Қазақ анимациялық ертегілерінің ерекшеліктері ғылыми жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ҒЫЛЫМИ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫ

Қазақ анимациялық ертегілерінің ерекшеліктері

Орындаған:

Сынып:

Жетекші: Салтанат Монтаева

2023 ЖЫЛЫ

Аңдатпа

Анимациялық ертегілер – бүкіл әлемде балалар тәрбиесін дамытудағы басты құндылыққа айналды. Алайда, Қазақстандағы анимация саласы тұралап тұр. Отандық арналар шетелдік анимациялық туындыларды көптеп шығарып жатыр. Бірақ, шетелдік өнім - бізге ұлттық тәрбие бере алмайды. Тіптен, кері әсерін де тигізе бастады. Сол үшін бүгінгі қазақ қоғамында Ұлттық анимацияның тағдыры көпшілікті алаңдатып отыр. Сондықтан, ұлттық анимациялық ертегілерді дамыту мәселесін зерттеуді жөн көріп, осы тақырыпты тандап алдық.

Аннотация

Анимационные сказки-стали главной ценностью в развитии воспитания детей во всем мире. Однако сфера анимации в Казахстане стоит на месте. Отечественные каналы выпускают большое количество зарубежных анимационных произведений. Но иностранный продукт - не может дать нам национального воспитания. И даже начал оказывать негативное влияние. Поэтому мы решили изучить вопрос развития национальных анимационных сказок и выбрали данную тему.

Annotation

Animated fairy tales have become the main value in the development of children's education around the world. However, the animation industry in Kazakhstan remains stable. Domestic channels publish a large number of foreign animated works. But a foreign product cannot give us a national education. "I don't know," he said. For this reason, many people are concerned about the fate of National animation in today's Kazakh society. Therefore, we decided to study the issue of developing national animated fairy tales and chose this topic.

МАЗМҰНЫ

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім

2.1 Отандық анимация тарихы

2.2 Қазақ анимациясына 55 жыл: Қазақстандағы анимацияның қиындықтары мен жетістіктері

3. Зерттеу бөлімі

3.1 Nickelodeon және Disney қазақ тілінде, балалар нені қалайды?

3.2 Отандық мультфильмдерді шетелдік мультипликациялық фильмдермен салыстыру

3.3 Жақсы анимациялық ерегілер үлкен тәрбиелік мәнге ие.

4. Қорытынды

5. Әдебиеттер

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Анимациялық ертегілер балаға қоршаңан ортаны, жер дүниені танытады. Бірақ бүгінгі таңдағы анимациялық мультфильмдер, ертегілер тек жақсылыққа тәрбиелегенімен жаңадан дамып келе жатқан баланың ойына зиянын да келтіруде. Осы мәселені көптеген белсенділер ортаға салып келеді, бірақ әлі күнге дейін шешімі табылған жоқ.

Зерттеудің мақсаты: Отандық анимациялық ертегілерінің шетел мультфильмдерімен психологиялық жақтан салыстыру, ұлттық құндылықтарға бай анимациялыұ мультфильм ұсыну.

Гипотеза: жақсылыққа баулайтын анимациялық ертегілер балаларда жағымды моральдық нормаларды тәрбиелеуге ықпал етеді, ал зорлық-зомбылық көп болса, баланың мазасыздығын, қорқынышын және қатыгездігін дамытады.

Зерттеудің кезеңдері:

Жалпы мультфильмдердің балаға әсерін анықтау

Қазақ анимациялық ертегілерінің даму тарихын зерттеу

Отандық және шетелдік мультфильмдерді салыстыру, зерттеу үшін сауалнама өткізу.

Зерттеу нысаны: Қазақ анимациялық ертегілері

Зерттеу әдісі: Жинақтау, талдау, салыстыру және сауалнамалар әдістері пайдаланылады.

Негізгі бөлім

2.1 Отандық анимация тарихы.

Совет, қазақ кинорежиссері, суретші, сценарист, Қазақ КСР еңбек сіңірген өнер қайраткері, Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.

Суретші-мультипликатор Әмен Әбжанұлы Хайдаров 1923 жылы 3 мамырда Қарағанды облысы, Нұра ауданы, Жіңішке ауылында дүниеге келген. Ол мектепті бітіргеннен кейін соғыс басталып, жас жігіт Ұлы Отан соғысының майданында болды. Соғыстың ең қиын айларында ол Сталинград қорғаушыларының қатарында болды, содан кейін Украинаны азат етті. Корсун-Шевченко шайқасында ол ауыр жарақат алды.

Соғыстан кейін А. Хайдаров өзінің сүйікті ісін жалғастыруға тырысты — сурет салуды үйрену. 1946-1950 жылдары Қазақ мемлекеттік театр-көркемсурет училищесінде оқиды. Графикаға маманданған.

Осыдан кейін ол Мәскеу Бүкілодақтық мемлекеттік кинематография институтына (профессор И.Иванов-Ваноның шеберханасы) түседі, бір жылдан кейін ВГИК-те режиссерлік курстарды бітіріп, туған Қазақстанға оралады. Оқуды бітіргеннен кейін Әмен Қайдаров қазақ киносында жаңа Жанр — анимация жасаушы болады. Қазақфильмде жылына бес-алты мультфильм түсіріледі, мұнда мультфильмдер бөлімі құрылады. 1966 жылдан бастап оның көркемдік жетекшісі Амен Хайдаров болды. Осылайша қазақ анимациялық ертегілері өмірге келеді.

Алғашқы қазақ анимациялық ертегісі «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» 1967 жылы дүниеге келді және оның авторы А. Хайдаров болды. Бұл мультфильм Ленинградтағы үшінші Бүкілодақтық кинофестивальдің лауреаты болды. Ол сондай-ақ 48 елде көрсетілді. 1975 жылы Нью-Йорктегі «қола Проксиноскоп» халықаралық мультфильмдер кинофестивалінде ол жүлделі орынға ие болды.

Одан кейін қазақ анимация мәдениетінің дамуына зор үлес қосқан «Ақсақ құлан», «Құйыршық», «Қырық ертегілер», «Айнақүн» және т.б. анимациялық ертегілері жарық көрді. Анимациялық режиссер Амен Хайдаровтың есімі көпшілікке белгілі болды.

2.2 Қазақ анимациясына 55 жыл: Қазақстандағы анимацияның қиындықтары мен жетістіктері

Алғашқы отандық анимациялық лента режиссер Амен Хайдаровтың 1967 жылы шыққан «неге Қарлығаштың құйрығы айыр» атты туындысы болды. Биыл қазақ анимациясына-55 жыл. 28 қазанда бүкіл әлемде аниматорлар өздерінің кәсіби мерекелерін атап өтеді.

Қазақ анимациясының тарихы

«Қарлығаштың құйрығы неге айыр» мультфильмінің қоюшы-режиссері Амен Хайдаровты қазақ анимациясының негізін қалаушы деп атауға болады.

«Қарлығаштың құйрығы неге айыр» мультфильмінің мультфильмі осы аттас ертегі негізінде жасалған. Премьерасы 1967 жылы қыркүйекте Мәскеуде өтті. Анимациялық жоба әлемнің 48 елінде болды. Мультфильм 1968 жылы Ленинградтағы III Бүкілодақтық кинофестивальде мультфильмдер бөлімі бойынша жүлдеге ие болды, 1974 жылы III Нью-Йорктегі анимациялық фильмдер фестивалінде балалар фильмі үшін қола жүлдеге ие болды.

Дарынды суретші Амен Хайдаровтың «Ақсақ құлан», «қырық ертегілер» және т.б. мультипликациялық жұмыстары да қазақ анимациясының алтын қорына енді.

Жалпы алғанда, жарты ғасырдан астам уақыт ішінде қазақстандық мамандар 200-ге жуық анимациялық картиналар жасады, олардың арасында халықаралық конкурстардың лауреаттары бар. Бүгінгі таңда Қазақстанда жұмыс істеп тұрған 30-ға жуық жеке анимациялық компания бар.

Сондай - ақ, биылғы жылы қазақстандық мультипликаторлардың арманы орындалды. Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясының базасында «Қазақанимация» жаңа шығармашылық бірлестігі ашылды, оның мүшелері шетелдік компанияларда тағылымдамадан өту мүмкіндігіне ие болды. Қараша айында қазақстандық мамандар анимация саласындағы біліктілігін арттыру үшін Түркия, Франция, Польша және Испаниядағы шетелдік студияларға барды.

«Мұзбалақ» (2018) және «Күлтегін» (2018) толықметражды мультфильмдері үлкен прокатқа шыққаннан кейін біздің аниматорларымыздың мақтана алатын ештеңесі болмады. Негізінен «Қазақфильмде» ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысы бойынша мультфильмдер шығарылады, бұл жағдай осы саланың қызметкерлеріне қазіргі заманғы нарық жағдайында қандай да бір түрде аман қалуға көмектеседі. Бүгінде жағдай түбегейлі жақсы жаққа өзгеруде.

Қазір киностудия базасында мамандар кішкентай қазақстандық көрермендер үшін бірнеше мультфильмдер дайындауда. Бұл «Амен аға ағашы» қысқаметражды фильмі және «Алтын адам» 70 минуттық анимациялық картинасы.

3.1 Nickelodeon және Disney қазақ тілінде, балалар нені қалайды?

Nickelodeon және Disney қазақ тілінде, балалар нені қалайды?

Балалар қазақ тіліндегі контент туралы қалай пікір айтады, сауалнама.

Өткен айы «ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Nickelodeon және Disney телеарналарын қазақ тіліне аударуды ұсынады» деген жаңалық Қазнеттің әлеуметтік желілерінің трендіне айналды. Барлық сайттардағы пайдаланушылар қызу талқылауды бастады. Ал балалардың өздері бұл туралы не ойлайды? Осы сұраққа жауап іздеп, интернет жиелісі арқылы сауалнама жүргіздім. Мультфильмдерді қазақ тіліне аудару, олардың анимациялық фильмдердегі қалаулары туралы әңгімелесіп және жаңа пікірлерін білдім.

Бұл сауалнама, әрине, барлық балалардың қалауының толық бейнесін бермейді, бірақ менің жобам, үшін одан әрі зерттеуім үшін пайдалы нұсқаулық бола алады. Сауалнама көрші, туыстар арасында жүргізілді және бүлдіршіндердің ата -аналарынан мәлімет жинадым. Бәріне тек бір сұрақ қойылды: «Шет тілі мультфильмдері қазақ тіліне аударылғанын қалайсызба»

Әнуар, 2,5 жас (Сауалнама анасынан алынды)

Бір жасқа дейін біз оған қазақ тілінде мультфильмдер қойдық, ол «Аю, аю тұршыны» жақсы көрді. Содан кейін ол «сырғытуды» (свайп) үйренді: өздігінен тамақтануды үйренбей тұрып, орыс тілді ютуб әлеміне еніп кетті. Ресейлік тракторлар мен локомотивтер туралы әндерден шаршаған кезде, бала ағылшын тіліндегі трендсетерлерге ауысты – біз бүкіл отбасымызбен Baby shark-тың тітіркендіргіш әнін шырқадық. Қазір, үш жасқа жақын, Ануар суперқаһармандарды, үй косплейін және Minecraft-ты, сондай-ақ телефонды жақсы көреді. Гаджеттердегі ақпаратты ұтқырлықты, реттеудің ыңғайлылығын және жылдам ауыстыруды білген кезде кішкентай адамды теледидар экранының алдында қозғалыссыз отыруға мәжбүрлеу мүмкін емес, Ануар үшін теледидарлар өткен ғасыр. Қазақ тіліне аударылса жақсы болар еді.

Дінмұхаммед, 10 жаста

«Егер шет ел мультфильмдері қазақ тіліне аударылса, мен келісемін», – деді Дінмұхаммед. Ол қазақ сыныбында оқиды, оның айтуынша, оның бірнеше сыныптастары орыс тілін «өте жақсы» деңгейде меңгерген. Димаштың өзі анимені орыс тілінде және тек смартфон немесе ноутбук арқылы көреді.

Маған қиял ұнайды, сондықтан мен аниме көремін. – деді.

Мирас, 12 жаста

Мирас орыс сыныбында оқиды және Дінмұхаммедтің айтуынша,

«Қазақстандағы көптеген балалар қазақ тілін білмейді» дейді. Өкінішке орай, әркім өзінше дұрыс және қоршаған орта тұрғысынан қарайды. Алайда, жасөспірімдер бір-біріне жүз пайыз жақындайды: олар мультфильмдерді тереңірек, сыни бағалайды, графика, сюжеттік желі және белгілі бір философия оларға маңызды. Сондықтан, балалар айтқандай, олар жапондық аниме көреді.

Сардар, 13 жаста

Сардар ағылшын тілінде оқиды, қазақ және орыс тілдерінде еркін сөйлейді. Алайда, оның айтуынша, ол мультфильмдерді тек орыс тілінде көреді, өйткені мультфильмдер желісі, 2X2 және Fox әлі қазақ тіліне аударылмаған. Егер аударылса көрер едім деді.

3.2 Отандық мультфильмдерді шетелдік мультипликациялық фильмдермен салыстыру

Балалар неге мультфильмді жақсы көреді? Себебі, олар енді-енді әлемді танып келе жатыр. Ал, мультфильм – біздің санамыз үшін нағыз керек дүние. Сонда барлық мультфильмдердің бәрі бала үшін пайдалы ма? Және шетел мультфильмдерінің бала үшін қандай пайдасы бар? Сонымен қатар біз жақсы мультфильм қарап отырмыз ба? - деген сұраққа жауап беру үшін, қазақ мультфильмдері мен шетел мультфильмдерін және осы саладағы телеарналарды салыстырдық.

Біріншіден, техникалық жағынан шетел мультфильмдері қазақ мультфильмдерінен әлдеқайда озып кеткендігін белгілі, себебі шетелдің қай мультфильмін алмасаң,ондағы ұсақ заттардың өзі үлкен көңілге алынған. «Бұл не? Ол кім?» деп дүниенің барлығына қызығатын сәби үшін бұл асыл мұра болып табылады.

Екіншіден, тілді, сонымен қатар мәдениетті үйрету ретінде қолданылатын шетел мультфильмдерінің табысы өте үлкен. Ал қазақ тіліндегі мультфильмдер онсыз да аз, одан соң олар бұл салыстырудағы бірінші талапқа сәйкес келмегендіктен тіптен артта қалуда.

Үшіншіден, идея жағынан шетел мультфильмдері нашар, ал жаңа дамып келе жатқан балаға бұны өзі анықтауы өте қиын. Бірінші талапқа сәйкес бұл мультфильм өте қызықты болған соң балалар бұл шартқа мән бермейді. Сондықтан олар қазақ баласына басқа тілді сонымен қатар мәдениетті үйретеді.

Төртіншіден, қазақтың мұсылман баласына басқа дінді үйретеді, бұны да үлкен мәлімет ретінде қарастыруға болады, бірақ сонда біздің дініміз туралы соншалықты көп мәлімет алуда, үйренуде оларға кім көмектеседі?:

Бесіншіден, мультфильмдер тек ермек емес,сонымен қатар өнеге. Үлкенді сыйлау, кішіге қамқор болу, ананың ақ сүтін ақтау, табиғатқа қиянат жасамау, отанды қорғау, қазақ-мұсылман болуды мақтан тұту және тағы басқа ұлттық негізді бізге кім үйретеді? Шетел мультфильмдерінде мұндай қасиеттер болғанымен, бұл нағыз қазақтың негізіндей бола бермейді. Қазақ баласына жастайынан үйреншікті мәдени тәрбие шетел мультфильмдерінде тіптен бөлек дүние, мұндағы, атыс пен шабыс, жаман қасиеттер оның санасын тіптен бұзады. «Бала тәрбиесі – бесіктен» - ойы қатыгездік пен жауыздықты, өзге мәдениет пен тәрбиені қабылдайды. Ал өзіміздің ұлттық мәдени құндылығымызды насихаттайтын мультфильмдер аз.

Алтыншыдан, бүгін бала - ертеңгі азамат. Қазақ баласына патриоттықты кім үйретеді? Басқа елдің мультфильмінде өзінің патриоттығы бар екені мәлім. «Балапан» ұлттық арнасының да кемшіліктері аз емес,сондықтан балалар арасында айтарлықтай атақты емес.

Осының есесіне басқа шетел арналары «Nickelodeon», «Jetix» «Карусель», «Детский мир» телеарналары тәулік бойы үзбей түрлі-түрлі шетел мультфильмдерін көрсетеді.Осыған дәлел ретінде менің сынып жетекшімнің көмегімен сыныптастарымның арасында жүргізілген сауалнама. Оған барлығы 24 бала қатысты. Мұнда қойылған сұрақтарды қорытындылай келе, келесі нәтиже келтірілді.

Қазақ мультфильмдерінің арасында балалардың таңдауы болып «Алдар көсенің көңілді оқиғалары» табылды, оған 11 бала немесе 45.8% дауысын берді. 10.3% дауысты «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» және 18.9% дауысты «Қошқар мен теке» иеленді.Ал оқушылардың 25 пайызы қазақ мультфильмдеріне аса қызықпайтынын айтты.

«Алдар көсенің көңілді оқиғалары» мультфильмі басқа шетел мультфильмдерінің арасында 24 дауыстың 1 дауысына ғана ие болды.

Бұл ретте Алдар көсе кейіпкер ретінде тек 2 дауысқа ие болды. Сонымен қатар кейіпкерлер арасындағы қазіргі орыс мультфильмдерінің «Маша и Медведь» мультфильміндегі Маша -7 дауысқа ие болды,ал шетелдік кейіпкер Наруто 6 дауысты иемденді. Бірақ Наруто дөрекі, агрессивті, жаман кейіпкер.Маша болса,үнемі Аюды қинайтын кейіпкер.

Ал енді бұл сауалнама бойынша телеарналардың арасында біздің отандық арна «Балапан» - 24 дауыстың 3-не, яғни 12,5% ие болды, ал Ресейлік «Детский мир» мен «Карусельін» - 2 бала тандады. Қалған дауыстар шетел арналардың еңсесіне келді.

Бала кезде ойлау қабілеті қалыптаса бастайды.Ал дәл осы уақытты пайдаланып,балаға жақсы тәрбие берудің бір түрі-балаға қазақ ертегілерін оқыту.Қазақ елінен шыққан көптеген ақындарымыз, жазушыларымыз қазақ тілінде ерте