№163 орта мектебінің бастауыш сынып мұғаліміОразгелдиева ҚарлығашТақырыбы: « Кітап –ең сабырлы ұстаз»Сабақтың мақсаты: Білімнің кітап арқылы берілетінін ұғындыру. Кітаптың адам өміріндегі маңызы, ғылым мен білімнің пайдасы жайлы түсіндіру. Кітапқа деген қызығушылығын арттыру. Оқулықтарды күтіп ұстауға үйрету.Көрнекілігі: Кітап жайлы жазылған плакаттар, суреттер. слайдтар Сабақтың барысы: Психологиялық дайындықҚарады маған даКүлімдеп күн бүгінҚарады саған да,Шуақты көктем нұр төгіпКөңілді кетті көтеріп.Сәлеметсіз бе, күн!Сәлеметсіз бе, жер!Сәлеметпіз біз.Сәлем бердік сіздергеҚұрметпенен біз.І-оқушы Ақбота:Ахмет Байтұрсынұлы Оқуға шақыруБалалар, бұл жол басы даналыққа,Келіңдер, түсіп байқап, қаралық та,Бұл жолмен бара жатқан өзіңдей көп.Соларды көре тұра, қалалық па?!Даналық – өшпес жарық, кетпес байлық,Жүріңдер, іздеп тауып алалық та?-Бұл кімнің өлеңі?-А.Байтұрсынұлы кім? Оның шығармаларын ата?( Осы кезде кітап бейнесін мойнына ілген оқушы кіреді )Кітап Сүндет: Бәрекелді! Мың рахмет Ахмет атамызға. Балалар, мен сіздерге үлкен қуанышпен келдім және дос болып қайтатыныма сенімдімін!Мұғалім: Қош келдіңіз, қымбатты досымыз – кітап. Жоғары шығыңыз. (Кітапты төрге отырғызу). Балалар, ең әуелі жұмбақ шешуден бастайық.1. Үндемес серік, ақылы берік. ( кітап)2. Қабат – қабат қаттама, ақылың болса аттама. ( кітап)3. Бір ғажап бар, тілі жоқ, сөйлесем десең міні жоқ. ( кітап)( Оқушылар жұмбақты шешеді)Құрметті балалар, мен жұмбақпен тегін бастап тұрған жоқпын. Бүгінгі әңгімеміздің өзі кітап жөнінде болмақ. Кім біледі, балалар! «Кітап» деген сөз қайдан шыққан. Қандай мағына береді?Кітап туралы не білеміз?1-оқушы Сағыныш: Кітап – араб сөзі, “жазба”, ал түрікше “дәптер”,”мерзімді баспасөз басылымы”деген сөз.Кітап өмір айнасы, замана сыры, тарих шежіресі, оқу, тәрбие құралы.2-оқушы НұржанМысырда жазуға папирус қолданыла бастады. Кітап “Папирус”деп аталатын су өсімдігінен дайындалған материалға жазылып, жұмыр таяқшаларға шиыршықтап оралды.3-оқушы Назым:Алғашқы кітап баспасы ағаштан жасалды. Қазақ кітап баспасы Ресейге қосылған соң қалыптасты. Тұңғыш қазақ кітаптары 1800 жылы шығарыла бастады.1-оқушы Қарақат:Кітап та алма ағашы,Жемісін біздер теретін.Тәтті алмаға балашы,Кітабыңның әр бетін,- деп Мұзафар Әлімбаев атамыз жырлағандай әдеби кітаптар мен оқулықтар сендерге білім көзі, рухани қазына. Біз кітап арқылы бастауыш мектептің өзінде — ақ бүкіл адамзат өмірімен танысамыз. Кітап білімімізді молайтады, кітаптан көп өнеге мен тәрбие аламыз. Оқығаның, тоқығаның көп болса жеңбейтін жау, алынбайтын қамал жоқ. Дана халқымыз «Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады» деп бекер айтпаса керек2-оқушы Дастан:Кітап бізге не үйретеді?42 әріпті үйретедіхалықтың тарихын үйретедіжақсылыққа баулидыбілім бередіұлы адамдармен танысамызмақал — мәтелдер, жұмбақтар үйретеді.Кітап туралы тақпақтар 1-оқушы Сымбат С:Адамның досы кітап, өмір кілті,Тең келмес оған жиған дүние-мүлікАқылшы, жанға серік жол бастаушы,Асыл ой, қазынасы, өмір көркі.2-оқушы АсылбекТұрады басын құрап әріп неден,Басталған білім басы әліппеден.Қарасақ шалқар теңіз, түпсіз мұхит,Оқысақ кітап сырын ашып терең.3-оқушы АнельКітапты оқымайды сыйламаған,Білімге жанын жайып қинамаған.Өсірген кімнің болсын ой-өрісін,Сол кітап бек ақылшы күнде маған.4-оқушы МейіржанТүлекті тәрбиелер кітап-мектеп,Өседі сол кітаптан бұтақ көктеп.Молайтып ақылыңды сан еселеп,Береді білім нәрін кітап көптеп.5-оқушы Сымбат АКітаптар бейне жапырақЖырлайтын сырын өмірдіңОқисың кейде жаттапКөтеріп күйін көңілдің6-оқушы ЭлинаАйдын шалқар кейде бірКітапты тұнған көл дерсіңАуадай қажет бейне бірТаппасаң нәрін шөлдерсіңъ7-оқушы ТаңшолпанБілім алар көп адамЖақсы нәрсе жоқ оданҚызыға кеп оқимынКітапты көрсем жаңадан8-оқушы НұрайКетпейді ешбір жадымнанМектепке бардық күз айыТастамай сені жанымнанҚолтықтап жүрдім ұдайыМұғалім түсіндірмесі: Слайд көрсетуМіне, кітап баспасынан түптеліп су жаңа болып шыққан кітаптар әр түрлі оқушылардың қолына түседі,олар әр түрлі қиыншылықтар көреді. Енді Т.Дәуренбеков ағаларыңның «Кітаптар мұңы» әңгімесін көрініс ретінде тамашалайық.ІІ. Көрініс: «Кітаптар мұңы»Автор (Қарақат)Мектептің отын қоймасына біреу бір құшақ кітап әкеліп тастады. Есік қайта жабылуы мұң екен, шеткерірек түскен бірі басын көтеріп алды. «Қайда келдім?» дегендей жан-жағына қарап сәл отырды да, жанында жатқан көршісін түртті.Ол қозғала қоймап еді, жұлқып-жұлқып қалды.-Ей, тұрсаңшы! Қайда келдік? Тірімісің өзің?-Ой, мазамды алма. Бүйткен тірлігі құрысын! Мұнан да парақтарымның пәре-пәресі шығып ұшып кеткені жақсы еді.-Не боп қалды? Жалғыз сенің басыңа келді деймісің бұл қасірет. Биылғы оқу жылын зорға аяқтап шықтық. Басыңды көтер. Жөн сұрасайық. Кімсің өзің? Сыртың бүп-бүтін ғой.-Сыртымды қайтесің?! – деді анау жер таяна орнынан әрең тұрып. Сыртым бүтін болғанмен ішім түтін. Ана тілі оқуғымын. Мен үшін авторлар түн ұйқысын төрт бөліп, қанша қызмет етті десеңші! Баспа қызметкерлері әрбір әрпімді жекелей теріп, көз майын тауысып па еді? Сонда кім үшін? Балалар оқысын, сауатын ашсын, адам болсын деген ізгі ниет еді ғой бәрінікі. Мен де, қолымнан келгенше, өз бойымдағы білімді беріп, балаларды адамгершілік парасатқа тәрбиелеуге тырысып бақтым. Сөйткен күнім не болды? Сорым қайнағанда, Адырбай деген баланың қолына түсіп, бір жыл болмай мына күйге ұшырадым. Егер, күтіп ұстаса, келер жылы мені басқа балалар оқымас па еді? Қайтейін, өткен күнім есіме түссе, сай-сүйегім сырқырайды. Іші бауырымнан сау жерім қалмады. Жыртылмаған,, шимайланбаған, сия тамбаған парағым кемде-кем.-Біздің де оңып тұрған жеріміз жоқ, әріптесім. Ендеше, мұңдас болдық. Мен «Ежелгі дүние тарихы» оқулығы боламын,- деді бірінші кітап. Сотқарбай деген баланың меншігіне тидім. Әдепкіде оқулық болып болып, мектеп босағасын аттамағаныма қуанған едім. Оным көпке бармады. Бірнеше күн өтпей-ақ, Сотқарбай көзімді бақырайтып қойып, суретімді сиямен бастырып-бастырып сызып тастады. Онан көтеріп жүруге ауырсынды ма, кейде өзіне керекті бір беттерді жыртып алатынды шығарды. Оқу жылы аяқталған күні мектеп ауласында доп қылып тепкілеп-тепкілеп, сілікпемді шығарды да, тастап кетті.-Әріптестер, қанша айтқанмен «Ана тілімін» ғой. Менің айтқаныма құлақ асыңдар. Бұл жерде тек кішкентайлар емес, жоғары сынып оқушылары да кінәлі-ау!-Дұрыс айтасың, «Ана тілі»,- деді қаракөлеңкелеу жерде жатқан бір кітап.-Менің оқушым үйінде парақтарымды жыртып алып, кептер жасап ойнағанда қой демейді ғой үлкен ағасы. Сондағы сылтауы: «Оқу жылы аяқталды».– бірақ-деді «ана тілі» сөзін қайта жалғап,- шындығын айтқанда, әркім өз дүниесіне ұқыпты болуы керек қой. Ондай балалар жоқ та емес,, бар. Бар емес-ау, көп. Алайда олардың бір кемшілігі –Адырбай мен Сотқарбай сияқтыларға достық ақыл айта алмай келеді. Мысалы, менің өзім сияқты құрдасым болды. Екеуіміз – мектеп кітапханасына бір күнде түстік. Қызық болғанда, сыныпта да парталас болдық.. Міне, оқушы деп оның иесін айт. Ондай баланың қолына түссең, арманың болмас шіркін! Кітабыңа шаң жуытпайды. Керек бетін белгілеу үшін, парағын қайырып бүктемейді. Қағаз салып қояды. Сызбайды., сия тамызбайды. Оның «Ана тілі» кітабы қыстап су жаңа күйінде шықты.-Енді бізді не істер екен?- дейді кітап.-Әлде жинап-жинап отқа тамызық етер ме екен?От деген сөзден бәрі де селк ете қалды. Бір сәт үндері шықпай, іштен тынды.-мүмкін, бір кәдеге жаратар. Түптер,- деді «математика» сәлден соңбасу айтып.-Түптер,-деді оны кекетіп әлгі кітап.-Түптесе сені түптер, ал түптеуге келмейтінін тұттай жалаңаш бізді қайтеді? Көрмеймісің, көзге түсуге де ұялып, бір түкпірге бұқпалап отырғанымды.-Мен тарихты білсем, бізді фабрикада жуып, тазартып, баяғыдай ақ қағаз жасап, баспаханаларға жөнелтеді. Тек келесі жолы ұқыпты оқушының қолына түссек деңдер.-Соны айтсаңшы,-деді бірдей жамырап.Топтық жұмысІ топ: Көрініс бойынша өз ойларын постерге жазады,қорғайды.Кітаптардың халі аянышты.Кітаптарды күтіп ұстамаған Адырбай мен Содырбайды жазалау керек.Кітап жаңадан баспадан шыққан кезде ұқыпты оқушының қолына түссе деймізКітапты құрметемеген баланы құрметтемеу керек деп ойлаймынКітап ақылшы ,досымыз екені ұмытпауымыз керек.Ана тілі оқулығын сонша қорлаған дұрыс емес,себебі оқулықтан біз көп жақсы тәрбие аламыз.ІІ топ: Көрініс бойынша сурет салады1-шумақ өлең жазады.Кітап жинап,түптеймін-жыртылмасын.Мұқабасын бүктеймін-қырқылмасын.Таза болсын беттері –сызылмасынКөрген кісі кітабы кір демесін.ІІІ топ. Көрініс бойынша кітап туралы ережелерді жазады.1.Кітаптың мұқабасын бүлінбес үшін оны қаптап ал.2.Кітаптың арасына жуан нәрсе және қаламсапсалма,оның түбі жыртылады.3. Кітап беттерінің бұрыштарын бүктеме,оның бұрыштары жыртылады.4.Кітап арасына қыстырғыш жасап ал.5.Кітапты майыстырып бүктеме, беттері жыртылады.6. Кітап бетіне сурет салма!Мұғалім: Балалар, кітаптарда ауырады екен. Сол зиянды болдырмау үшін мынандай ережелер бар екенЕсіңе сақта!1. Кітапты ұқыпты, таза ұстау керек. Өздеріңнен кейін оны көптеген балалар оқитынын есіңнен шығарма2. Кітапты төсекте жатып, ас ішіп отырып оқыма, кітап оқуды үлкен ой еңбегімен оқу керек3. Кітапты қалай болса солай оқыма.4. Кітапты жыртуға, сызуға болмайды.5. Кітапханада шулауға болмайды, өйткені басқаларға кедергі келтіресің.Мұғалім: Балалар, кітап туралы жазған ұлы ғұлама ақын, жазушыларымыздың қандай нақыл сөздерін ,мақалдарды білесіңдер?1. Кітап – таусылмайтын байлық.2. Кітап – білім бұлағы,Білім – өмір шырағы.3. Кітап – алтын қазына.4. Өнерліге нұр жауар5. Өнер – ағып жатқан бұлақ,Білім – жанып жатқан шырақ.6. Оқусыз білім жоқ,Білімсіз күнің жоқ.7. Білім тозбайды,Ақыл азбайды.8-оқушы Шыңғыс Кітап – ең сабырлы ұстазӨзінің биік, таза, рухани қасиетімен Кітап – мәдениет пен руханиятты қорғауда теңдесі жоқ қару болып табылады.9-оқушы Арай Кітап – адамзат баласына ағарту һәм білім сыйлай береді.Кітап беттерінде адамзат тіршілігінің сан қилы құпия сырлары сақталған.10-оқушы Бексұлтан Кітап – уақыт пен кеңістіктің тынысына толы адамзат ойының жемісі.Адамзат кітапқа өзінің қасиетті сезімі мен жан жылуын сеніп тапсырған.11-оқушы Мерей Кітап біздің алға жылжуымызда, адамгершіліктің биік шыңына көтерілуде өлшеусіз ақыл қосады.Мұғалім: Ұлы адамдарымыз кітапты жоғары бағалаған.Алғаш қазақ балаларына арнап «Әліппе» оқулығын жазған кім?Оның жазған қандай өлеңін білесіңдер?Қарақат «Жұртыма»Ақбота « Қазақ салты»Ал сендер қандай кітаптар оқыдыңдар?(Өз оқыған кітаптарын айтады)Өздері жаттаған өтірік өлеңдері мен жұмбақтары,тақпақтарын сұрау.-Балалар біз кітаптарды кітапханадан алып оқимыз. Енді мектебіміздің кітапханашы апайларына сөз кезегін беремін.Ү.Кітапханашылар жаңа балалар кітаптарымен таныстырады, кітап туралы өз пікірлерін ортаға салады.(Кітапты көп оқыған,кітапханамен байланыс жасаған оқушыларды марапаттау)Кітап. Бәрекелді балалар! Ақылына ақы сұрамайтын асыл қазына- кітаппен достықтарың үзілмесін. Әрқашан жүздеріңіз жарқын болсын, жолдарыңыз даңғыл болсын! Ал, жақсы балалар. ( Кітап кетіп қалады )Мұғалім: Қымбатты оқушылар! Кітап сендерді мәңгі сенімді достарың, серіктерің болсын. Кітап қадірін білетін жақсы балалар көбейе берсін. Кітапты жыртпай, кірлетпей, бүлдірмей таза ұстау – бәріміздің міндетіміз. Бізде кітаптары қапталған, өте таза, ұқыпты ұстайтын оқушылар да арамызда бар. Олар жауапкершілікті түсінген оқушылар. (Марапаттау)ІV. Қорытынды Балалар бүгінгі тәрбие сағатымыздан көп нәрсені үйрендік. Кітап балаларға білім беруде, жан – жақты тәрбие беруде әр түрлі әдеби шығармалармен таныстырады. Сондықтан «Кітап – білім бұлағы» деп бекер айтылмаған.«Артық ғылым кітапта, ерінбе оқып көруге».(Абай)Кітап – ең сабырлы ұстаз.Тек кітап қана қайырымдылық пен айуандықтың, ақиқат пен жалғанның ара жігін айнытпай танып білуге үйретеді.Кітапты аялайық, құрметтейік, кітапқа адал болайық!Нұрсұлтан НазарбаевҚазақстан Республикасының ПрезидентіКітап ақылына ақы сұрамайтын алтын қазына.Әлішер НАУАИКітап- шебер ұстаз, тілсіз мұғалім.Кітап- адал пейіл, асыл дос.Кітап- мұхит, сол мұхиттан не терең?Мен біліммен ылғи дос боп өтер ем! –деп,ақын ағамыз жырлағандай мәңгі кітаппен дос болсаңдар,рухани байлықтарың мол,жоғары болмақ.Кітапты аялайық, құрметтейік, кітапқа адал болайық!
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
23 Сәуір 2018
2697
2 рет жүктелген
