Жаңартылған білім мазмұнының әдістемелік
ерекшеліктері
ХХІ ғасыр-жаңа технология мен ақпараттандыру
ғасыры. Өскелең елдің айбынды болашағы үшін – ең әуелі сапалы білім
қажет. Ол үшін еліміздің білім саясатындағы ғылым-техникалық
әлеуетін жұмылдыру, ғылымның басым бағыттарын дамыту жолындағы
ресурстарды шоғырландыру, оның жетістіктерін өндіріске енгізу
инновациялық дамудың негізгі көзі.
Білім мен ақпарат дамыған қоғамда білім беру
жүйесі инновациялық экономиканың негізгі бөлігі болып
табылады.
Білім берудің негізгі мақсаты-білім мазмұнының
жаңаруымен қатар, оқытудың әдіс-тәсілдері мен әртүрлі құралдарын
қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді.
Қазақстанды дамыған 30 елдің қатарына
жеткізетін – білім. Ғылым мен техниканың күн санап өсуіне
байланысты педагогика ғылымының теориясы мен оқыту үрдісі де
түбегейлі өзгерістерге ұшырауда. Соған орай оқытудың парадигмасы
өзгерді. Білім берудің мазмұны жаңарып, жаңаша көзқарас пайда
болды. Осыған байланысты ұстаздар алдында оқытудың әдіс-тәсілдерін
үнемі жаңартып отыру және технологияларды меңгеру, оны тиімді
қолдана білу міндеті тұр. Осы тұрғыда әр пән мұғалімдерінің оқыту
әдістерін, жаңа технологияларды таңдап пайдалану және авторлық
үлгілерді қолдану мүмкіндігі берілген. Отандық әдіскер ғалымдар
жасақтаған «Модульдік оқыту технологиясы» (М.Жанпейісова),
«Деңгейлік тапсырмалар» (Ж.Қараев) пән сабақтарына арналған
«Сатылай кешенді талдау» (Н.Оразақынова) т.б технологиялары
мұғалімдердің қызығушылығын арттырып, оқу үрдістеріне кеңінен
ендірілуде. Оқыту әдістерінің кез келген түрін белсенді әрекетке
айналдыру-мұғалімнің әдіскерлік шеберлігі мен шығармашылық
ізденісіне байланысты. Деңгейлеп оқыту технологиялары баланың жеке
мүмкіндігіне бағытталған. Л.Выготский, В.Давыдов, Д.Эльконин, тағы
басқа ғалымдар осыны түбегейлі зерттеп, оқыту мен даму арасындағы
тығыз байланысты анықтаған. Ж.Қараевтың «Үш өлшемді әдістемелік
жүйе» технологиясы оқушылардың жеке қабілеті мен мүмкіндіктеріне,
қызығушылығына, психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес білім
деңгейіне жетуіне
жетелейді.
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту
бағдарламасы-әлемнің түкпір – түкпірінен жиылған білім берушілердің
(Эрик Рустем, Сьюзон Шуман) бірлескен еңбегі; Бағдарламаның негізі
Ж.Пиаже, Л. Выготский, теорияларын басшылыққа алған. Сын
тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану,
ой-толғаныс кезеңдерінен түзеледі.
Қай кезеңде, қай қоғамда болсын жеке тұлғаның
қалыптасуы ұстаздан басталады. Білім саласындағы түбегейлі
өзгерістер ұстазға үлкен жауапкершілікті талап етеді. Өздігінен
білім алатын, жан-жақты ізденетін, алдағы өмір жолын өзі болжай
алатын тұлға тәрбиелеу-ұстаздың қолында. Жаңа бағдарлама
мұғалімдерге қазіргі заманға оқыту әдістерін жеті модуль арқылы
ұсынады.
1.Білім беру мен білім алудағы жаңа
тәсілдер.
2. Сыни тұрғыдан ойлауға
үйрету.
3. Білім беру үшін бағалау және оқуды
бағалау.
4. Білім
беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды
пайдалану.
5. Талантты және дарынды балаларды
оқыту.
6. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай білім
беру және оқыту.
7. Білім берудегі басқарушы және
көшбасшылық.
Жаңа бағдарлама бойынша жаңаша көзқарас
қалыптасып, білім деңгейі биікке көтеріліп
келеді.
Қазіргі білім беру жүйесінде жаңа технологияларды
енгізу күннен-күнге басты талапқа айналып, осы әдістерді жетілдіре
түсу қажеттігі күшейіп келеді. Мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары
болса да, мұғалім оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген
білім күткен нәтиже бермейді. Оқушының тұлға ретінде қалыптасуы
белсенділік арқылы жүзеге асады.
Заманауи қоғамның зиялы азаматына білім беру-
сана әлеуеті жоғары дамыған, сын тұрғысынан және жаңашыл ойлай
білетін, рухы мықты, өз білімін қоғамның алға басуына жұмсай алатын
адамды тәрбиелеу. Білім беру бағдарламасында тәрбие мен оқыту
ажырамас байланыста болады.
Заманауи мектептердің мақсаты-жоғары білімді,
шығармашыл адамның үйлесімді тұлғаланып, дамуы үшін қолайлы білім
беру кеңістігін жасау. Өз білімінің нәтижесінде оқушы бойында
сын тұғысынан ойлау, білімін шығармашылықпен пайдалана білу,
зертеушілік дағдылары, АКТ дағдылары, топта және жеке жұмыс істей
білуі, тілдік дағдылары, қойылған міндеттер мен күрделі мәселелерді
шеше білу дағдылары қалыптасады. Мектеп бағдарламасына
кіріктірілген пәндерді енгізу оқушының жалпы дамуына және тақырыпты
сабақта тереңірек зерттеп, әлем туралы тұтас ұғымының қалыптасуына
септігін тигізеді.
Пәнаралық байланыс негізінде кіріктіре оқыту
идеясы Я.А.Коменскийден басталады.Ұлы дидакт: «Бір-бірімен
байланысы бар заттар, сол байланысты көрсетіле отырып оқытылуы
қажет», - деген болатын. Қазіргі таңда кіріктірілген
бағдарламалар оқу-тәрбие процесін технологияландырудың бірден-бір
шарты болып табылады.
Дамыған елдердің білім беру жүйесінде мынадай
тенденциялар байқалып отыр: білім беру философиясы мен
әдіснамасының жаңаруы; білім беру мазмұнын құру әдістерінің
өзгеруі, білім беру жүйесінде жетілдірілген модельдердің жасалуы;
білім беруді басқарудың тиімді жолдарының қарастырылуы; жаңа
білім технологияларының енгізілуі; оқушылардың танымдық
белсенділігі мен өзіндік ойлауын қамтамасыз ететін дамытушы,
сындарлы білім беру моделіне көшуі; терең және белсенді кәсіби
бағдар берудің ерте жастан басталуы; ұрпаққа азаматтық –
патриоттық, рухани-адамгершілік, көпмәдениеттілік, денсаулық сақтау
және экологиялық тәрбие беру ролінің күшейтілуі, білім ұйымдарының
оқушыны әлеуметтендірудегі ролінің артуы. Әлемдік білім беру
жүйесіне негізделген осындай басым бағыттар ұрпақты озық, саналы
дара тұлға деңгейінде қалыптастырады.
Ұстаздарға үлкен жауапкершілік міндеттелді.
Оқушылардың бойына ХХІ ғасырда өмірдің барлық салаларында табысты
болу үшін, қажетті дағдыларды дарыту үшін, мұғалімдер тынымсыз
еңбектену керек. Жаңартылған оқу бағдарламасы аясында тек өз пәнін,
өз мамандығын шексіз сүйетін, бала үшін ұстаз ғұмырын
құдіретті деп санайтын білімді мұғалімдер ғана жұмыс істей
алады.
Ата-бабамыз «Оқу – инемен құдық қазғандай»
демекші, шығармашыл, ізденімпаз ұстаз ғана табысты болады, нәтижеге
жетеді.