Грекия, Олимп тауы, Зевс Құдай,

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


1.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

2.Психологиялық дайындық. Сәлемдеседі. Керекті оқу құралдарын дайындайды. Түрлі-түсті қағаздар арқылы топқа бөліп, топ ережесімен таныстырады.

Үй тапсырмасын сұрау: 5-тапсырма: қосымша әдебиеттерден бірге, бөлек, дефис арқылы жазылатын сөздерді тауып, үш бағанға бөліп жазып келу.



Топ басшысын сайлайды. Оқушылар үйде орындап келген жұмыстарымен таныстырады.

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ

Олимпиадағы Зевс мүсіні – Еуропа құрлығындағы әлемнің жалғыз ғана кереметі. Зевстің Олимпиаға тікелей қатынасы болған. Бұл өңірдің әрбәр тұрғыны дәл осы жерде билікті балаларынан қызғанып, оларды тірілей жұтқысы келген қанішер Кронды туған ұлы Зевстің жеңгенін жақсы білетін. Әр халықтың қиял-ғажайып ертегілерінде мейірбан жанның ұшарасатыны сияқты, нәресте Зевске де бір қамқор тап болып аман қалады. Кронның әйелі Фея күйеуінің алдына Зевс деп, тас кесекті қойғанда Крон сол тасты жұтып жіберген. Сірә, Крон өз балаларын бітеудей жұтса керек.

Кейін Зевс ер жетіп, әкесін жеңгенде бұрынғы тірідй жұтылған бауырларының бәрін қайтадана құстырады. Сонда Зевс деп жұтқан ораулы тас та шыққан дейді.

Олимпия ойындары ішінара осы оқиға құрметіне өткізіліп, Зевске құрбандық шалынатын болған. Олимпиядаға ең басты ғибадатхана болатын. Фидий Афинада туып -өскен. Б.з.б.. 500 жыл туылып, 430 жылы қайтыс болады. Ұлы ойшыл, ұлы суретші Фидий өнерде грек философиялық даналығының, грек рухының ең жоғары орнының мүддегері болды. Автор өзі жасаған бейнелерде адам мүмкіндігінен тыс ұлылықты бейнелей алған . Сондай ғаламат бейне, олимпия адамына арналған Зевстің 14 метрлік мүсіні пілдің сүйегі мен алтыннан жасалған. Бұл мүсін «Әлемнің жеті ғажабының» бірі саналған. Материалы синкретті (құранды) осынау мүсінді жасау үшін Фидий бірнеше жыл Олимпияда болады.

Зевс мүсіні тұрған ғибадатхананың биіктігі 64 метр, ені 28 метр болса, бөлме ішінің биіктігі 20 метрге жуық. Залдың төрінде тақта отырған Зевстің басы төбеге жетіп тұрған. Кеуде жағы жалаңаш отырған Зевс ағаштан қашалған. Желеп-жебеушінің денесі әдемі қызғылт түсті піл сүйегімен қапталып, киімі алтын жапырақпен апталған. Бір қолында жеңіс құдай – Никаның алтын мүсіні, келесі қолымен биік аса таяққа сүйеніп отыр. Ендігі қалғаны – піл сүйегінен қашаған бедерлі суреттері бар құдайлардың алтын мүсіні орнатылған. Зевстің орындығын сипаттау ғана. Тақтың бүйірлерін Фидийдің туысы әрі көмекшісі суретші Панэн безендірген.

Кейін Византия императорлары мүсінді аса мұқияттылықпен Константинопольге алдыртады. Олар християн болғанымен, Зевске қол көтеруге ешқайсысының батылы жетпейді. Алайда, християн діні уағыздаушылардың қалауы бойынша пұтқа табынушылардың бәсекелестерін күнәға тартып, жолдан тайған императорларды жазалап отырған. Біздің заманымыздың V ғасырында император Феодосий II сарайы өртенеді. Сонда алып мүсінді от шалып, Фидийдің мұрасынан күйген сүйектер мен алтын балқымасы ғана қалады.

Фидий мүсінді сегіз жыл салған. Страбонның айтуынша, егер Зевс тақтан тұрса, басы мен шатырды аударып тастар еді. Мүсінді жасаған материалдар піл бивендері мен бегамоттардың тістері. Материалдар су өтпеу және күннің ыстығынан жарылып кетпеуі үшін майланған. Егер мүсінге қаптаған алтынның құнын қазіріг ақшаға аударсақ, 10млн. доллар болады екен. Рим императоры Калигула Зевстің мүсінін ұрлап алуға бірнеше рет әрекет жасаған, аңыздарда айтылғандай адамдар ағаштан жасалған құралдарын мүсіннің жанына қоя берген кезде кенеттен Зевс күліп ағаштар құлаған. Адамдар қорыққандарынан қашып кеткен.







Суреттер







Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.







Сабақ №7

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Родос алыбы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Родос алыбы құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

мүсінші Харес, родостықтар

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Родостықтарға Поликраттың шабуылы өтіп кеткесін өздерінің желеп, жебеушісі ретінде Гелистің мүсінін салуға пәпу жасады. Родостықтар өздері тұрақ еткен арал осы құдайдың тілегімен теңіз түбінен көтерілді дейтін.

Мүсінді қоюды шәкірті, мүсінші Хареске тапсырды. Хорес Гелистің тұрған қалпын бейнелеуді ұсынады. Сол қолынан сусып төгілген жамылғының бір ұшы жерге тиіп, оң қолын маңдайына тигізген қалпы қиырға күн сала қарау керек болды. 36 метрлік зор мүсінге иығына деңгейлес темір арқалықпен бекітілген үлкен үш тас бағана негіз болады. Бағаналардың түбі мүсіннің екі аяғы мен жамылғы арқылы тұғырға орнатылады., ал иық және белмен деңгейлес тұстары көлденең діңгектермен ұстатылады. Бағандар мен діңгектердің сырты темір қаңқамен қоршалып, оның сыртына қапталған қола жапырақ кигізілген болады. Алып мүсін айлақтың жағасында ақ мәрмәрмен өрілген жасанды төбемен бірге көтеріледі. Он екі жыл бойы мүсінді ешкім көре алмайды. Өйткені мүсіннің қаңқасына кезекті қола жапырағы кигізілгенде, шеберлерге ыңғайлы болу үшін төңірегіне үйілген топырақ биіктетіліп отырған. Кейін бос топырақ алынғанда ғана родостықтар өздерінің желеп-жебеуші құдайын көріп басындағы нұр шашқан тәжіне сұқтана қарайды. Жарқыраған құдай мүсіні Родосқа келе жатқан жолаушының көзіне қиырдан шалынатын. Кешікпей-ақ ол жөнінде небір алып-қашпа сөз бүкіл көне дүниені кезіп кетеді. Алайда жарты ғасыр өткенде Родосты аса күшті жер сілкінісі алып жығады. Осыдан «балшық аяқты алып мүсін» деп келетін мәтел қалған.

Родостықтар алып мүсінді тұрғызбақ болады. Осынау игі ниетті жүзеге асыруға көршілерінің де тілеулес болғаны мәлім.. Мысыр патшасы жүздеген Мысыр таланттары мен шеберлерін жібереді. Бірақ ештеңе өнбейді.

Алып мүсін келім-кетімді кісілер қызықтайтын аралдағы ең басты белгі болып айлақ жағалауында жата береді. Бағы тойған алыпты біздің заманымыздың I ғасырында үлкен Плений келіп көрген. Мүсіннің бас бармағныа ілеуде біреудің ғана құшағы жететіндігі Пленийді қайран қалдырған.

Жер құшып жатқан алып мүсінді тот басып аңызға айналады. Көз көргендердің әңгімесіне қарағанда оның үлкендігі тіптен зор болатын. Рим әдебиетіндегі аңыз бойынша, ол алғашқы да айлақ үстінен асқақтай көтеріліп тұрғанда үлкендігі соншалық, қалаға келетін кемелер оның екі аяғының ортасынан өтеді екен дейді. 977 жылы ақшаға мұқтаж болған араб билеушісі бір көпеске сатқанға дейін қақ бөлінген алып мүсін Родос аралында 1000 жыл жатады. Ал, көпес мүсінді қайта балқыту үшін бірнеше бөлікке бөліп, таза қоланың өзін 900 түйемен әкетеді.

Бұрын «алып» деген сөз барлық мүсіндерге тән болатын. Родостағы мүсін жасалғаннан бері ол «алып мүсін» деген мағынаны береді. Адамдардың айтуына қарағанда Алыптың биіктігі 32 м болған. Демек 12 жыл салынса жылына мүсіннің 2,75 м салынған. Тарихшы Страбонның айтуынша, мүсінді салуға 500 талант қола және 300 талант темір жұмсалған (12,9 және 7,7т-ға тең). Алып құлап қалса да әлемнің жеті кереметінің тізіміне енгізілген. Аңызда Былай делінген: мүсінші Хареске мүсіндегі жіберген аздаған ақауын көрсеткен кезде ол өзіне қол жұмсап, өмірін қиған. Көптеген суретшілер Алыптың айлақтың жоғарғы жағында тұрғанын бейнелейді, бірақ олай болған жағдайда ол шектен тыс үлкен болуы керек.


Суреттер







Схемалар



Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.








Сабақ №8

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №1

(Әлемнің ең ежелгі 7 кереметі бойынша)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Әлемнің ең ежелгі 7 кереметі туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Әлемнің ең ежелгі жеті кереметі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Практикалық жұмыс барысы:

Сұрақтар мен тапсырмалар.

1. Мысыр пирамидалары;

2. Галикарнас

3. Зевс мүсіні

4. Семирамида бағы

5. Родос алыбы

6. Артемида ғибадатханасы;

7. Александрия маягі.









Схемалар










Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

Тапсырмаларды қабылдап алу.

Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.






Сабақ №9

Күні:

Сынып: 7

Мектебі

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ұлы Қытай қорғаны

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Ұлы Қытай қорғаны құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Ұлы Қытай қорғаны, Хуанхэ

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Ұлы Қытай қорғаны (қытай Ваньли чанчэн – он мың шақырымдық қамал) – Қытайдағы ежелгі қорғаныс құрылысы. Қытай қорғанының құрылысы Қытай тарихындағы Чуньцю («Көктем және күз» б.з.б. 770 – 476 жылы) және Чжаньго («Жауласқан патшалықтар» б.з.б. 475 – 221 жылы) заманында салына бастаған. Ол кезде Хуанхэ алқабында жеті шағын патшалық жеке-дара өмір сүрді. Олар өздерінің солтүстігіндегі ғұн және дунху сияқты көшпелі тайпалардан қорғану үшін өз шекараларына қорғаныс қамалдарын тұрғыза бастады. Б.з.б. 221 жылы тұңғыш император Цинь Шихуанди өзге алты патшалықтың басын біріктіріп, біртұтас Қытай империясын құрды. Ол әр патшалық тұрғызған үзік-үзік қорғаныс қамалдарын бір-біріне жалғастырып салдырды. Оның ұзындығы 5000 километрге жетті. Хань империясы заманында қорған-қамалдар шығыста Ляодун түбегінен батыста Линьтаоға (қазіргі Ганьсу провинциясының жерінде) дейін жеткізілді. Қорғаныс қамалдарының бұзылып, бүлінген жерлерін Қытайды билеген әрбір патшалық жөндеп, қалпына келтіріп отырды. Әсіресе Мин әулеті солтүстігіндегі көршілері – шүршіттер (маньчжур) мен моңғолдардан қорғану үшін сол заманның ең озық техникасын пайдалана отырып, биік тау жоталары мен шатқалдарына және шөл далаға дейін қорғаныс қамалдары мен бекіністерін салдырып, қорғанды ұзарта түсті. Шығыста Бохай теңізінің жағасындағы Шаньхайгуань бекінісінен батыста Ганьсу провинциясындағы Цзяюйгуань бекінісіне дейін созылып жатқан қорғанның жалпы ұзындығы 10000 километрге жетті. Қытай қорғанының бүгінгі күнге дейін бүлінбей жеткен 5000 километрден астам бөлігі сол Мин дәуірінде жөнделіп, жаңадан тұрғызылған. Мұның негізгі бөліктерінің орташа биіктігі 7 – 8 метр, табанының ені 6,5 метр, үстіңгі жағының ені 5,8 метр. Қорғанның үстінде әр 100 метр сайын 2 – 3 қабаттан тұратын қарауыл мұнарасы салынған. Онда гарнизон сарбаздары тұрған, әрі қару-жарақ, оқ-дәрі сақталған. Ал қорғаныс шебінің ең маңызды деген тұстарында ірі бекіністер, ішкі өткелдер бар. Қорғанның ішкі, ал кейде сыртқы жағынан тау жоталарының үстіне аралары белгілі қашықтықты сақтай отырып салынған дабыл мұнараларында күндіз түтін түтетіп, түнде алау жағу арқылы бір-біріне белгі беріп отыратын болған. Осы тәсілмен бір сағаттың ішінде 500 километр алыс жерге әскери дабыл беріп, қауіп-қатерді хабарлай алған. Екі жарым мың жылдан астам тарихы бар Қытай қорғаны адамзаттың сәулет өнері тарихындағы ғажайып кереметтердің бірі. Ол Қытай тарихында белгілі дәрежеде әскери қорғаныстық және Ұлы Жібек жолындағы сауда-саттық байланысында қауіпсіздік рөлін атқарды. Алайда солтүстіктегі көшпелі жауынгер халықтарға ол ешқандай тосқауыл бола алған жоқ. Ғұндар, түріктер, қидандар, моңғолдар мен [[шүршіттер (маньчжурлер) қорғаннан өтіп, отырықшы елдермен емін-еркін саяси, мәдени және сауда байланыстарын жүргізді, әуелі олар Қытай жерінде Вэй (таб-ғаш), Ляо (қидан), Юань (моңғол), Цинь (маньчжур) империяларын құрып, Қытайды көптеген ғасыр биледі. 1961 жылы ҚХР үкіметі қорғанның көптеген тұстарын қайта қалпына келтіріп, мемлекет қорғауына алды, ал 1987 жылы ол адамзаттың мәдени құндылығы ретінде ЮНЕСКО-ның бүкіл әлемдік мәдениет және табиғат ескерткіштері тізіміне кіргізілді.

Бейжің, Хыбый, Шанши, Гансу сияқты жерлердегі қорғанның орташа биіктігі 7—8 м, қорған үстінің кеңдігі 4—5 м. Қорған үстінде бақылау және атқылау қарауылы бар. Қорғанды бойлай, белгілі аралыққа белгі отын жағатын тұғыр орнатылған. Жау нышаны байқала қалса, күндіз түтін салып, түнде от жағып бір-біріне әскери белгі беретін болған. Осыған негізделіп «Ұлы Қорғанның» жәй қорған емес, өткел аузы, әскерлер тұрағы, от жағатын тұғыр түгел қамтылған әскери қорғаныс жүйесі екендігін білеміз. Қорғанды салғанда, көбінесе, кірпіш жинап, тас қалаған, шыңдап дуал түйген.



Суреттер






Схемалар




Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.



Сабақ №10

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Колизей

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Рим қаласындағы Колизей құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Рим, Колизей, Тунис

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Б.з.д І ғасырда салынған Рим қаласындағы Колизей әлемдегі ең үлкен амфитеатр болып саналады. 50 мыңнан астам орны бар Колизейде бірнеше ғасыр бойы гладиаторлық айқастар мен Рим тұрғындарына арналған мерекелік іс-шаралар қойылады. Қазіргі кино құрылымындағы сюжет бойынша Колизейде өткізілетін гладиаторлық айқастар көлемі жағынан екінші орын алатын Тунистегі амфитеатрда түсіріледі. Себебі, Колизей жақсы түсірілім үшін сақталмаған. Рим қаласында болған жандардың барлығы Колизейге назар аударады. Колизей тек Рим қаласының нышаны ғана емес, күллі Италия елінің көрікті жеріне айналды. Колизей - Еуропада орналасқан жалғыз жаңа кереметтің бірі.

Ежелгі Римдегі ең ірі амфитеатр — Колизей, Траян заманында — Рим қаласындағы форумдар (111 — 114, арх. Дамаскілік Аполлодор), Адриан кезіндегі ежелгі замандағы күмбезді құрылыстардың ең ірісі — Пантеон ірге көтерді. Рим театры ән, музыка, бидің басын қосқан тұрмыстық күлдіргі сахналарда өрбіді. Б.з.б. 300 жылы ш. ұлттық ателлана комедиясы (маска киген 4 кейіпкер) дүниеге келді. Б.з.б. 3 ғасырдың аяғында халық сауығының бір түрі — мим кеңінен дамыды. Осы кезеңде трагедия (претекста) мен комедияның (паллиата) жаңа түрлері пайда болды. Алғашында ойын-сауықтар ғибадатханалар жанында қойылды. Тұңғыш театр ғимаратын б.з.б. 55 — 52 жылы сәулетші Помпей тастан тұрғызды. Шамамен б.з.б. 4 ғасырда масканың пайда болуы актерлік өнердің дамуына кең жол ашты. Әйелдер рөлін ерлер орындады. Империя дәуірінде цирк ойындары, әсіресе ежелгі амфитеатрлар мен Колизейде қойылған гладиаторлар сайысы, аңшының қауіпті аңмен айқасын көрсету өріс алды. Рим театры, драматургиясы дүниежүз. театр өнерінің дамуында үлкен рөл атқарды. Эллиндік мәдениет әсерімен дамыған Рим музыкасында тұрмыстық музыкалық-поэтикалық жанрлар (жеңіс, үйлену, дастарқан басы, қазаға байланысты әндер) қалыптасты. Поэзия мен музыка тығыз қарым-қатынаста дамып, Рим драмаларына речитативті сипаттағы музыкалық нөмірлер енгізілді. Классик. музыканы орындауда кифара және авлоспен бірге арфа іспетті псалтериум, самбика деп аталатын аспаптар да қолданылды. Хор мен оркестр сүйемелімен орындалатын пантомималардың Р. музыкасын дамытудағы рөлі ерекше. Әскери легиондарда үрлемелі оркестрлер жұмыс істеді. Рим цирктері мен театрларында көп адам қатысқан хор ансамбльдері (көбіне оркестрдің сүйемелдеуімен) өнер көрсетті. Жалпы Рим мәдениетінің бүкіл Еуропа мемлекеттері мәдениетінің қалыптасуы мен дамуында маңызы зор болды.



Суреттер











Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді









Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.






















Сабақ №11

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мачу-Пикчу

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Мачу-Пикчу қаласының құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қазақ хандығы, этникалық құрамы, хандықтың аумағы.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.



Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Көне әлемдегі жеті керемет Еуропа мен Азия елінде орналасса, жаңа кереметтердің географиясы кеңейіп, Америка елін де қосып алды. Оңтүстік Америка еліндегі асқар тау баурайында Мачу пикчу қаласы орналасқан. Теңіз дейгейінен 2,5 километр биіктікте орналасқан бұл қала 400 жылға жуық өмір сүрді. Белгісіз себептермен 1532 жылы инктер қаладан жырақ кетті. Ал испан конкисдаторлары биікте орналасқан қалаға шыға алмады. 1911 жылы америка ғалымдары көне қаланы табады. Ғибадатханалардың қираған үйінділері, екі қабатты үйлер мен қоймалар сақталған. Мачу Пикчуға жету оңай емес. Агуас-Кальентес қалашығына темір жол көлігі арқылы жеткен соң, автобуспен Мачу-Пикчуға жетуіңізге болады.

Біздің заманымыздың ғалымдары Бингем, шындығында, Вилькабамбуға емес, Мачу-Пикчуге жеткен деп есептейді. Мачу-Пикчудің тамаша сақталуының өзі онда конкистадорлардың болғанына күмән келтіреді. Олар өздері кездестірген кез келген елді мекенді талан-таражға салып тонайтын. Оның үстіне бұл қала жаулап алушылардың барлық оқиғалар қамтылған хроникаларында еске алынбайды. Бингемнің отряды Мачу-Пикчуді бақытты оқигаға бола тапты. Демалу үшін өзен каньонына тоқтаған археологтер жергілікті бір шаруаны кездестіреді. Ол айналаны қоршаған таулардың біріндегі ежелгі қаланын қирандылары туралы әңгімеледі. Жергілікті түрғындар оны Мачу-Пикчу деп атайды екен ("ескі шың").

Бингем естігендеріне күдікпен қарағанмен, келесі күні шаруадан өзін сол тауға апаруын өтінді. Жолбастаушыныц соңынан ерген Бингем мен оның адамдары тау беткейімем джунгли нуларын жара отырып, жоғары өрлей берді.

Ақырында Урубамба аңғарынан 600 м биіктіктегі тау қырқасына жетер-жетпесте олар ұзындығы бірнеше жүздеген метр болатын тас төселген террасаны көрді. Ары қарай ақ гранит шомбалдарынан қаланған қабырғалар кетіпті. Оларды өсімдіктердің қалың жамылғысы жауып жатса да, оны салған құрылысшылардың таңданарлығы шеберлігі көрушілерді бәрібір де қайран қалдырды, Кейінірек Бингем: "Сол кездің өзінде-ақ мен бұл қабырға мен үңгір үстіндегі жартылай дөңгелек храмның дүние жүзіндегі ең үздік тас құрылыстарынан ешқандай қалыспайтынын еміс-еміс сезінген едім",—деп жазды. МачуПикчу барлық жағынан ерекше ескерткіш болып шықты оны салған құрылысшылар темір құрал-саймандарды жегіс малын да қолданбапты. Олар тіпті дөңгелекті білмеген.

Бір жыл өткен соң Мачу-Пикчуге қайтып оралып оны нудан тазартып, қазба жұмыстарын жүргізбек болған Бингем алаңдардың көп қабатты кешенін, су бөлетін каналдарды, моншаларды, аулаларды, тұрғын үйлер сарайлар мен храмдарды тапты. Ғимараттар орасан үлкен гранит шомбалдарынан арасы ерітіндімен біріктірілмей қаланған екен. Шебер өңделген тастар бір-бірінің үстіне олардың арасына пышақ жүзі өтпейтіндей етіп жымдастыра қойылған.














Суреттер





























Схемалар




















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді









Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.



Сабақ №12

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Петра

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Шығай хан туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Петра, Иорания, Аспан тауы

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Петра – биік тас үйінді жартаста орналасқан Иорания қаласы. Әр кезеңде қала әр түрлі шапқыншыларға тиесілі болды. Б.з.д идумей, набатей, бертін келе орта ғасырда Рим, Византия, Араб шапқыншылары жаулап алды. Әр шапқыншы қаладағы сәулет өнерінің өзіндік жаңа айшықтарын әкелді. Қала шөлді даланы кезіп жүрген керуен сарай жолаушыларына арналған демалыс орны болатын. Тар каньонда керуеншілер шөлдерін қандырып, ұзақ сапарға аттанғандар өздеріне молынан су толтырып алатын. Жартастағы ойылған үйлер мен ғибадатханалар суық күндері пана болатын. Көне қала бұл күндері саяхатшыларды өзінің айшықтарымен таң қалдыруда. Петра қаласында танымал «Индиана Джонс и последний крестовый поход» киносы түсірілген.

Петра қаласы - әлемнің жаңа жеті кереметтерінің бірі. Жергілікті халық бұл қаланы «қызғылт қала» деп те атайды. Туристтер бұл қалаға келген бойда өз саяхатын Зика шатқалынан бастайды. Шатқалдан соң, Аль-Хазне тас жартас ғибадатханасына жол тартады.

Джебель ад-Дэйре мекенінде жартас монастырі бой көтерген. Ал Аарона тауында барлық дінге ортақ пайғамбардың бейіті орналасқан. Петра қаласын аралауға бір күн аздық етеді. Сондықтан да, бұл қаланы толығымен көріп қайту үшін бірнеше күн керек.

Иордания жерін христиан дінінің өкілдері ардақ тұтады. Кезінде бұл жерді Иисус пен оның уәкілдері паналаған. Оған Ааронадағы молалар, Моисей бұлағы сияқты қасиетті жерлер дәлел. Көп жандар бұл мекенге Иордан суына шомылу үшін келеді. Бұл судың емдік қасиеті бар деген аңыздар бар. Өзен жағасында православ шіркеуі орналасқан. Бұл жерді ертеде Иордания патшасы арнайы шіркеу салу үшін сыйға тартқан.

Келесі қасиетті мекендердің бірі – Аспан тауы. Библия кітабына сүйенер болсақ, Моисей пайғамбар күллі жұртпен шөлді даланы аралап, осы жерге табан тіреп, кейін өзі қайтыс болған. Аспан тауының шыңында үлкен шіркеу тұрғызылған. Бұл шіркеуде Моисей пайғамбар жерленген деген аңыз бар. Алайда, бейіт басы әлі күнге дейін табылмаған.

Иордания елінде қасиетті мекендерге келетін туристтер өз діни парызын өтеу үшін ғана емес, игі арман-мақсаттарының орындалуын тілеу үшін келеді. Бәзбіреулердің айтуы бойынша, Иордания топырағы рухани арман-тілектердің орындалуына өз септігін тигізеді.



Суреттер











Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.







Сабақ №13

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тадж-Махал

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Тадж-Махал кесенесі құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Тадж Махал, Үндістан, Мумтаз-Махал

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


І Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу

Үй тапсырмасын сұрау.



Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

ІІ Жаңа сабақ

Әлемнің дәстүрлі жеті кереметінің қатарында Галикарнастағы кесене бар. Жаңа кереметтердің қатарында да кесене бар. Ол - Үндістанның Агра қаласында орналасқан Тадж-Махал кесенесі. Бұл кесенені ΧVІІ ғасырдың ортасында Шах-Джахан сүйікті жары Мумтаз-Махалдың құрметіне салған. Мумтаз-Махал 14 баласын дүниеге алып келген кезде өмірден өтеді. Айналасы субұрқақтарға толы саябағы бар, ақ мәрмәр тастардан қашалған ғимарат жыл сайын 5 миллионға жуық саяхатшыларды қабылдайды. Алдын ала ұйымдастырылған «Алтын үшбұрышы» саяхат бағыты бойынша, Дели-Агра-Джайпур қалаларын аралаған кезде, Тадж-Махал кесенесіне баруға болады. Сондай-ақ, Үндістан астанасы Дели қаласынан автобус немесе темір жол көлігі арқылы Агра қаласына барып, Тадж-Махалды көруге болады.

Тәж Махал кесенесін Ақсақ Темірдің ұрпағы Жақан шах 13 бала туып, 14-інші баладан қайтыс болған тоқалы Мұмтаз Махалға арнап салдырған. Кейіннен құсадан қайтыс болған шахтың өзі де сүйікті тоқалының қасына жерленген. 1630 жылы басталған кесененің құрылысы 22 жылға созылған. «Өлмес махаббат» нышаны болып саналатын Тәж Махал – әлемдегі жеті кереметтің бірі. Төрт құбыласында төрт минареті, биіктігі 74 метр бес күмбезі бар ақ мәрмәрдан салынған мазар¬дың құрылысына Орта Азия, Парсы, Таяу Шығыс елдерінен 20 мың зергер-ұсталар жұмылдырылған. Тәж Махалдың құбыласында қызыл құмнан салынған мешіт, шығысында қызметкерлер жата-тын тура соның көшірмесі салынған. Мазарға симметриямен салынған екі үлкен қақпа арқылы кіреді. Әдемі бассейндермен көмкерілген Тәж Махал ансамблі – архитектураның шыңы.

Мазар тұтастай ақ мәрмәрдан тұрғызылған. Қабырғаларындағы кесек мәрмәрдағы ұсақ, аса шеберлікпен кескінделген ортаазиялық ою-өрнектер қолдан қашалып жасалған. Таң шапағымен қызғылт түске, күндіз ақ шаңқан, түнгі ай сәулесімен күміс түске боялатын мөлдір ақ мәрмәрді Аградан 300 шақырым жерден алдыртқан екен. Ең кереметі кіре берістегі Құран сүрелері қара ақықтан, ал қабырғалардағы әшекейлер мен гүлдер қызғылт ақық, малахит, жақұт, нифриттен жасалып, мәрмәр тастың ішіне ойып салынған. Әлемдегі ең кесек алмас тас (бриллиант) «Кох-и-Нұр» осы мазарда тұрған, кейіннен ағылшындар елдеріне алып кеткен. Қазір ол Лондонда сақтаулы.

Тәж Махалдың іргесін жуып жатқан Жамуна өзенінің арғы бетінде қара мәрмәрдан жасалған іргетас жатыр. Жақан шахтың жоспары бойынша оның өзі сол жерден қара мәрмәрдан салынатын тұп-тура Тәж Махалдың көшірмесіне жерленуі тиіс болатын. Жамуна өзенінің екі жағасында жатқан қос мазарды жалғастыратын көпір салынуы тиіс еді. Алайда сырттан келетін шапқыншылықтан қажыған мемлекеттің қазынасы тағы бір қымбат ғимараттың құрылысын көтере алмайтын болды. 1658 жылы Жақан шахты ұлы Аурангзеб орнынан алып, Қызыл бекініске қамап қойды. Тоғыз жыл қамауда отырған Жақан шахты қайтыс болғаннан кейін тоқалының жанына апарып жерледі.



Суреттер













Схемалар


























Сәйкестендіру




















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.
















Сабақ №14

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Христос мүсіні

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Христос мүсіні құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қазақ хандығы, этникалық құрамы, хандықтың аумағы.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


І. Ұйымдастыру.

Оқушылармен амандасу , түгелдеу.

Сабаққа дайындықтарын бақылау.

Бірінші топтық шарттары.

1-кезең: үй тапсырмасын айту.

2-кезең: Мергеншілер. тақтада тұрған шарларды дәлдеп атып оның ішіндегі сұрақтарға жауап береді.

3-кезең: Әндер әлемі. әннің әуенін тыңдап ол қандай ән екендігін тауып, оның артындағы сұраққа жауап береді.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Рио-де-Жанейро қаласында бой көтерген Христос мүсіні темірбетон мен сабынды тастан қашалған. Қолдарын екі жаққа қарай жайған Христос биіктігі 38 метрге дейін жетеді. Мүсін құрылысы 1922 жылы басталып, 9 жылға созылды. Жыл сайын бұл мүсінді көру үшін Бразилия еліне 300 000 адам келеді. Коркаваду тауында орналасқан Христо мүсініне кішкентай поезд арқылы немесе эскалатор арқылы көтерілуге болады.



Суреттер







Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Ү. Бағалау, жеңіске жеткен топты марапаттау.

ҮІ. Үй тапсырмасы.

Тақырыпты оқу.

Тест құрастыру.

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу. Тест құрастыру.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.















Сабақ №15

Күні:

Сынып: 7

Мектебі

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Чичен-Ица

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Чичен – Ица қаласының құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Чичен-Ица, Кукулькана, Мачу-Пикчу

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Үй тапсырмасын тексеру.

Тесттерін қарастыру.

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Мексикада орналасқан Юкатан жартылай аралда көне қала Чичен-Ица майя өркениетінің дамуында мәдение және саяси рөл атқарды. Бірақ, белгісіз себептермен Чичен-Ица қаласы иесіз қалды. Испан конкистадорлары құпия жермен байланысты барлық манускрипттерді жойып жіберді. Биіктігі 30 метрге жететін 9 сатылы Кукулькана пирамидасы Чичен-Ица қаласының басты нышаны болып табылады. Пирамида ішінде ягуар тағы бар. Мысыр елінің пирамидаларымен салыстырғанда Кукулькана айтарлықтай кішкентай.

Ал Мексика жерінде орналасқан ежелгі мая тайпасы иелік еткен Чичен-Ица қаласы жоғарыда аты аталған қалалар секілді ескі емес. Ғалымдардың болжамынша бұл құрылыстың тарихы 14-15 жүзжылдықтарды ғана құрайды. Яғни біздің заманымыздың V-VI ғасырларына жатқызылған. Өзінің архитек-туралық құрылыстарымен ерекшеленетін қалада шағын обсерватория болған. Қалақабырғаларында тарихтан, ғылымнан, діннен хабар беретін жазулар мен суреттер бедерленген. Тіпті олардың кейбір ғылыми жетістіктері еуропалық ғалымдардан әлдеқайда озық. Бұл қаланы өз кезегінде 30 000-ға жуық тұрғын мекен еткен деседі.

Оңтүстік Американың құзар шыңына салынған Мачу-Пикчу елді мекенін тұрғындар «аспан қалашығы» атап кеткен. Бұл қала да өркениеті ұмыт болған инк тайпасына тиесілі. Таудың шыңына қашалып салынған бұл құрылыс көлемі аса үлкен емес. Бірақ құзға сондай шеберлікпен салынуы көпшілік таңданысын тудырып отыр. Бұл құрылысты инк тайпасының ірі көсемі Пачакутек салғызған деген жорамал бар. Оңтүстік Америка жерлеріне 1532 жылдары отарлаушы испандықтар басып кіріп, тайпа сол жылы ізім-ғайым жоғалып кеткен. Бірақ испан конкистадорлары бұл қалашыққа жете алмаған. Дәл отарлаушылар басып кірген жылы қала тұрғындарының із-түссіз жоғалуы ғалымдардың таңданысын туды-рып отыр. Сол отарлаушы топтың қолына түспегенінің негізінде бұл құрылыс осы күнге дейін еш бүлінбестен жақсы сақталған. Бұл құрылыстың аты да, қандай мақсатпен салынғаны да белгісіз. Археологтар оның діни мақсатта салынғанын айтуда. Оны зерттеушілер тайпа көсемі Пачакутектің құрметіне «Мачу-Пикчу» атап кеткен. Бұл қалашыққа ол кездері ешқандай көлікпен жету мүмкін емес болған. Шыңға ол кездің адамдары жаяу көтерілген екен. Құрылысшылар осындай ыңғайсыз жерге қала салудың қаншалықты қажет болғанын түсіне алмай дал. Талай ғасырлар бойы бұзылмаған қаланың баспалдақтары да қоңыржай климатты таудың табиғатына дес бермепті. Анд тауының етегін мекен еткен ұлттар бұл қаланы ерекше қасиетті орын санайды. Олар үшін арғы аталарынан қалған бұл мұра - бүгінгі мен кешегінің өркениетін байланыстыратын киелі көпір.



Суреттер


































Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.



























Сабақ №16

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №2

(Әлемнің екінші 7 кереметтері бойынша)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Әлемнің екінші 7 кереметтері туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу; дүниетаным, ой-өрісін, картамен жұмыс және өздік жұмыс жасау дағдыларын арттыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Әлемнің екінші 7 кереметтері

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


І . Ұйымдастыру:  Амандасу, түгендеу, назарларын сабаққа аудару.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:



Қима қағаздар

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Практикалық жұмыс барысы:

Сұрақтар мен тапсырмалар.

1. Ұлы Қытай қорғаны,

2. Чичен-ица қаласы,

3. Христос мүсіні,

4. Тадж-Махал кесенесі,

5. Мачу-Пикча қаласы,

6. Петра қаласы,

7. Колизей


Жеке кереметке сипаттама беру жоспары.

1. Тарихи-географиялық орны.

2. Ерекшеліктері.

3. Табиғаты және табиғат ресурстары.Экологиялық проблемалары.

4. Туристік объектілері.


Ү. Кестені толтыру

Елдер

Кереметтер

Тарихы






Кереметтер

Танымалдылығы

Сақталынуы













Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

«Тәуке хан тұсындағы қазақ елінің жайы» шығармашылық тапсырма.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.









Сабақ №17

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Пиза мұнарасы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Пиза мұнарасының құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру, саяси саналылыққа, экономикалық-экологиялық мәдениеттілікке тәрбиелеу, дүниетаным, ой-өрісін, картамен жұмыс және өздік жұмыс жасау дағдыларын арттыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Пиза мұнарасы, Итали, роман-готика архитектурасы

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Сәлемдесу



Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ

Пиза мұнарасы (итал. Torre pendente di Pisa) — 12 — 14 ғасырлардағы Италиядағы роман-готика архитектурасының ескерткіші. Пиза мұнарасы Пиза қаласында орналасқан. Мұнара дүние жүзіне “құлағалы тұрған мұнара” атағымен белгілі. Мұнараның құлай бастауы 1173 — 74 жылдары арх. Боннанның алғашқы үш қабатын салған кезінен басталды. 1275 жылы арх. Джованни ди Симони құрылыс жұмыстарын қайта жаңғыртып, бесінші қабатқа дейін көтерді. 1350 жылы арх. Томазо ди Андреа мұнара құрылысын аяқтап, қола шатырмен жапты. Осылайша Пиза мұнарасы сегіз бұрышты, 11 м биіктіктегі негіз үстіне орнатылған балкондары бар, 6 қабаттан тұратын қоңыраулы мұнараға айналды. Бірінші қабаты тұтас қабырғалардан тұрады. Ал үстіңгі алты қабаты аркада әдісімен, колонналармен әшекейленген. 1964 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін мұнараны қисайған қалпында құлатпай ұстап тұруға бағытталған іс-шаралар атқарылуда.

Мұнара ең аласа нүктесінің биіктігі жер бетінен 55,86 м болса ең биік нүктесі - 56,7 м. Табанының ені 4,09 м ал төбесінікі - 2,48 м. Массасы 14453 т. Қазіргі көлбеулігі 5 °. (4,9 м-ге жуық вертикаль бағыттан ауытқыған). Мұнарада 294 баспалдақтары бар. Координаттар: 43°43′22.74″ с. е. 10°23′46.71″ ш. б. (G) (O)

1964 жылы 27-ақпанда Италия үкіметі Пизан мұнарасын сақтап қалуға бағытталған ең жақсы жобаға конкурс жариялады. Пизан мұнарасының ұшар басы күннен-күнге өз негізінен ажырап барады. Сарапшылар кішкене жер сілкінісі нәтижесінде ортағасырлық іргетас опырылып түсүі мүмкін деп қорқуда. Пизанның ең басты мәдени ескерткішін сақтап қалуға бағытталған жобалар жан-жақтан келіп түсті. Тек 1999 жылы ғана инженерлік жұмыстар ойдағыдай жүргізіле бастады.

АҚШ-тағы Иллинойс штатындағы Найлс қаласында Пиза мұнарасының дәл көшірмесі тұрғызылған.



Суреттер






Схемалар
















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді








Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.











































Сабақ №18

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Эйфель мұнарасы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Эйфел мұнарасының құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Эйфель мұнарасы, Франция.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ

Эйфель мұнарасы (фр. Tour Eiffel) - Париждің ең танымал сәулеттік туындысы. Өзінің әйгілі құрастырушысы Густав Эйфельдің атымен аталған. Париждің бұл нышаны уақытша ғимарат ретінде, 1889 жылғы әлемдік көрменің кіреберіс дарбазасы қызметін атқару үшін жобаланып, салынған болатын.[1] Манхеттендегі Крайслер салынғанға дейін 40 жыл бойы әлемдегі ең биік мұнарасы болып саналды.

Teletex Holіday тур фирмасы жүргізген сауалнама қорытындысы бойынша, әлемнің 7 кереметінің ішінде Эйфель мұнарасы екінші орында тұр. Осы уақытқа дейін мұнараның үшінші қабатына 200 млн адам көтерілген. Ол бүгінде Францияның символына ғана айналып қоймай, жылына 53 миллион евро әкелетін үлкен табыс көзіне айналды. 2007 жылы Эйфел мұнарасының 120 жылдық мерейтойы аталып өткен болатын. 2005 жылы осы мұнараның астына су қатырылып, мұз айдыны жасалынды.

Эйфель мұнарасын Марс алаңында құрастыруға екі жылдан астам уақыт кеткен. Сол кездегі ең биік деп саналған Хеопс пирамидасы (137 м), Кельн шіркеуі және Ульм шіркеуінен (167 м) екі есе биік болған.

Францияның символына айналған Эйфель мұнарасының биіктігі – оның құзар басындағы антеннасымен қоса есептегенде 322 метр. Ал салмағы он мың тонна. Алып мұнара үш бөліктен тұрады. Ең үстінде орналасқан үшінші бөлім 274 метр биіктікте орналасқан. Оның төбесіне не лифтімен, не 1792 баспалдақпен жаяу көтерілуге болады.

Кезінде Гитлер Францияны басып алғаннан кейін Эйфель мұнарасына шығуға келеді. Сол кезде лифті істемей қалып, ол 1792 баспалдақпен жаяу көтерілген деген аңыз бар.

Мұнараны бір мезгілде 10400 адам аралай алады. Оған жылына 6 миллион адам көтеріледі.

Оның атын өзін жасап шыққан конструкторы Густав Эйфельдің құрметіне қойған. Г.Эйфельдің жобасы 700 жобаның ішіндегі ең үздігі деп танылып, конкурсты жеңіп алады.

Густав Эйфель «Бостандық статуясының» темір құрылысын ойлап тауып жасаған, кейіннен оны Франция Америкаға сыйға тартты. Бүгінде ол АҚШ-тың символына айналып шыға келді.

Алып мұнара француздардың туындай үшке бөлінген. Алғашында оның бірінші қабатында мейрамханаға қажет бөлмелер, екінші қабатында лифтіні көтеруге арналған су қоймасы мен әйнек галереясындағы мейрамханалар орналасады. Ал үшінші қабатында астрономиялық және метеорологиялық обсерватория және физика кабинеті болған.

Эйфель мұнарасының бірінші бөлігі – 57 м биіктікте, екінші бөлігі – 115 м, ал үшіншісі – 274 м биіктікте орналасқан. Бүгінде оның әрбір қабатында барлар мен мейрамханалар және бақылау алаңдары бар. Оның ең үстіңгі қабатында маяк орналасқан. Оған түскен прожекторлардың жарығы 70 шақырым жерден көрініп тұрады. Мұнара басында физиктер жердің тартылыс күшінің принциптерін зерттеген, теңізшілер уақытты айырған. Оның төбесінен 140 шақырымға дейінгі аймақты шолуға болады.



Суреттер

















Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




















Сабақ №19

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Айя София мешіті

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Айя София мешіті құрылысының жасалу тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Айя София, Стамбул, император Юстиниан

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Айя София — Ыстамбұлдағы мұражай ғимараты. Көне сәулет өнерінің үлгісі. Iргетасы император Константиннің бұйрығы бойынша 325 жылы қаланған. 10 мың жұмыскер 5 жылда салып бітірген. Содан бері түрлі жағдайларда талай рет қирап, талай рет қалпына келтірілген.

Қазіргі түрі негізінен 532-37 жылдары (император Юстинианның заманында) Анфимий және Исидор атты екі сәулетшінің қолынан шыққан үлгі-нұсқадағы қалпын сақтаған. Олардың ерекше зәулім етіп салған күмбезі 20 жыл өткен соң құлап қалып 563 жылы Родос аралы топырағынан жасалған жеңіл кірпіштен жаңа күмбез орнатылыпты. Оның биіктігі — 55.6 м, диаметрі — 31.4 м. Күмбездіктің 40 терезесі бар. Негізгі күмбезге жанамалай жалғасқан жартылай күмбездер жүйесі ғимарат бейнесіне көкпен таласқан зәулімдік сипат береді. 1317 жылы император Андроник Палеолог ғимарат ұстындарын нығайту үшін күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізген. Айя Софья кезінде әлемнің ең үлкен ғибадатханасы болды.

Түріктерге дейін Византия империясының, кейін 500 жыл бойы (1935 жылға дейін) түріктердің діни орталығы қызметін атқарды. Ол 1453 жылы мешітке айналдырылған соң, ғимараттың ішкі көрінісі қайта көркемделді. 16-18 ғасырларда мешіт мұнаралары, қосымша құрылыстар салынды. 1935 жылы Ататүрік Айя Софияны мұражайға айналдырды.



Суреттер






Схемалар















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.













Сабақ №20

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Табиғаттың өзінің жеті кереметі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Табиғаттың өзінің 7 кереметтерінің тарихы туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Табиғаттың өзінің жеті кереметі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Эребус таулары — Антарктидадағы екінші үлкен вулкан, 1972 жылдан бері сөнбеген. Осының әсерінен Эребуста мұз еріп, қайта қатқан, сосын олар үлкен үлкен мұзды шыңдарға айналған. Бұл шыңдардың көбінен үнемі бу атқылап тұрады. Дәл осы жолмен Эребустағы мұзды үңігрлерде түзілген.

Лашық шыңдар, Каша-Катуве

Нью-Мексикадағы Каша-Катуве лашық шыңдары 7 миллион жыл бұрын қатты жанартау атқылуы нәтижесінде түзілген. Шыңдардың көпшілігі күлден тұрады. Басым бөлігі аласа бұл шыңдардың кейбіреулері ғана 30 метрден асады.

Сигирия (Арыстан шыңы) – Шри Ланкадағы Матал ауданында орналасқан таулы бекіністің қалдығы. Су жинайтын көне сыйымдылықтар, ат шаптырымдай үлкен бақтар мен тағы басқа да толып жатқан құрылыстар бар. Сигирияның құрылысы король Кассапа I (477 б.э. – 495) кезінде басталған деседі. Әлемдегі ең қымбат жеті мұраның бірі. Біздің кезеңімізге дейін Сигирияда адамдар тұрған. Оны таулы монастырь ретінде пайдаланған.

Аджанта үңгірлері Үндістандағы Махараштра ауданында орналасқан. Ол үңгірдің ішінде танысуға арналып жасалған ескерткіштер және будда дінінің ең керемет шедеврлары ойылып салынған. 480 жылдарға дейін Аджанта үңгірлері қараусыз қалған. 1300 жыл бойы үңгірдің аймағында орман өсіп оны сырт көзден тығып қалған. 1819 жылы ғана Мадрастағы британ офицері тигрдің артынан қуып сол жерге тап болған, содан қайта табылған. Тек құстар, жарқанаттар мен жануарлардың апаны болып кеткен екен. Капитан Смит қабырғаға өзінің аты мен сол күнгі датаны жазып кеткен.

Крубера үңгірі Абхазиядағы Арабика тау жүйесінде орналасқан. Жер бетіндегі ең терең үңгір, тереңдігі 2,191 метр. Жергілікті жұрт Крубераны Қарғалы деп те атай береді. Себебі, үңгір нағыз қарғалы мекен.

Гүлдер алқабы – Үндістандағы ұлттық парк. Аспанмен таласқан шыңдардың ұшар басына дейін гүл басқан алқаптың сыры әлі белгісіз. Сонымен қатар, азиялық қара аю, қар барысы, бурыл аю, көгілдір қой секілді жойылып бара жатқан аңдардың табиғи Отаны дәл осы алқап.

Шотландияның ең солтүстік нүктесінде Гленко алқабы орналасқан. Әсемдігі жөнінен әлемде Гленко алқабымен таласар аймақтар Жер бетінде сирек... Гленко мыңдаған өзендер алқабы, бояуы бұзылмаған, адам баспаған тұмас табиғат аймағы.

Плитвицка өзендері ұлттық паркі – өзендер мен сарқырамалардың отаны. Жанарды арбаған жасыл әлем қайталанбас әсер береді. Тіпті, өзендер мен сарқырамалардың көпшілігі қатып қалатын қыстың өзінде бұл жер ғажап сұлу. Хорватияға бара қалсаңыз, бұл аңғарға соқпай кетпеңіз, әлемнің ешбір нүктесінде мұндай әсем жер жоқ.



Суреттер
































Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




































Сабақ №21

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Табиғаттың 7 кереметінің бірі Бермуд үштағаны

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға табиғаттың 7 кереметінің бірі Бермуд үштағаны туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Бермуд ұштағаны, Атлант мұхиты.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Сабақтың барысы: 

Ұйымдастыру кезеңі:Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, зейінді сабаққа аудару.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Бермуд үштағаны – Атлант мұхитындағы Оңтүстік Америка мен Солтүстік Американы бір-біріне жалғайтын – Бермудтан басталып, Порта-Рика аралдары және Маями жағалауына дейін жалғасып жатқан үшбұрышты мүйіс айтылады. Жалпы ел арасында бұл жерге қатысты «шайтан үштағаны» деген қауесет кеңінен тараған. Өйткені, Атлант мұхитының осы бір тылсым аймағында талай кеме мен ұшақ із-түзсіз ғайып болған. Түркияда «Бермудтағы шайтан үштағаны», «Атлант мұхитындағы тылсым сырлар» сынды бірқатар кітаптар жарық көрді. Дегенмен, Бермуд аралдары маңында теңіздің әдеттен тыс алабөтен мінез көрсететінін бірнеше ғасыр бұрын Османлы мемлекетінің теңізшілері айтып кеткен еді. Кезінде Түркиялық ғалымдардың бірі осы жайды мұрағат құжаттары арқылы дәлелдеп, жарыққа шығарғанда барша жұрт таңырқаған болатын. Мұның барлығы сол кезде бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланды.

Әлем жұртшылығы Бермуд үштағанындағы жүрекке үрей салатын тылсым сырларды ХХ ғасырдың бел ортасында ғана білді. Ал, енді Османлы мемлекетіндегі теңіз зерттеушілерінің бірнеше ғасыр бұрын-ақ Бермуд үштағанына қатысты түрлі ғылыми болжамдар жасағаны расында да сенсациялық жағдай болса керек.

Бермуд үштағанына қатысты ежелгі Маялықтар да түрлі естелік жазбалар қалдырған. Осындай көне жазбалардың бірінде: «Алып теңіздің қалың мүк басқан тұсына жеткенде, теңізшілер күтпеген жерден сәтсіздікке тап болады. Бұл жерге келген кемелер бірнеше күн бойы қаққан қазықтай қозғала алмай қалады. Теңізде жел тұрмағандықтан, желкендер ашылмайды» – делінген. Әлем жұртшылығы үшін Маялықтар айтып кеткен Бермуд үштағанындағы тылсым жайлардың маңызы бүгінде тіптен арта түсті.

Бермуд үштағанына қатысты елді елең еткізген ең айтулы оқиға 1945 жылы болды. Осы жылы АҚШ қарулы күштеріне қарасты 5 бомбалаушы ұшақ Флорида әскери әуежайынан әуеге көтеріліп, Бермуд аралдарына қарай бағыт түзейді. Бермуд үштағаны маңайында борт командирлерінің біреуі әуе бақылау орталығына: «Ұшу координаттарымыздан жаңылдық. Қайда екенімізді білмейміз, адасқан секілдіміз» – деп, жағдайды баяндайды. Флорида әскери әуежайының бақылау мұнарасындағылар: «Ауа-райы өте қолайлы. Батысқа қарай бет түзеңдер» деп оларға бағыт сілтемек болады. Алайда, борт командирі: «Батыстың қай жақ екенін анықтай алар емеспіз. Координаттарымыздан түгелдей көз жаздық. Барлығы қате. Мұхиттың өзі әдеттегідей емес» дегені мұң екен байланыс үзіліп кете барады. Осы оқиғадан кейін арнайы ізкесушілер шұғыл түрде Бермуд үштағанына аттанады. Бірақ, ұшақтардың жұрнағы да табылмайды.

Бермуд үштағанынан жүзіп өтпек болған кемелер де ұшақтардың кебін киген деседі. Көптеген жүк және жолаушы кемесі Бермуд аралдары маңында ізім-қайым жоғалады. Арнайы іздестіру топтары оқиға орын алған жерде кемеде болған ит пен мысық өліктерін кездестіргенімен, бірде-бір адамның мәйітін таба алмайды. Құдды қайнаған сүттей табан астынан асып-тасыған дауыл кемедегі адамдарды ғана жұтып, өзге нәрселерді жайына қойғандай таңғажайып құбылыс орын алады. Міне, осы оқиғалардан кейін әлем жұртшылығы Бермуд үштағанының қымтаулы құпиясына құмарта түсті.

Бермуд үштағанындағы тылсым сырларға қатысты мамандар түрлі болжамдар жасаған. Енді осы тектес болжамдардың негізгілерін ғана айтайық.

1. Бірінші топтағылар Бермуд үштағанындағы жағдайдың түгелдей теңіз табанының геодезиялық ерекшеліктеріне қатысты екендігін алға тартады. Олардың айтуынша солтүстік пен оңтүстіктен келетін мұхиттағы ағындар Бермуд үштағанында үлкен тұйықтықтың тууына жол ашады. Осының нәтижесінде мұхитта қалың теңіз мүктері қалыптасады. Теңіздегі мүктердің тығыздығы кемелердің қозғалысын нашарлататын көрінеді. Сонымен қоса, алып толқындардың көтерілуіне де дәл осы теңіз мүгінің үлкен әсері болса керек. Ал енді, ұшақтардың апатқа ұшырауына айдаһардың аузындай жалмап-жұтатын таудай толқындардың кенеттен көтерілуі нәтижесінде түзілген мұхит бетіндегі алып ұйықтар сеп болса керек. Сондықтан кемелердің асты-үстіне шығып, төңкерілуі немесе ұшақтардың үскірік соққан үсік алмадай теңізге топ етіп құлауы қалыпты табиғи жағдай-мыс.

2. Екінші топтағылар мұхит бетіндегі қатты ағыстар нәтижесінде үлкен ұйықтардың туатынын алға тартады. Мамандар мұндай ұйықтарды «көк құрдымдар» деп те атайды. «Көк құрдымдар» алай-дүлей ашуын көрсеткенде, жанына жуыған ұшақты да, кемені де аман қоймайтын көрінеді. Теңіз табанын зерттеуші мамандар осындай «көк құрдымдарға» тап болған көптеген кеме мен желкендердің қалдықтарын байқағанын жазады.

3. Үшінші топтағылар Бермуд үштағанындағы мәселелерді меридиан сызықтарының ерекшеліктерімен байланыстырады. Мәселен, 80 меридиан сызығы Бермуд үштағаны орналасқан жерді кесіп өтіп, солтүстік полюстен өткенде, 150 меридианға айналып, жапон аралдарының маңайынан өтеді. Жалпы, Бермуд үштағаны секілді өлі теңіз жапон аралдары төңірегінде де бар көрінеді. Осыған қарап, мамандар кейбір меридиан сызығы кесіп өтетін жерлерде өлі теңіздер болады дейді. Олар мәселені барынша жалпылап, кеңейте отырып, отызыншы немесе қырқыншы оңтүстік және солтүстік мередиан сызықтары өтетін тұстарда да Бермуд үштағаны секілді мекендер бар екенін, тіпті мұндай тылсым теңіздердің саны алтыға жетіп жығылатынын алға тартады.

4. Төртінші топтағылар кемелер мен ұшақтарды жел айдаған қаңбақтай біресе көкке ұшырып, енді бірде теңіздің тұңғиық тереңіне батыратын – ұшатын табақшалар дегенді айтады.

5. Бесінші топтағылардың пікірінше мұхит түбінде жиналған түрлі органикалық қалдықтардан шығатын метан газы теңіз суының химиялық құрамын өзгертіп, су құрамының тығыздығын ең төменгі шамаға дейін азайтса керек. Осының салдарынан «метан құдығы» деп аталатын әлгі аймаққа енгенде кемелер жүзуден қалып, айдың күннің аманында суға батады. Мұхит түбіндегі түрлі органикалық қалдықтардың орналасу ерекшеліктері мен су температурасындағы өзгерістерге қарай теңізде метан газының бөлінуі де әрқалай болатын көрінеді. Бермуд үштағанында метан газы теңіз бетінен ауаға үлкен қысыммен тарайтындықтан, ұшақтарға да үлкен қауіп-қатер төнеді. Өйткені, теңізден ауаға жайылған газ әуеде «метан дәлізі» деп аталатын қауіпті кеңістік тудырып, ұшақтардың теңізге құлауына сеп болады екен.

Бермуд үштағанына қатысты мамандардың болжамдарын жоғарыда аталған бес топқа бөліп қарастыруға болады. Осы орайда Бермуд тылсымына қатысты мәселенің басқа бір қырына назар аударғым келіп отыр. Адамзаттың асыл тәжі, ардақты пайғамбарымыздың (с.а.с.): «Шайтанның тағы теңіздің бетінде салтанат құрған» – деген хадисі бары белгілі. Пайғамбарымыз теңіз деп жалпылама атағандықтан, жер бетіндегі «кейбір теңіздердің» назарға іліккенін немесе базбір теңіздерде шайтанның тақ құрғанын ұғамыз. Сондықтан, жын мен шайтанның тайпалары мұндай мекендерге «билік жүргізіп», кемелер мен ұшақтардың электронды құралдарын істен шығарып, апатқа ұшырауына сеп болуы бек мүмкін. Жындар мен шайтандар «от» пен «түтіннен» жаратылғандықтан, күннен келетін радиациялық толқындардың төтесінен шарпығанындай, электронды құрал-жабдықтарды тас-талқан етіп, сол арқылы техникалық құрылғыны істен шығаруы да мүмкін.



Суреттер
























































Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

Рефлексия:

Не білдім?            

Не үйрендім?                

Нені білгім келеді?

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді








Қима қағаз


Сабақтың соңы


Үйге тапсырма: Осы тақырыпты оқу. Бермуд ұштағанын картадан тауып келу.

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




Сабақ №22

Күні:

Сынып: 7

Мектебі: мектебі

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қиял-ғажайып 7 кереметінің бірі Нұх кемесі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға қиял-ғажайып 7 кереметінің бірі Нұх кемесі

туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Нұх кемесі, Джордж Хагопиан, Нұх пайғамбар

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ

Осы уақытқа дейін тылсымның сырын ашпаққа ұмтылған адамзат баласы топан су қаптағанда Нұх пайғамбардың кемесі қайырлаған қасиетті мекенді іздеумен келеді. Жаратушының жер бетіндегі пенделерін пиғылына қарай жазалап, пайғамбар кемесін паналағандар Алла тағаланың қаһарынан аман қалды деген дерек көктен түскен қасиетті төрт кітапта да айтылады. Сонымен Нұх кемесі тоқтаған тау қайсы: еврейлердің Синайы ма, арабтардың әл Жудиі ме әлде армяндар айта беретін Арарат па, біздің Қазығұрт па?

Аты аталғанда кез келген армян арқаланып шыға келетін Арарат тауы Түркия аумағында жатыр. ХХ ғасыр басында осы таудан кемені өз көзімен алғаш көрген адам – ағылшын Джордж Хагопиан. Алайда ол содан кейін кеме тапқан жерін есіне түсіре алмаған күйі 1972 жылы 77 жасында дүниеден озды. Тау басында кеме қалғанын дәлелдемекке талпынғанның тағы бірі Ресей авиаторы – Росковицкий еді. Ол 1916 жылы тау басынан әскери крейсерге ұқсайтын кемені байқап, сол дерек бойынша Петербургтен шыққан арнайы экспедиция кипарис ағашынан жасалған алып қайықтың шіріген тамтығын суретке түсіріп алады. Зерттеушілер биіктігі 16 метрлік кеменің ұзындығы –167, ені – 50 метр екендігін анықтаған. Әйтсе де кейін суреттер жоғалып, кеме қалған жерді қайтып табу тағы да мүмкін болмай қалады. Тек осыдан бірнеше жыл бұрын ғана әлемдік бұқаралық ақпарат құралдары америкалық зерттеушілер Рон Валет пен Доналд Хесселдің иран-түрік шекарасына жақын маңдағы тау етегінен тағы бір кеме тапқанын жария етті. Анкарадағы Ата Түрік атындағы университет қызметкері Салих Байрактуан алып қайықтың жасын 100 мың жыл деп белгілеп те жіберді. Бірақ түрік ғалымының кеменің тау басынан емес, етегінен табылуын жер бетінің өзгеріске ұшырауынан деп түсіндіргеннен басқа толымды ештеңе айта алмағаны белгілі. Осыдан күдіктенген әлем зерттеушілері індете келе, кеме қаңқасының Нұх қайығына ұқсатып қолдан жасалған көшірме екендігін әйгіледі.

2005 жылы Ресейдің «Аргументы и факты» басылымының екі нөміріне Дмитрий Писаренконың «Нұх пайғамбар кемесі. Ол қайда?» атты мақаласы жарық көрді. Мақалада орыс журналисі «Космопоиск» қоғамдық ғылыми бірлестігі жүргізген зерттеу қорытындыларын жария еткен. Ондағы мәліметтер бойынша Арараттың қарлы шыңдарынан түсірілген суреттегі кеме емес, Жанартау атқылауынан пайда болған ұзындығы 200 метрдей қазаншұңқыр. Ал осы уақытқа дейін «ақ түсті қаңқа» деп қабылданып келген сұлба аумағы пойыз вагонының көлеміндей мұз сүңгі болып шыққан. Ғылыми бірлестік тұжырымынша, Синай мен әл-Жуди тауларында да пайғамбар кемесі тоқтады деген пікірге табан тірететіндей дәлелдер кемшін. Осының барлығы қазақтың «Қазығұрттың басында кеме қалған…» деп басталатын әйгілі аңызының өзегінен ақиқат іздеуге мәжбүрлейді.

Қазығұрт аты алғаш рет IX ғасырлардағы жазбаларда кездескен. Оғыздар мен печенегтер арасындағы соғыс жайлы жырда Қазығұрт тау ретінде аталады. Ал Әбілғазының «Түрікмендер шежіресінде» Қазығұрт туралы екі дерек айтылады. Оның бірі Оғызханның күңінен туған алты ұлының бірі Қазығұрт болса, екіншісі тау атауы деп көрсетілген. Жазушы Сәуірбек Бақбергенов бұл жайлы әділдікті айтатын қазы және түркілердің тотемдік белгісі – құрт (қасқыр) деген сөзден жасалған деген пікір айтқан. Сонымен қатар, араб географтарының жазбаларында Кукрд деп жазылған тау дыбыстық өзгеріске ұшырап қазіргі атын иеленді деген болжам айтушылар да кездеседі.

Тау атауы жайлы мынадай да аңыз бар. Топан судың беті қайтқасын алғаш жерге Нұх пайғамбардың өзі түсіп, қазық қаққан деседі. Әулие табаны тиген жер әуелгіде Қазықұрды, кейіннен Қазығұрт аталып кетіпті. Ұлы жол бойына орналасқан қаланың өнер мен білім ордасына айналғандығын басқа емес, ертедегі жиһанкез Марко Полоның өзі жазып кеткен. Византия тарихшысы Менандр осы “Кеме қалған” шыңының жанындағы “Орда қонғанда” батыс түрік қағаны Истемидің Византия мемлекетінің қолбасшысы Земархты қабылдағаны жайлы дерек қалдырған. Осы тауда ежелгі Майқы бидің парсының жер қайысқан қолын айламен қайтарғандығы жайлы аңыз да сақталып қалған. Исі қазақты бір тудың астына біріктірген Сабалақ бозбала кезінде осы баурайда Төле бидің түйесін баққан. 1728 жылы Қазығұрт маңындағы Ордабасыда қазақтың игі жақсылары елдің малын талаудан, жанын қамаудан қорғау жайлы бәтуаласып, жоңғарларға күйрете соққы берген. Қасиетті тау ұлт үшін осынысымен ыстық. Осы өңірде туып, Қазығұрт жайлы көркем дүние де, ғылыми-танымдық еңбектер де жазып, киелі мекенді шығармашылығының алтын арқауына айналдырған жазушы Қалаубек Тұрсынқұловтың бастамасымен 2009 жылы Астана қаласындағы «Фолиант» баспасынан «Қазығұрт» атты кітап та жарық көрді.

Осы кітапқа жазған алғысөзінде тау атауы жайлы болжамды осы өңірдің тағы бір перзенті, қайраткер азамат Сауытбек Абдрахманов былайша толықтыра кетеді:

«Біздіңше, “Қазығұрт” атауының түп-тамыры тым тереңде болуға тиіс. Оның прототүркілік нұсқасы “Қаңғұқ-урт”, яғни қуыс (шұңқыр, үңгір), жұрт, басқаша айтқанда, “Ұлы құрсақ” екендігіне қарасақ та, Қазығұрт тауының алыстан алып қайыққа ұқсайтынына зер салсақ та, “қаңғұқтың” “қайұқ”, яғни “қайыққа” келетініне, ал “қаңзұқ-урт” транскрипциясының “қазық жұртқа” жақындығына көңіл бөлсек те, талай ойға қаламыз. Басқаша айтқанда, Қазығұрт адамзаттың орасан апаттан кейін қазық қаққан жұрты болып шығады. Оған жанаса тұрған жерге арғы бабаларымыздың Ілінгір (Ленгер) деп ат қоюында да мән бар: Нұқ пайғамбар кемесінің ілінгірі (якорь) сол жерге түскен… “Қазығұрттың басында кеме қалған, ол әулие болмаса неге қалған” деп келетін бағзы жыр баршаға белгілі. Нұқ пайғамбар кемесінің осы таудың шыңында тұрып қалуына байланысты айтылатын аңызды автор жеріне жеткізе, әсерлі әңгімелеген. Бұл ара, әрине, Жер бетін сондай топан су расында қаптады ма, Нұқ жасаған кеме қай таудың басына қайырлады деп жататын тұс емес.



Суреттер






















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.






Сабақ №23

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қиял ғажайып 7 кереметтің бірі Қар адамы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға қиял-ғажайып 7 кереметінің бірі Қар адамы

туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қазр адамы, феномен, йети, яху

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


І.Ұйымдастыру: Сабақтың мақсатымен таныстыру, оқушыларды топқа бөлу.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Өткен тақырыптың мазмұнын қаншалықты меңгергенін байқау мақсатында жетекші сұрақтарды берілген парақшаларды тарата отырып,сұрақтарға жауап алдым.








Топқа тапсырма

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Қызығушылықты ояту.


Бiз қар адамы немесе жабайы адам деймiз. Үндістанда оны йети деп атаса, Австралияда — яху, Америкада — бигфут, Ресейде — анчутка, леший деп атайды.

Әлi күнге дейiн қар адамының құпиясы ашылған жоқ. Ғалымдар жарты ғасырдан астам уақыт қар адамының мекенiн iздеп, зерттеулер жүргiзуде. Тiптi қар адамын көзбе-көз көрдiк дегендер де бар.

Қар адамы туралы болжамдардың бiрiн Ресей ғалымы Борис Поршнев айтқан болатын. Ол, «қар адамы — неандерталдық адам. Бiздiң арғы ата-бабаларымыз кроманьондықтар, оларды адам баласы баспаған ну ормандарға, биiк тауларға ығыстырып шығарып жiберген болу керек» деп тұжырымдайды Б.Поршнев. Ал, ендi «сонша ғасырлар бойы қар адамының ата-бабасы неандерталдықтар неге өзгерiске ұшырамаған, бастапқы қалпын қалай сақтап қалған?» деген сұрақ туындайды (кроманьондықтардың бет пiшiнi, қаңқа сүйектерi т.б. өзгерiске ұшырады ғой).

Криптозоологтардың пiкiрiнше, жер бетiнде адамның арғы атасының осы екi түрi бiр экологиялық сатыда өмiр сүрcе керек. Сондықтан ақыл-есi жоғары адам күндiз белсендi болса, ал қар адамының белсендiлiгi түнде артады дейдi.

Ақыл-есi жақсы дамыған адамзат табиғатты түрлендiрiп, құлпырта алады, ал қар адамы тек сол табиғатта өмiр сүредi. Адам өзiнiң өмiрлiк тәжiрибесiне, ақылына жүгiнсе, қар адамы тек iшкi түйсiгiне ғана сенедi. Ғалымдардың пiкiрiнше, қар адамында телепаттық қасиет адамға қарағанда өте жақсы дамыған. Тура осы қасиеттiң арқасында болар, қар адамы адамдар қойған әр түрлi қақпандарға, торларға түспей аман құтылып кетедi. Қолға түскен жағдайдың өзiнде де, көзден ғайып болады, яғни оларды ұстау тiптi мүмкiн емес.

Криптозоолог Майя Быкованың пiкiрiнше, қар адамы қолға түскен кезде, телепатиялық қасиетiн қолданып, адамды бiр сәт гипноздағандай болады. Осы сәттi пайдаланып, қар адамы ұсталған жерiнен сытылып қашып кететін көрінеді. Қуғыншылардың көзiн «байлағанымен» де, бiрақ олар өз iздерiн жасыра алмайды.

Қар адамы Жер шарының барлық аймақтарында кездеседi. Бiр қызығы, қар адамы топ-топ болып жүрмейдi. Бiрдi-екiлi болып ғана кездеседi. Егер олар топтасып жүрсе, жер бетiнен жойылып кету қаупi төнер едi.

Жергiлiктi ауылдың жiгiттерiнен Зана бiрнеше рет жүктi болған екен. Босана салысымен баланы тастай суға шомылдыратындықтан олар бірден шетiнеп отырған. Ауыл әйелдерi жанашырлық танытып, босандырып алып, өздерi күтiп, Зананың екi ұл, екi қызын аман алып қалған. Үлкен ұлы Джанда, үлкен қызы — Коджанар, екiншi қызы Гамаза, кiшi ұлы Хвит — бұлардың барлығы кәдiмгi адамдардан еш айырмашылығы болмаған. Сөйлейдi, ақыл-естерi дұрыс. Тек терiлерi қара түстес болған. Олардан да ұрпақ таралыпты. Ал ендi Зананың балаларының әкесi кiм екенiн ешкiм бiлмептi. Ауыл адамдары оның бiр ұл, бiр қызының әкесi князь Эдги Генабенiң дәл өзi деседi. Зананың өзi адамдар арасында 50 жыл өмiр сүрiп, босана алмай шамамен 1885-90-шы жылдары қайтыс болған көрiнедi.

Зана шынымен де қар адамы ма, кiм бiлсiн? Кейбiр ғалымдар оны неандерталдық адамның тұқымы десе, ендi бiреулерi, туғаннан ақыл-есi кем болған қыз орманға кетiп қалып, адасып кеткен кәдiмгi адам деседi. Әр елдiң өзiнiң қар адамы сол ұлтқа ұқсайды дейдi ғалым Александр Белов.

«Қар адамы қай жердi мекен етсе, сол елдiң, яғни, ұлттың антропологиялық кескiнiнен айнымайды» — дейдi А.Белов. Мысалы, Азияда монғол типтес болып келсе, Солтүстiк Америкада үндістерге ұқсайды екен. 1940 жылы Мәскеу мемлекеттiк университетiнiң түлегi биолог Ван Зелин өлген адамның мәйiтiн зерттеген. Оны Монғолияда аңшылар байқамай аң екен деп атып алыпты. Шынымен де, жаңағы мәйiт монғол ұлтына ұқсайды екен: кең жақты, қысыңқы көз т.б.

Осы ерекшелiктердi алға тарта отырып, А.Белов криптозоологтар үшiн күтпеген болжам жасады: «Ешқандай да қар адамы жоқ, бұлар тек әр түрлi себептермен жабайы болып кеткен адамдар» — дедi. Ақыл-есi кем адамдарды XVI-XVIII ғасырларда адам аяғы баспаған аралдарға, ну ормандарға апарып тастаған көрiнедi. Жеңiл жүрiстi әйелдердi де сол жерлерге апарып тастаған. Орта ғасыр хроникаларында осындай аралдарға ат басын тiреген кемедегi адамдар аралда денесін жүн басып кеткен жабайы адамдарды көрген. Жабайы адамдар сол ортаға бейiмделiп, олардың түрлерi де өзгерiп кетедi дейдi ғалымдар. Оның куәсi кәдiмгi «Маугли» феноменi деуге болады. Сәби кезiнде орманда адасып кетiп, қасқырлар асырап алған Мауглидi бәрiмiз кітаптан бала кезiмiзден бiлемiз.

1996 жылы Қытайдың шалғай бiр ауданында кiшкентай тiрi жан иесiн аңшылар бамбук аюларының балаларымен ойнап жүрген жерiнен тауып алған. Баланың денесін түгел жүн қаптап кеткен. Өзiнiң үстiн мысық тәрiздес жалап қояды екен, ағаштың жапырағын қорек қылған. Қолының сау- сақтарының, аяғының башпайларының тырнақтары ұзын болған.

Қар адамы феноменi туралы әлi де құпия көп. А.Беловтың болжауы шындыққа жақын десе болады. Әр ұлтта өзiнiң қар адамы бар. Мүмкiн, А.Белов тұжырымдағандай, ешқандай қар адамы жоқ шығар, тек, жабайы болып кеткен, ақыл-есi кем адамдар шығар? Кiм бiледi? Бұл әлi құпия.




Суреттер






















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс


Бағалау.

1) Сабаққа қатысқан оқушыларды критерийлер арқылы жиынтық бағаладым.

2) Бір-біріне сұрақтар қою және тест тапсырмаларын тексеру арқылы бір-біріне бағалаттым.

3) Формативті бағалау — берілген стикерге оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін білдіріп,оны екі түрлі смайликтерге апарып жапсырды.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




Сабақ №24

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №3.

(Жаңа заман 7 кереметтері бойынша)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Жаңа заман 7 кереметтері туралы мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Жаңа заман 7 кереметтері

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Сабақтың барысы:

І. Қызығушылықты ояту:

Сәлемдесу

Жағымды ахуал орнату: бет- әлпеттерімен көңіл күйлерін көрсету (бағалау парақтарын мұғалім таратады)


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Практикалық жұмыс барысы:

Сұрақтар мен тапсырмалар.

1. Айя София мешіті

2. Пиза мұнарасы,

3. Нұх кемесі

4. Бермуд үштағаны,

5. Қар адамы

6. Эйфел мұнарасы

Табиғаттың өзінің 7 кереметтері


Елдер

Кереметтер

Тарихы








Суреттер







Схемалар
















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Ү й т а п с ы р м а с ы

Тақырыпты оқу.

Кері байланыс

Бағалау


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.


Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.


Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.



Сабақ №25

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қожа Ахмет Яссауи кесенесі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Қожа Ахмет Яссауи кесенесінің шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қожа Ахмет Яссауи кесенесі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Қожа Ахмет Яссауи кесенесін атақты шығыс қолбасшысы Ақсақ Темір салғызған. Оның көлемі – 46,5х65,5 метр. Орталық залдың айналасына әртүрлі мақсатқа пайдаланылған үлкенді-кішілі 35 бөлме орналасқан.

Түркістан – Орта Азия мен Қазақстан халықтарының материалдық және рухани өмірінде маңызды орын алған Шығыстың көне қалаларының бірі. 1500 жылдығын тойлап өткен Түркістан-руханият ордасы, оған ерекше мәртебе беру қажет. Бірақ бүгінгі сөзіміз Қ. А. Иассауи ғимараты туралы. Ахмет Иассауи Оңтүстік Қазақстанның Сайрам (бұрыңғы Испиджаб) қаласында 1103 жылы дүниеге келген. Ол алғаш білімді жергілікті дінбасы Арыстан бабтан алады. Өзінің ана тілінен басқа арабша және парсыша сөйлей білген. Қыпшақ, қаңлы, қоңырат және көне түркі тайпалары арасында Ислам дінін уағыздаушы Ахмет Иассауиді рухани басшы санаған халық оны «Әулие ата» атап кеткен.


Суреттер



Қожа Ахмет- өз өмірінде ақ өлеңмен жазылған көп хикметтерді дүниеге келтірген пәлсапашыл ақын. Біздің қолымызға жеткен екі жүзден асатын хикметі бар. 63 жасынан бастап, соңғы 12 жылын ол жер астында жатып, күн сәулесін көрмей өткізді. Бүкіл Шығысқа әмірін жүргізген атақты қолбасшы Ақсақ Темір далалықтар мен қалалықтар қосылып пір тұтатын, күніне жүз мәртебе тағызым етіп, мінәжат қылатын Қожа Ахметке зәуілім ескерткіш тұрғызуды қолға алды. Ескерткіш құрылысын Темір қарамағында игі істермен көрінген Мәулен Ұбайдулла Садырға жүктейді. Кесене нақты әрі гармониялық жоспармен салынған. Екі жағы мұнарамен жалғасқан бас портал еңселі арқадан тұрады. Қожа Ахмет Иассауи кешені порталды- күмбезді құрылыс. Оның көлемі 46,5х65,5 метр. Орталық залдың айналасына әр түрлі мақсатқа пайдаланылған үлкенді-кішілі 35 бөлме орналасқан. Оның бірінде сопы ақынның мүрдесі жерленген. Орталық бөлмеде қолымен жазылған Құранның көшірмесі, діни кітаптар, шежірелер сақтаулы.

Бұл күнде Қожа Ахмет Иассауи ғимараты-шығыс халықтарының тамаша сәулет өнері жұлдыздарының бірі. Жылда 100-150 мыңнан астам адам келіп тамашалайды. Оларды мұнда сұлулық пен ұлылықтың тылсым сырын білуге деген құштарлық сезімдері жетелейді.







Схемалар




Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді







Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

Қазақстанның Ресейге бодандығы. Әбілқайыр ханның саясаты

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.





Сабақ №26

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Айша бибі кесенесі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Айша бибі құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Айша бибі кесенесі, Тараз қаласы

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Айша бибі кесенесі — ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында Айша бибі ауылында орналасқан. Сырты керамикалық плиталармен қаланып, ойып жасалған өрнектің сән-салтанаты мен сан түрлілігі жағынан Қазақстандағы басқа мемориалдық-дәстүрлік ескерткіштер ішінде оған тең келетіні жоқ. Ескерткішті қалаған кірпіштердің әртүрлілігінің өзі таң қалдырады. Оның алғашқы қалпы біздің уақытымызға дейін тек батыс қабырғасында сақталған.

Тараз қаласынан 18 км қашықтықта басқа да діни ескерткіш орналасқан. (XI- XIIғғ.) Қазіргі кезде ол кесене ЮНЕСКО қатарына алынған. Кесене құрылысын 1897 жылы В.А. Каллаур, 1938 — 39 жылы А.Н. Бернштам бастаған КСРО ҒА Қазақ филиалының тарих және материалдық мәдениет экспедициясы, 1953 жылы Қазақстан ҒА-ның экспедициясы зерттеген.

Мазар сырты ерекше қапталған, оны тек Бұхарадағы Исмаил Самани мазарымен ғана салыстыруға болады. Айша бибі кесенесі Орталық Азиядағы плита түрінде қапталған оюға толы толығымен кесілген терракотамен безендірілген. Кесене безендіруінде бай және әр түрлі геометриялық фигураларымен апталған. Тізбектер терракотамен қапталған жіңішке суреттермен қазақ оюлармен безендірілген. Айша-бибі кесенесі көне орталық-азия түріктер халқының ою-өрнектерінің бай мұражай-сақтаулылардың байлығы болып келеді. Қазіргі кезде бұл ескерткіштерден батыс қабырғасы, ал қалған қабырғалардан – аз ғана суреттер қалған. Пішіні шаршыланып біткен, ауданы 7,6 х7,6 м, бұрыштар бағана-тіреулер арқылы көтерілген. Кесене ортасында құлпытас (3х1,4 м) орнатылған. Батыс жақ қабырға мен бағаналар оюлы ұсақ плиткалармен қапталған. Қабырғаның ортасында сүйір аркалы текше жасалған. Текше беттерінің қабырғаға ұласар тұсы шағын бағаналармен сәнделген. Бұл бағаналардың жоғарғы жағы көгеріс өрнекпен әшекейленген мығым блок болып келеді. Бұрыштағы бағаналар көгеріс өрнекті жұқа кірпішпен өрілген белдеу арқылы әсемделген. Айшы бибі кесенесінің іргетасынан бастап есептегенде 3,4 м биіктікте бағаналарға араб әрпінде жазуы бар белдеу жүргізілген. Солардың біріндегі “күз, бұлттар, дөңгеленген дүние...” деген сөздер жазылған. Кесене қабырғалары (қалыңдығы 80 см) үш бөліктен: күйдірілген кірпішпен қаланған ішкі жағынан, оймыш әшекейлі плиталармен қапталған сыртқы жағынан, сонымен бірге саз балшықпен және жарамсыз плиткалардың сынықтарымен толтырылған қабырға ортасындағы кеңістіктен тұрады. Қабырғалар мен бағаналар беріктігін арттыру үшін қабырғаның ішкі жағына арша ағашынан арқалық қойылған. Кесене қабырғаларының сыртқы беті артқы жағындағы сыналарымен бекітілген оймыш ұсақ плиталар арқылы безендірілген. Ұсақ плиталардың шырмауық өрнегіне 60 түрлі әшекей қолданылған. Қашаумен үңгіп жасалған бұл оюлар бір-бірімен қиюласып, кесененің мақсатына лайық сәулеттік сипат, композициялық шешім тапқан. Кесене құрылысынан Темір дәуіріндегі сәулет өнерінде үлкен орын алған порталды-тақталы дәстүр айқын аңғарылады.



Суреттер



















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.










Сабақ №27

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тамғалы кешеніндегі жартасқа салынған суреттер

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Тамғалы кешеніндегі жартасқа салынған суреттердің шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Тамғалы кешеніндегі жартасқа салынған суреттер, ЮНЕСКО

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Тамғалы Алматы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 170 шақырым жерде, Алматы облысының Жамбыл ауданына қарасты Қарабастау ауылында Шу-Іле тауларының оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. 1957 жылы Ш.Уәлиханов атындағы Тарих, археология және этнология институтының экспедициясы «Қазақстанның археологиялық картасы» бағдарламасы аясындағы барлау жұмыстарының барысында ашылған. Қола дәуіріне тән бейнелер мен сюжеттер негізінен «күн басты» және «дәстүрлі киім» үлгісі сипатында. Таңбалы археологиялық кешені Орта Азияда кең тараған антроморфты бейне күн шапақты бет перде киген пішіндердің көптігімен ерекшеленеді. Суреттердің толық бір топтамасы антроморфты бейнеде жануарлар кейіпіндегі бет- перде киіп, аң терісін жамылған. Дәстүрлі және ғұрыптық үлгідегі киіну салтының бейнеленуі Орта Азия бойынша мерзімделу шеңбері б.з.б. 3-мыңжылдықтың басы мен 2-мыңжылдықтың ортасына сәйкес келеді. Олар сонымен бірге ерте темір дәуірінің афанасьев, окунев мәдениеттеріне жақындығымен, Солтүстік және Орта Азияның далалық аймақтарының мәдениеттерімен (андрон мәдениеті, қарасұқ мәдениеті, т.б.) ұқсастығымен ерекшеленеді. Таңбалы археологиялық кешенінде қола және ерте темір дәуірлеріне, ортағасырлар мен «жаңа заманға жататын қоныстар, қорымдар, құрбандық орындары және петроглифтер» сияқты 100-ге тарта ескерткіш орындары бар. Шағын аумаққа шоғырланған ескерткіштер осы өңірді мекендеген көптеген көне тайпалардың 3 мыңжылдық тарихын қамтиды. Кешеннің негізгі өзегі шатқалдағы 3000-ға жуық петроглифтер. Кей зерттеушілер петроглифтердің ең көнелері б.з.б.

2-мыңжылдықтың ортасында, кейбірі ерте темір дәуірінің басында, сондай-ақ қола дәуірінде пайда болған деген тұжырымдар айтады. Бұл суреттер осы тауды киелі санап, мәдени ғұрыптық орынға айналдырған қауымдарға тәу ету, ғұрыптық жоралғылар өткізу кезінде алыстан көрінуі үшін таң атқаннан күн батқанға дейін күн сәулесі түсетін жартастардың ұшар биігіне салынған. Тамғалы археологиялық кешені — 2004 жылы өткен ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мәдени-археологиялық және табиғи мұра комитетінің 28-ші сессиясында ЮНЕСКО-ның комитет мүшелерінің бірауыздан қолдауымен Бүкіләлемдік мәдени мұра тізіміне енгізілген Орта Азиядағы жартастағы өнердің бірінші ескерткіші. Міне, нақты деректер осылай сыр шертеді. Ал Ресей уфологтары мен АҚШ зерттеушісі жоғарыдағыдай пікір айтады. Әрине, көне заман суретшілері қиялында көрініс тауып, тасқа қашалған бейнелер анықтап қараған адамға скафандр киген ұшқыштарға ұқсайтыны рас. Осыған қарап уфологтар айтқан пікірде жан бар ма деп те қаласың. Сондай-ақ оқымыстылар Тамғалы кешенінен басқа, Алтайдан табылған, зерттеу бойынша 4-5 мың жыл бұрын тасқа қашалған скафандр киген пішіндер мен бұдан үш мың жыл бұрын Тибет тауларындағы жартастарға салынған ұшатын тәрелкеге ұқсас суреттер және бұдан мың жарым жыл бұрын Америка құрлығында өмір сүрген мая тайпасы адамдары жерленген табыттардағы ғарыш кемесіне ұқсас сызбалар, сондай-ақ Сахарадан табылған бес мың жылдық тарихы бар көне суреттегі скафандр киген адам пішіндес суреттердің барлығының түбі бір деседі.



Суреттер










Схемалар





















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

Қазақстанның Ресейге бодандығы. Әбілқайыр ханның саясаты

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.
























Сабақ №28

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Күлтегін ескерткіші

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Күлтегін ескерткіші құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Күлтегін ескерткіші, Моңғолия, Орхон жазбалары

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Күлтегін ескерткіші — ежелгі түркі жазба ескерткіші. Моңғолиядағы Қарабаласаған қаласының қираған орнынан 40 км жерге, Орхон өзені бойындағы Эрдени Цзу монастырының (8-ғасыр) жанына орнатылған. Ескерткіштің биіктігі 3,15 метр, ені 1,34 метр, қалыңдығы 0,41 метр. Алғашқы мәліметтер 19-ғасырдағы батыс зерттеушілерінің еңбектерінде жариялана бастаған. 1893 ж. 25-қарашада Дания Ғылым академиясының мәжілісінде Вильгельм Томсен Орхон жазба жәдігерлерін оқудың кілтін тапқандығын әрі оның көне түркі тілінде жазылғандығын, алдымен оқыған сөздері “тәңірі” және “түрік” деген сөздер екенін жариялады. Сонан кейін академик Василий Радлов мәтінді тәржімалады. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалған жазулар Күлтегін батырдың ерлік істері туралы қаhармандық дастан екендігі белгілі болды. Күлтегін қабіріне қойылған екі ескерткіштің бірі ғылымда “кіші жазу”, ал екіншісі “үлкен жазу” деп аталып кеткен. Бұл екі дастанның да авторы — өз дәуірінің аса дарынды ақыны, көрнекті қоғам қайраткері Иоллығ тегін (8-ғасыр). “Күлтегін” (кіші жазу) жыры әрқайсысы өз алдына дербес әрі сюжеттік жағынан бір-бірімен тығыз байланысты 8 топтамадан тұрады. Әрбір топтама — мазмұны жағынан бір-бір хикая. “Күлтегін” жырының үлкен жазуы көлемі жағынан 428 өлең жолынан (құлпытастағы руналық жазу бойынша есептегенде 53 қатар) тұрады. Бұл жыр дербес алты хикаядан, яғни алты оқиғадан құралған. Жырда Күлтегін түркі елінің “төрт бұрышындағы” барлық жауды жеңіп, елде тыныштық, бейбіт өмір орнатады. Ақын Күлтегіннің ерлігі туралы: “Бастыны — еңкейтті, Тізеліні — бүктірді”, — дейді. Жыр соңында Күлтегін батыр қайтыс болғанда бүкіл түркі халқы қатты қайғырып, аза тұтқаны, оны жоқтап, жерлеу салтанатына әлемнің төрт бұрышынан көптеген атақты адамдар — елшілер, батырлар, бектер, тас қашайтын шеберлер, т.б. келгені айтылады. «Күлтегін» жырының кіші жазуындағы екінші топтаманың алғашқы үш жолы Білге қағанның түркі халқына айтқан үндеу сөзі, одан кейінгі төрт жол өлеңде Түрік қағандығы жерінің ұланғайыр кең екендігі, одан кейінгі екі жол осы топтаманың түйіні – түркі елінің жері мол, ал халқы көп екендігін баяндауға арналған. «Күлтегін» жырының үлкен жазуы көлемі жағынан 428 өлең жолынан тұрады (құлпытастағы руналық жазу бойынша есептегенде 53 қатар).

Күлтегін” жыры — елдің ішкі бірлігін жыр еткен, идеялық мазмұны терең, көркемдік дәрежесі биік поэзиялық туынды. 2001 жылдың 18 мамырында Астанадағы Лев Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетіне Күлтегін жазба ескерткішінің көшірмесі қойылды.

Әр халықтың қалыптасу, даму жолында өзіне тән ерекшеліктері бар. Бұл тарихи құндылықты зерделеп жарыққа шығару қай мемлекетте болмасын маңызды мәселелердің біріне айналған.


Тапсырма: Оқушылар өткен тақырып бойынша 3 топқа бөлініп, постер сызып, қорғайды. Алдын ала қағаздар мен фломастерлер таратылады.



Суреттер











Схемалар















































Постер қорғау


Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

Қазақстанның Ресейге бодандығы. Әбілқайыр ханның саясаты

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.






Сабақ №29

Күні:

Сынып: 7

Мектебі

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Алтын адам

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Алтын адам құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Алтын адам, Есік қорғаны

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

«Алтын адам» — 1970 ж. басында Есік қорғанында — сақтар тайпасының жас көсемінің зираты табылды.

Қорған қазбалары Қазақстанды 5 ғ. ЗБ мекен еткен ежелгі тайпалардың мәдениеті, өнері, діні жайлы құнды деректер берді.

Алтын адам — Алматы облысындағы Есік қаласының солтүстігіндегі Есік өзенінің сол жақ жағалауындағы темір дәуірінен сақталған сақ обасынан табылған алтын киімді сақ жауынгерінің мүрдесі (5 ғасыр). 1969 – 1970 жылы археолог Кемел Ақышев тапқан.[2] Алтын адам киімі 4 мыңға жуық алтын әшекейлермен безендірілген. Әшекейлер барыс, бұлан, таутеке, арқар, ат, түрлі құс бейнелерін беретін «хайуанат нақышында» жасалған.[3] Бас сүйектің сол жағынан жаһұт тастармен әшекейленген алтын сырға табылды. Бас киімі кейінгі қазақ киімі үлгілеріне ұқсас, биік, шошақ төбелі, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, іш көйлегі, көкірегінің тұсы, жеңі алтын тоғалармен өрнектелген, саусағында екі алтын жүзік, камзолы құрастырылмалы ауыр белбеумен буылған. Белбеуге аңға ұқсас бейнелер, 16 тоға жапсырылған, оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар – ақинақ, шалбар балағы да алтын тоғалармен әшекейленген. Есік обасынан алынған археологиялық мәліметтерге қарап, бұл адамның біздің заманымыздан бұрынғы 5 – 4 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Киім үлгісі, жерлеу рәсімі, Алтын адамның Жетісу жерін мекендеген сақтардың көрнекті елбасының ұлы немесе жас көсем, әскербасы екенін айқын көрсетеді. Көне дәуірдегі материалдық мәдениет, өнер, мифология, т.б. салалардан мол дерек беретін Алтын адам сол кездегі сақтарда мемлекеттік өркениет ертеден қалыптасқанын дәлелдейді. Алтын адам – Қазақстанның азаттық символына айналды. Оның тұлғасы Алматының бас алаңына орнатылды, төбе бөркіндегі қанатты тұлпарлар бейнесі елтаңбамызға енді.

1960 жылы Есіктен табылған бұл ескерткіштің ерекшелігі: осыдан 2500 жыл бұрын жерленген адамның киімі түгелдей алтынмен апталған. 1960жылдардың аяқ кезінде археолог ғалымдар Есік қаласына жақын жердегі обадан «Алтын киімді адамды» тапты. Ол мұнан 2500 жылдай бұрын жерленген жас жігіт екен. Марқұмға кигізілген бас киімнің, етігінің қонышының сыртына алтыннан жасалған түрлі ұсақ аттың, барыстың, таутекенің, құсиардың бейнелері жапсырылған. Олардың саны төрт мыңдай. Есік қорғанынан табылған олжа бүгінде әлемге әйгілі. Алматыдағы Тәуелсіздік монументіне де негіз болып отыр. Осы күнге дейін сақталып келген Алтын адамның өзі неге тұрады? Бұл да Қазақстанның кереметінің бірі деп санауға болады.



Суреттер











Схемалар




Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

Алтын адам туралы презентация дайындап келу

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.


















Сабақ №30

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Бекет ата – ескерткіші

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Бекет ата жер асты мешітініңі құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Бекет ата – ескерткіші

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.

Дайындаған презентацияларын тексеру, бағалау.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Бекет ата - ескерткіш ғимараттары - Маңғыстау, Үстірт, Жем бойындағы Бекет Ата есімімен байланысты жер асты ғимараттарының ортақ атауы. Олар туралы халық жадында сан алуан аңыздар сақталған. Бекет Ата Мырзағұлұлы (1750- 1813) - әулие, халық батыры, абыз көреген, ағартушы, сәулетші. Туып, өскен жері Жем өзені бойындағы Ақмешіт Құлжан, Маңғыстау өңірі. Бекет Атаның білімдарлық, батырлық, әділдік, еңбексүйгіштік, абыз көріпкелдік қасиеттері өз дәуірінде ерекше танылған. Халық оны айрықша қадірлеп, әулие тұтқан. Адайлар өзінің ұранына айналдырған. Халық Бекет Атаның өмірін, қысылғанға жар болған ерекше қасиетін, әулиелігін ықыласпен әңгімелеп, ұрпақтан ұрпаққа ұластырған.

Бекет Ата төрт мешіті бар. Оның бірі маңғыстаудан қашық емес, Оғыландыда, екіншісі Бейнеуде, үшіншісі Жем бойында, төртіншісі Арал жағасындағы Баялыда» дейді. Бекет Ата бүл мешіт-медреселерде құдайға құлшылық еткен, бала оқытқан. Бекет Ата ескерткішінің бірі - Жем өзені бойындағы Ақмешітте, Құлсары қаласына жақын жерде. Әктасты жартасқа қоржын там етіп ойып жасалған шағын ғимарат. Оның басына кейін қос кесене тұрғызылған. Екіншісі - Ескі Бейнеуде, ұлутасты шатқалға қашалған. Бөлмелері құлап, үгітіліп, байырғы қалпын жоғалта бастаған. Баялыдағы ескерткіш-ғимараттың жай-күйі мәлім емес. Бекет Атаның Оғыландыдағы жер асты ғимараты жақсы сақталған. Оңтүстік Үстірттің Маңғыстау ойысына тірелген бір тұмсығының үзіліп қалған шоқысына қашалған. Үш-төрт қанат киіз үй көлеміндей үш бөлме. Бекет ата мүрдесі осы бөлмелердің бірінің іргесіне қашап орналастырылған. Немересі Мұрынньң мүрдесі де осы бөлмеге қойылған. Кіреберіс бөлмеден жоғары шығатын есік арқылы жоғары бөлмеге баруға болады. Онда Бекет Атаның қызы жерленген.



Суреттер

























Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма: Бекет ата туралы аңыздар оқып келу

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.







































Сабақ №31

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мазары

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Қозы Көрпеш- Баян сулу мазарының құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру.

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мазары, Ш. Уәлиханов, зерттеу жұмыстары

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


І. Ұйымдастыру. ҚР гимнін орындау

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.





Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы Таңсық ауылы маңында ғашықтардың мазары бүгінде Х-ХI ғасырдың мемориал-ескерткіші ретінде орнатылған. Бір зерттеушілердің пікірінше, ол V-X ғасырда көтерілсе, басқалардың пікірінше X-XI ғасырда орнатылған деседі. Лиро-эпостық поэманың кейіпкерлерімен байланысқан мазар біздің күнге дейін жеткен ежелгі Қазақстан ескерткіші болып табылады. Жалпы биіктігі 11,65 м. Ескі құрылысқа көпшілігі қызығушылық білдірді.

XIX ғасырдың соңғы зерттеулері бойынша кейбір зерттеушілердің жазбалары сақталған. Мәселен, Ш.Уалиханов 1856 жылы естелікті көріп, күмбездің биіктігіне тоғыз адам бірінен соң бірі тұрып, жететінін байқап,таңданған. Оның тас құрылысы ескерткіші жанында тұрып суреттеме жасағаны үлкен құндылықты құрайды. Халық аңызы бойынша фигуралар Қозы-Көрпеш пен Баян-Сұлуды және оның кіші сіңлісі мен келінін суреттеген. Естелік бозбала мен бойжеткеннің арасындағы шексіз махабаттың символы ретінде сақталып, адамның жоғары руханилығын баяндайды. Қозы-Көрпеш жігітінің есімімен сұлу Баянның бейнесі он бес ғасыр бойы ажырамай келеді. Олардың сұлу да күшті сезімі бөлінбей, көпғасырлық ескеркіш мұрасын сақтап келеді. Ғашықтардың қос жүректерінен лапылдаған махаббат жаңғырығы ақындарды, драматургтерді, этнографтарды шабытқа жетелеп, әртүрлі халықттың тарихшыларын өзінің әсем мүсінімен тарта білді.



Суреттер









Схемалар

Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


Үйге тапсырма:

Қозы-Көрпеш пен Баян-Сұлудың жырын оқып келу.

Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.









Сабақ №32

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тайқазан

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Тайқазан құрылысының шығу тарихы, жасалу жолдары туралы білім қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Тайқазан, кесене

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің қазандық бөлмесінде Көреген Әмір Темір заманынан қалған құнды жәдігерлердің бірегейі – қасиетті Тайқазан тұр. Бұл қазан 1399 жылы 25 маусымда (хижра 801 жыл, 20-шаууал) Түркістан қаласының батысында, 27 шақырым жерде орналасқан Қарнақ елді мекенінде, сирек кездесетін жеті түрлі асыл металдың (мыс, мырыш, алтын, күміс, қола, қорғасын, темір) қоспасынан құйылған. Қазанның салмағы – 2 тонна, сыйымдылығы – 3 мың литр, биіктігі – 1,60 м., диаметрі – 2,42 м. Тұғырының биіктігі – 0,54 м., диаметрі – 0,607 м. Тайқазанның сыртқы бөлігінің өрнектелуі бес бөліктен тұрады. Бірінші жоғарғы бөлігінде қазанды айнала сулус қолтаңбасымен Құран Кәрім аятынан үзінді жазылып, ол пайғамбар хадисімен жалғасады, одан соң қазанның кімге арнап жасалғаны, аяқталған жылы берілген.Екінші қатар – ірі он кубба (емшек) және он өрнекті тұтқа арқылы жиыр¬ма картушқа бөлінген. Оның қатар орналасқан екі бөлігіне сулус қолтаңбасымен шебердің өз аты-жөні жазылған болса, қалған он сегіз бөлігінде куфи жазу үлгісімен парсы тілінде тілек сөз берілген. Үшінші қатарда Құдайдың Құдіреті жайлы ескерту куфи жазу үлгісімен 22 рет қайталанып жазылған. Төртінші қатардағы қазанның бүйір бөлігінде тұтқа өрнектеріне ұқсас үлкен жапырақ түріндегі он ою бедерленіп, жиырма кіші кубба орналасқан. Аяқ тұғырымен шектесетін бесінші бөлігінде қиылысқан доға сипатындағы өрнектер бедерленген. Жалпы формасы жүрек пішініне ұқсас және қазақтың дәстүрлі қошқар мүйіз оюларының нәзік үйлесімді иірімдерінен тұратын қазандағы өрнектер Ахмет Ясауидің хәл, яғни жүрек ілімінің мағынасына меңзейтіндей. Осы жүрек пішіні мен қошқар мүйіз оюларының сан алуан композициясын кесенедегі лауха, қазанның тұтқасы, шырағдандар, есік алқасы, т.б. көптеген заттардан көріп, оларға ортақ ұлттық нақыштағы біртұтас идеялық бірлікті аңғарамыз. Аталмыш қазан кесененің архитектуралық сипатымен және қабірханадағы қабіртастың өлшемдерімен өзара үйлесімде ортақ геометриялық шешімге сай жасалған. Белгілі ғалым Ақжан Машанның тұжырымынша, Қожа Ахмет Ясауи кесенесі жеті қат көкті, 12 мүшел мен жыл есебін бейнелейтін ғарыш моделі сынды құрылыс. Ал оның шағын үлгісі іспеттес Тайқазан астрономиялық мәні бар қызмет атқарған. Зерттеушілер арасында Тайқазан атауындағы «Тай» сөзінің шығу төркіні түркі, моңғол халықтарында жылқы малының киелі саналып, құрбандық шалу рәсімінде пайдалануына байланысты туындаған деген пікір бар. Алып қазан құю ісі арнайы жобамен жүзеге асырылған. Сондай-ақ ол – ұсталардың зор шеберлігі мен үлкен қажыр-қайратын, көп жұмыс күшін және олардың бір мақсатқа жұмылған рухани тұтастығын қажет қылған жұмыс. Қазанның бөліктері қалыптарда жеке-жеке құйылып, соңынан құрастырылған. Қазанды дайындауда сол заманға тән өзіндік ерекшелігі бар басқа да озық технологиялар қолданылғаны сөзсіз. Сонымен қатар оны жасау шеберлердің рухани ұстаз-пірдің жетекшілігімен ортақ мақсатта топтасып, рухани бауырластықтың ішкі тәртібіне қалтқысыз бағынуы нәтижесінде іске асты. Кәсіптік негіздегі тариқат бірлестігінің мүшелері өзінің кәсібін, мәселен, ұсталықты пір-ұстаздың жетекшелігімен шебер меңгерген. Ал олардың ұстаздары осы аймақта рухани ықпалы зор Ясауи тариқатының шейхтары болған. Ұста Әбділ Әзиздің өзі де Ясауидің хәл ілімінен нәр алып, жергілікті мұсылмандық дәстүр аясында ұсталық құрғанын Тайқазанның символдық мәнінен, көркемдік ерекшеліктерінен, құрылымынан аңғаруға болады. М.Е.Массонның зерттеуінше, қазанның төңірегінде жылқы құйрығы тағылған он ту тұрған. Олардың кейбірінің жарты ай бейнесі мен жазулары бар ұштары да болған. Қазақстан мен Қырғызстанның аумағында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары барысында табылған қа¬зандарды ғалымдар екі түрге бөледі. Біріншісі – «сақтық» немесе конусты тұғыры бар қазандар, екіншісі – тұғырсыз қазандар. Кесенедегі Тайқазан «сақтық» типтегі қазанға жатады. Алып қазан жасау – көне сақ, ғұн, үйсін дәуірлерінен жалғасып келген дәстүр екенін деректер мен айғақтар растайды. Елдік санасы биік, отбасылық құндылықтарды жоғары ұстанған осынау социумдар үшін қазан – береке мен бірліктің, молшылықтың, елдіктің нышаны болған. Мұндай алып қазандар заманында билеушілердің, лауазымды әскербасылардың қабіріне қойылған. Бұл қабір иесінің ауқатты, жоғарғы топтан болғанынан хабар береді дейді ғалымдар. Ал Геродоттың келтірген мына бір қызық мәліметінен мұның мәні тіпті тереңде екенін аңғаруға болады. «Бір күні сақтардың Ариант есімді патшасы жауынгерлерінің әрқайсысына жебелерінің бір-бір ұшынан алып келулерін бұйырады.



Суреттер














Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

Тайқазан туралы оқып келу.

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.





Сабақ №33

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №3.

(Қазақстанның кереметтері бойынша)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Оқушыларға Қазақстанның 7 кереметтері бойынша мәліметтермен жұмыс жасай білу және оларды жинақтай, қорытындылай білу дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Қазақстанның 7 кереметтері

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Үй тапсырмасын сұрау.

Алдымен оқушылардан үйге қандай тапсырма берілгенін сұраймын.


Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Практикалық жұмыс барысы:

Сұрақтар мен тапсырмалар.

1. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі

2. Айша бибі кесенесі

3. Тамғалыдағы суреттер

4. Алтын адам

5. Қозы-Көрпеш – Баян сулу

6. Бекет ата ескерткіші

7. Күлтегін ескерткіші


Кереметтер

Тарихы

Ел ішінде танымалдылығы








Суреттер















Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді










Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Үйге тапсырма:

ҮІІ. Бағалау.

Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.























Сабақ №34

Күні:

Сынып: 7

Мектебі:

Мұғалімнің аты-жөні:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ҚОРЫТЫНДЫ САБАҚ.

(бақылау сұрақтары)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Осы курс бойынша алған оқушылардың білімдерін тексеру

Сабақтың мақсаттары

Барлығы:

Мәтіннің мазмұны бойынша негізгі ақпаратты табу

Басым бөлігі:

Қосымша ақпараттарды ажырату

Кейбірі:

Мәтіндегі детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

Жетістік критерийлері

Мәтіннен детальді ақпараттарды анықтайды.

Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады.

Құндылықтарды дарыту

  • Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

  • Өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;

  • Жауапкершілік;

Пәнаралық байланыс

Әдебиет,география,бейнелеу

Тілдік құзыреттілік

Бақылау сұрақтары, жеті керемет

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы


Оқушылар шеңберде жиналып, мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.



Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ.


1. Ұлы Қытай қорғаны,

2. Чичен-ица қаласы,

3. Христос мүсіні,

4. Тадж-Махал кесенесі,

5. Мачу-Пикча қаласы,

6. Петра қаласы,

7. Колизей,

8. Мысыр пирамидалары;

9. Галикарнас

10. Зевс мүсіні

11. Семирамида бағы

12. Родос алыбы

13. Артемида ғибадатханасы;

14. Александрия маягі;

15. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі

16. Айша бибі кесенесі

17. Тамғалыдағы суреттер

18. Алтын адам

19. Қозы-Көрпеш – Баян сулу

20. Бекет ата ескерткіші

21. Күлтегін ескерткіші


Осы кереметтер туралы сұрақтар қойып, блиц-опрос жасау.




Суреттер











Схемалар




















Блиц-опрос

Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

Сабақты бекіту

  • БҮБ

Білгенім

Үйренгенім

Білгім келеді





Қима қағаз


Сабақтың соңы


ҮІ. Бағалау.

Сабақта барлық оқушыларды жеке-жеке бағалау.


Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?


Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
АКТ
Құндылықтар мен байланыс (тәрбие)

Қолдау көрсету.

Қабілеті жоғары оқушылар айтылған сөздер мен сөйлемдердің көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Сабақтан алған білімін жинақтау, қорыту.

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.




46


Жариялаған:
Абиева Улбала
02 Қаңтар 2025
83
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі