ХХІ ғасыр көшбасшысы сайысы
Сайыстың мақсаты: Оқушыларға туған тіліміздің қыр-сырын меңгерту, жас ұрпаққа ана тіліміздің қадір-қасиетін дарыту, ана тіліміздің мәртебесін көтеру, халық ауыз әдебиетінің асы мұрасы- мақал- мәтелдерді жатқа білуге, ата бабаларымыздан қалған асыл сөздердің мағыналарын ашып айта білуге баулу.

Ортада сайысқа қатысатын екі топ. «Білгірлер», «Жүйріктер». Қазылар алқасы сайланған, олар әр сайыс бөлімінен кейін қорытынды жасап отырады.
1- кезең. Бәйге
Әр белгіленген сұрақтың тез және дұрыс жауабына 10 ұпайдан алады. Әр топқа 10 сұрақтан оқылады.

Топқа.
1. Зат есімнің сұрақтары? (Кім? Не)
2. Топтау сан есімнің жасалу жолдары?
3. Есімдіктің мағыналық топтары нешеу? (7)
4. Салыстырмалы шырайдың жұрнақтарын атаңыз (-ырақ, -ірек, -рақ,
-рек,-тау, -теу, -дау, -деу, -лау,- леу, )
5. Зат есім қалай түрленеді? (Тәуелденеді, септеледі, жіктеледі, көптеледі)
6. Көмектес септіктің жалғауларын атаңыз. ( -мен, -бен,-пен,-менен,-пенен,-бенен)
7. Тәуелдік жағының үшінші жағы. (-сы,-сі,-ы,-і).
8. Сілтеу есімдігін ата. (осы, анау, бұл, сол)
9. Жинақтық сан есімнің сұрағын табыңыз. (Нешеу?)
10. Тоғызыншы сан есімнің қай мағыналық түрі екенін белгілеңіз.(Реттік)
2 топқа.
1. Сан есімнің сұрақтары. (Қанша? Неше? Нешінші?)
2. Шығыс септіктің сұрақтары. (Кімнен? Неден? Қайдан?)
3. Жіктеу есімдігін ата. (мен, сен, сіз, ол, біз, сендер, сіздер,олар)
4. Жіктік жалғауының І жағының қосымшасын көрсетіңіз. (- мын, -мін, бын,-бін,-пын, -пін).
5. Болжалдық сан есімді атаңыз (Отыз шақты, жүз шақты)
6. Сын есімнің мағыналық түрлері (Сапалық, қатыстық)
7. Жақсы- жаман сөздері қалай жасалып тұр? (Қосарлану арқылы)
8. Ұстаз сөзінің синонимі (Мұғалім, тәрбиеші)
9. Қырықтарда- сан есімнің қай мағыналық түрі екенін белгілеңіз. (Болжалдық)
10. Зат есім жасалужолына қарай қаншаға бөлінеді? (2)
2- кезең. Тапқырлық танытайық.
Қазақтың мақал- мәтелдерінің жалғасын тауып, аяқтау керек. Әрбір дұрыс табылған мақалға- 10 ұпай.
1-топқа. « Білгірлер»
1. Қызым саған айтам, (Келінім, сен тыңда)
2. Ағасы бардың жағасы бар,
(Інісі бардың тынысы бар)
3. Арпа бидай ас екен,
(Алтын, күміс тас екен)
4. Қыз өссе -елдің көркі
(Гүл өссе -жердің көркі)
5. Өзге елде сұлтан болғанша,
(Өз еліңде ұлтан бол)
2 топ. «Жүйріктер»
1. Атаңа не істесең, (Алдыңа сол келер)
2.Ананың сүті -бал (Баланың тілі -бал)
3. Жақсыдан үйрен, (Жаманнан жирен)
4. Отыз тістен шыққан сөз
(Отыз рулы елге тарайды)
5. Жақсының аты өлмейді,
(Ғалымның хаты өлмейді.)

3-кезең. Полиглот

Сайысқа қатысушылар берілген жұмбақтардың шешімін тауып, табылған жауапты орыс, ағылшын тілдеріне аударады.
1. Екі семсер айқасқан, Оқта- текте шайқасқан. (қайшы- ножницы- skirsor)
2. Сулы жерді мекендеп,
Құрлықта да секеңдеп,
Шыбын-шіркей аңдиды,
Жемге қашан жетем деп. (құрбақа-лягушка- frog)
3.Ұшып жүрген гүл көрдім,
Қонғандаұстап үлгердім. (көбелек- бабочка-butterfly)
4. Басып озып құсты,
Қанатын қақпай ұшты (Ұшақ- самолет- airplane)
5. Аспандағы алып доп,
Жарқылдайды жарық боп (Күн- солнце- Sun)
6. Көкжиегі тұйық дөң,
Шатыр тіккен биік кең (Аспан, Небо, Sky)
7. Жарқ етсе сабау қамшы,
Нөсерлетіп жауар тамшы (Найзағай- молния- lightning)
4 –кезең. «Сөз тапқанға- қолқа жоқ»
«Ата сөзі, ақыл көзі». Аталардан қалған нақыл сөздерге дұрыс және тез жауап берген командаға 10 ұпай беріледі.
1 топ. Білгірлер тобына. Не жетім?
Жаңбыр жаумаса, жер-жетім,
Басшысы болмаса, ел- жетім,
Ұқпасқа айтылған сөз жетім...
Жеті қазынаны ата. 1. Ер жігіт. 2. Сұлу әйел. 3. Ақыл-білім. 4. Жүйрік ат. 5. Қыран бүркіт. 6. Берен мылтық. 7. Жүйрік тазы.

2 топқа. Жүйріктер тобына
Не тәтті? Не жұмсақ? Не қатты?
Ананың сүті тәтті
Ананың қолы жұмсақ
Атаның жүрегі қатты
Жеті жоқты ата.
1. Жерде өлшеуіш жоқ. 2. Аспанда тіреуіш жоқ. 3. Таста тамыр жоқ. 4. Тасбақада талақ жоқ. 5. Аллада бауыр жоқ. 6. Аққуда сүт жоқ. 7. Жылқыда өт жоқ.
Қазыларға сөз беріледі. Әрбір топтың ұпай саны саналып, қорытынды жасалады. ХХІ ғасыр көшбасшылары анықталады.