Сабақ № қазақ әдебиеті

«Біржан мен Сара» айтысының композициясы, көркемдік ерекшелігі

Мектеп

Күні

Мұғалім есімі

Сынып 9

Қатысқандар саны

қатыспағандар саны -

Сабақ негізделген оқу мақсаты

Айтыстағы Біржан мен Сараның адамгершілік, ақындық, әншілік қасиетін тану, тіл шеберлігін ұғыну.

Оқу нәтижелері

Барлық оқушылар * Айтыстың мазмұнымен танысады, біржан мен Сараны біледі

Оқушылардың басым бөлігі

• Өз ойларын, пікірлерін айта алады

Кейбір оқушылар

• Әлеуметтік теңсіздік ұғымсының мәнін ажыратады

Алдыңғы оқу

Айтыс, оның түрлері

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар

Ресурс

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын сұрау:

Айтыс қандай жанр?

Қандай ерекшелігі бар?

Қандай түрлері бар?

Сұрақтар жазылған үлестірме қағаздар

Ортасы

30 минут

Қазақтың айтыс өнері – ат жарысымен, балуандар күресімен пара - пар. Демек, ақындар айтысы да жарыс. Бірақ бұл – өнер жарысы, сөз сайысы. Айтыс халық ауыз әдебиетінің ерекше бір түрі. Бүгінгі сабағымызда өз дәуіріндегі ақындар айтысының ішіндегі үздігі саналатын Біржан мен Сара айтысына тоқталамыз.

Біржанның басқалардан ерекшелігі ол жай ғана ақын емес, сонымен қатар әнші де. Оның даңқы әуелде әнмен жайылған. Халық Біржанның әнін қатты сүйіп, өнерпаз жас әншілер оны әннің пірі тұтып, ұстаз деп таниды. Әнші композиторлар Жаяу Мұса, Балуан шолақ, Естай сияқты өнерпаздар Біржанның әншілік мектебінен шыққан.
Біржан әндері:
Біржан мен Сара айтысы Әріп Тәңірбергеновтікі деген пікірге көзқарастарың қандай?
Айтыс ақындары заманының көкейкесті мәселелерін қоғамның жетістіктері мен кемшіліктерін, өмір шыңдығын жырларында арқау еткен. Одан халықтың қуанышы да, қайғысы да, әдет - ғұрпы да жалпы әлеуметтік жеке адамдардың қарым - қатынастары заманына лайық өрбіген.
Біржан мен Сара айтысында қандай әлеуметтік мәселе көтерілген?
Біржан мен Сара айтысады.
Кітаппен жұмыс. Теңеу дегеніміз не?
Біржан айтыста өзін неге теңейді?
Біржан
↓
Ақ иық мұзбалаққа
Бұлбұл
Аспандағы аққу
Бәйге атына
Кең қолтық, жібек жол арғымақ
Байпаң жорға
Қыранға
Сара
↓
Ақ тұйғын
Тоты құс
Ақ иық бұлбұл
Арғымақ
Наркескен
Сөздікпен жұмыс
Ақиық - бүркіт тұқымдасына жататын, сұңқар тәрізді ірі құс.
Ал мұзбалақ – ол бүркіттің жас мөлшерінің бірі.
Ақ тұйғын - сұңқар, лашын
Арғымақ - жүйрік ат
Наркескен - ақ семсер, өткір қылыш
Айтыс өнері - бүгінгі рухани мәдениетіміздің ажырамас бір бөлігі. Бұл өнер ұрпақтан - ұрпаққа буыннан буынға ауысып дамып келеді. Қандай айтыскер ақынды білесіңдер.

Аяқталуы

10 минут

Үйге

. «Біржан» тобы
1. Айтыстың өзіне тән қандай ерекшеліктері бар?
2. Біржан мен Сара айтысы айтыстың қай түріне жатады?
3. Айтыскер ақынға тән қасиеттер
4. Біржан қай жылы, қай жерде дүниеге келді?
5. Әкесінің аты
6. Біржанның руы
7. Біржан Сарамен қай жылы айтысты?
8. Біржан қай жылы қайтыс болды?
«Сара» тобы
1. Айтыстың неше түрі бар?
2. Сара қай жылы, қай жерде дүниеге келген?
3. Сараның руы
4. Сараны атастырған күйеуі
5. Тұрмыс құрған жұбайы
6. Айтысты Сарадан алғаш кім жазып алған?
7. Сара қай жылы дүниеден өтті?

Айтыстан үзінді жаттау

Таратпа қағаздар

Қосымша ақпарат

Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау - оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайыз?

Пәнаралық байланыс

АКТ-мен байланыс құндылығы

қазақ тілі,

өзін-өзі тану

Рефлексия

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен бүкіл уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Төмендегі ұяшыққа сабақ туралы өз пікірлеріңізді жазыңыз. Сл ұяшықтағы Сіздің сабақтың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1.

2.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

1.

2.