ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРА БІЛУ ШЕБЕРЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРА БІЛУ ШЕБЕРЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Ерболова Меруерт

Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті

Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі

Аннотация: Мақалада бастауыш сынып оқушыларының есептерді шығара білу шеберлігін қалыптастыру жолдарын баяндалған.Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту міндеттерінің бірі мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетіне толық қатысуы үшін қажетті математикалық мәдениет деңгейін қамтамасыз ету жолдары көрсетілген.

Тірек-сөздер: есеп,сан, арифметикалық амалдар, математикалық ойлау

Аннотация: В статье описаны пути развития умения решать задачи у учащихся начальных классов.Одной из задач обучения математике в начальной школе является обеспечение уровня математической культуры, необходимого для полноценного участия школьников в учебной деятельности.

Ключевые слова: задача, число, арифметические операции, математическое мышление

Бастауыш сынып оқушыларының математикалық бастапқы сатысын оқып-үйрену процесінде математикалық мәдениетін қалыптастыру және дамыту үшін жүйелі жұмысты ұйымдастырудың бірі – оқу тапсырмалары. Оларды орындай отырып, оқушылар жаңа математикалық білімдерді, ақыл-ой әрекетін белсендіру әдістерін игереді, дағдылар мен біліктілікті бекітеді және жетілдіреді. Математикалық есептерді шешу шарттар мен қорытындыларды, деректер мен ізделетін мәндерді бөліп көрсетуге, жалпы нәрселерді табуға, фактілерді салыстыруға дағдыланады.Бұл процесс дұрыс ойлауға тәрбиелейді, ең алдымен толыққанды дәлелдеуге дағдыланады. Бастауыш сынып оқушыларының ойлауында ерекше стиль қалыптасады және пайымдаудың формальды-логикалық схемасын сақтай отырып, тұжырымдардың қысқаша болуы, ойлау барысын нақты бөлу, математикалық белгілерді дұрыс қолдану және түсіну дағдылары қалыптасады.

Тапсырмалар оқушылардың математикадан білімін бақылау мен бағалаудың ең маңызды құралы болып табылады. Кері байланыс құралы ретінде оқушылардың өз бетімен мәтіндік есептерді шешуі арифметикалық амалдарды дұрыс таңдау және орындау қабілеттерін көрсетуге, мектеп оқушыларының ойлауының дамуын бағалауға мүмкіндік береді.Тапсырмаларды жаңа біліммен таныстырудың және балалардың алған білімдерін қолданудың нақты негізі ретінде пайдалану олардың дүниетанымының элементтерін қалыптастыруда өте маңызды рөл атқарады. Есептерді шығара отырып, оқушы көптеген математикалық ұғымдардың (сан, арифметикалық амалдар т.б.) нақты өмірден, адамдардың тәжірибесінен шығатынына көз жеткізеді.

Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту міндеттерінің бірі мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетіне толық қатысуы үшін қажетті математикалық мәдениет деңгейін қамтамасыз ету болып табылады. Математика – жеке тұлғаға білім беру ғана емес,сонымен қатар дамытушы және интеллектуалдық әлеуетін қалыптастырудың бірегей құралы.Тапсырмалар оқушылардың математикадан білімін бақылау мен бағалаудың ең маңызды құралы болып табылады. Кері байланыс құралы ретінде (оқушы – мұғалім) оқушылардың өз бетімен есептерді шешуі арифметикалық амалдарды дұрыс таңдау және орындау қабілеттерін көрсетуге, мектеп оқушыларының ойлауының дамуын бағалауға мүмкіндік береді.

Белгілі бір әдістемемен есептерді шешу процесі мектеп оқушыларының психикалық дамуына оң әсерін тигізеді, өйткені ол ақыл-ой операцияларын орындауды қажет етеді: талдау мен синтез, нақтылау және абстракциялау, салыстыру, жалпылау. Сонымен, кез келген есепті шешу кезінде оқушы талдау жасайды, сұрақты шарттан ажыратады, мәліметтер мен қажетті сандарды ерекшелейді. Есепті шешу жоспарын құра отырып, ол нақтылауды (есептің шартын ойша «сызады»), содан кейін белгілі бір типтегі есептерді қайталап шешу нәтижесінде абстракциялауды (нақты жағдайдан абстракциялау, арифметикалық амалдарды таңдау) пайдалана отырып, синтезді орындайды, оқушы осы типтегі есептерді шешу әдісін жалпылайтын мәліметтер мен қалаған арасындағы байланыстар туралы білімді жалпылайды.Математикалық ойлаудың өзіне тән ерекшеліктері бар, олар зерттелетін оқушылардың ерекшеліктеріне, сонымен қатар оларды зерттеу әдістерініне байланысты.

Есептерді шешу кезінде ақыл-ой дағдылары және оларды қабылдау және есте сақтау қалыптасады. Математикалық есептерді шешу көптеген ақыл-ой дағдыларын қолдануды талап етеді: берілген жағдайды талдау, мәліметтер мен ізделетін нәрсені салыстыру, бұрын шешілген есептермен қазір шешіліп жатқан тапсырманы салыстыру, берілген жағдайдың жасырын қасиеттерін ашу,ойлау экспериментін жүргізе отырып, ең қарапайым математикалық модельдерді құрастыру. Математиканы саналы түрде меңгеруге және оқушылардың ой-өрісін дамытуға математикалық есептерді өз бетінше құрастыру түрткі болады. Бұл ретте, біріншіден, дербестікке тәрбиеленеді (балалар математиканың оқытылатын объектілерімен және фактілерімен әрекет етеді, яғни бұл объектілердің қасиеттерін, айырмашылығын және өзіне тән белгілерін қарастырады және бағалайды), екіншіден, олардың шығармашылық ақыл-ой әрекеті дамиды.Сонымен, математика курсындағы қарапайым тапсырмалар кіші жастағы оқушылардың математикалық ойлауын қалыптастыру мен дамытуға ,есептерді шығара білу шеберлігін қалыптастыру жолдары өте маңызды рөл атқарады.

ПАЙДАНАЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. К.Құдайбергенова. Құзырлылық – тұлға дамуының сапалық критерий // «білім сапасын бағалаудың мәселелері: әдіснамалық негізі және практикалық нәтижесі » атты халықаралық ғылыми – практикалық конференцияның материалдары. 2008. 30- 32-б

2. library.wksu.kz/dmdocuments/Жүсіпкалиева.pdf

3. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы // Алматы 2010.6-б

4. Қазақстан Республикасында 2015жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы//Астана. 2004. 3-4б