«Салық түсінігі»

Тәжірибелік сабақ: №12 САБАҚ: «Салық түсінігі»

Сабақтың мақсаты:

• Мемлекеттің экономикалық қызметіндегі салық түсінігін және рөлін білу.

• Өз стартап қызметі үшін салық түрлерін білу;

1. САЛЫҚ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ РӨЛІ. ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ.

Салық деп мемлекет біржақты тәртіппен белгілеген міндетті төлемдердің белгілі бір түрі оның пайдасына мәжбүрлеп өндіріп алынады және белгілі бір талаптарға жауап береді.

Салықтар мемлекеттің қаржылық базасын қалыптастыру көзі ғана емес, сонымен қатар экономиканы мемлекеттік реттеудің қуатты құралы болып табылады. Салықтар өсімін молайту процесінің барысына әсер етеді және экономикалық өсуді қамтамасыз етудің маңызды факторы болып табылады. Салықтар мемлекет бар сияқты көп. Олар мемлекеттің пайда болуымен пайда болады және оның өмір сүруінің негізі болып табылады.

Экономикалық басқару және мемлекеттік реттеу жүйесінде салықтарды пайдалану салық түрлерінің, салық салу жүйесінің және салық қызметі органдарының жиынтығын қамтитын тұтас салық жүйесінің көмегімен жүзеге асырылады.

Салық салу-бұл елде салықтарды белгілеу және өндіріп алу процесі, салық мөлшері мен олардың ставкаларын, сондай-ақ салық салынатын салықтар мен заңды және жеке тұлғалардың шеңберін төлеу тәртібін анықтау.

Практикалық тұрғыдан салық жүйесі-мемлекет белгілеген және қаржылық ресурстардың Орталық жалпы мемлекеттік қорын құру мақсатында алынатын салықтардың, алымдар мен баждардың жиынтығы, сондай-ақ оларды өндіріп алу қағидаттарының, тәсілдерінің, нысандары мен әдістерінің жиынтығы

САЛЫҚ ТҮРЛЕРІ .

Салық жүйесі мынадай салық және бюджетке басқа да міндетті төлемдер Салық кодексінде белгіленген ("Қазақстан Республикасының Кодексіне," салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті):

1) салықтар:

1. корпоративтік табыс салығы;

2. жеке табыс салығы;

3. қосылған құн салығы;

4. акциздер;

5. экспортқа рента салығы;

6. жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы төлемдері мен салықтары;

7. әлеуметтік салық;

8. көлік құралдарына салынатын салық;

9. жер салығы;

10. мүлік салығы;

11. Ойын бизнесіне салық;

12. тіркелген салық;

13. бірыңғай жер салығы;

2. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ САЛЫҚТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН МЫСАЛДАРЫ.

Салық салу режимдері

Бизнесті аша отырып, ең бастысы — салық салу режимін дұрыс таңдау, өйткені дұрыс режимді таңдай отырып, сіз заңды түрде жұмыс істей аласыз және сонымен бірге салық аз.

Қазақстан Республикасында бүгінгі күні:

* салық салудың жалпыға бірдей режимі,

* салық салудың арнайы салық режимдері бар.

Бұл ретте арнайы салық режимдері мыналарға бөлінеді:

1. Шағын бизнес субъектілері үшін арнайы салық режимдері:

• патент негізіндегі арнаулы салық режимі;

• оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі;

• тіркелген шегерімді пайдаланатын арнайы салық режимі;

2. ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілерге арналған арнайы салық режимдері:

• шаруа немесе фермер қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі;

• ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер мен ауыл шаруашылығы кооперативтері үшін арнаулы салық режимі.

Салық салудың жалпыға бірдей белгіленген режимі

Жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимін қолдануға құқылы барлық салық төлеушілер. Қолдану үшін жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимін шектеу үшін жағдай жасау, оны қолдану.

Арнайы салық режимін қолдану шарттары

Шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимін мынадай шарттарға сәйкес келетін салық төлеушілер қолдануға құқылы::

1) арнаулы салық режимі үшін қызметкерлердің орташа тізімдік саны салық кезеңі ішінде

* оңайлатылған декларация негізінде-30 адам;

* тіркелген шегерімді пайдалану арқылы-50 адам; аспаса

2) салық кезеңіндегі табыс арнаулы салық режимі үшін:

* патент негізінде-республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 3 528 еселенген мөлшері;

* оңайлатылған декларация негізінде-республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 24 038 еселенген мөлшері;

* тіркелген шегерімді пайдалана отырып-республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 144 184 еселенген мөлшері;

3) мынадай қызмет түрлерін жүзеге асырмайтын:

* акцизделетін тауарларды өндіру;

• акцизделетін тауарларды сақтау және көтерме сату;

• іске асыру мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін – бензин, дизель отыны және мазут;

* лотереялар өткізу;

* жер қойнауын пайдалану;

* шыны ыдысты жинау және қабылдау;

• түсті және қара металл сынықтары мен қалдықтарын жинау (дайындау), сақтау, өңдеу және сату;

* кеңес беру қызметтері;

• бухгалтерлік есеп немесе аудит саласындағы қызмет;

• қаржы, сақтандыру қызметіне және делдалдық қызмет, сақтандыру брокерінің және сақтандыру агентінің;

• Құқық, әділет және сот төрелігі саласындағы қызмет;

* қаржылық лизинг шеңберіндегі қызмет.

Патент немесе оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін агенттік шарттар (келісімдер) негізінде қызмет көрсететін дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың қолдануға құқығы жоқ.

Агенттік шарттар (келісімдер) деп Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалған азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар (келісімдер) түсініледі, олар бойынша бір Тарап (агент) сыйақы үшін екінші Тараптың тапсырмасы бойынша өз атынан, бірақ екінші Тараптың есебінен не екінші Тараптың атынан және есебінен белгілі бір іс-әрекеттер жасауға міндеттенеді.

Шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимін қолдануға құқығы жоқ.:

1) құрылымдық бөлімшелері бар заңды тұлғалар;

2) заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері;

3) өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері және (немесе) салық салу объектілері бар салық төлеушілер.

Арнайы салық режимдерін қолданатын тұлғаларға салық салу мақсатында салық төлеушінің өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшесі болып орналасқан жері бойынша стационарлық жұмыс орындары жабдықталған, оның функцияларының бір бөлігін орындайтын аумақтық оқшауланған бөлімше танылады. Жұмыс орны, егер ол бір айдан астам мерзімге құрылса, тұрақты болып есептеледі.

Осы тармақшаның ережесі мүлікті мүліктік жалдауға (жалға алуға) беру жөніндегі қызметті ғана жүзеге асыратын салық төлеушілерге қолданылмайды.;

4) заңды тұлғаның қатысу үлесі басқа заңды тұлғалардың 25 пайыздан асатын;

5) заңды тұлғалар, олардың құрылтайшысы немесе қатысушысы бір мезгілде құрылтайшысы немесе қатысушысы, заңды тұлғаның арнаулы салық режимін немесе салық салудың ерекшеліктері;

6) коммерциялық емес ұйымдар;

7) ойын бизнесі салығын төлеушілер.

Салық кезеңі

1. Патент негізінде немесе тіркелген шегерімді пайдалану арқылы арнаулы салық режимін қолдану үшін салық кезеңі күнтізбелік жыл болып табылады.

2. Оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолдану үшін салық кезеңі жарты жыл болып табылады.

Жеке кәсіпкерлерге (ЖК) арналған АСР мыналарды қамтиды:

Арнаулы салық режимі, оңайлатылған декларация негізінде.

Қолдануға жазады алады ЖШС және ЖК талаптарға сәйкес келетін:

жарты жылда қызметкерлердің орташа тізімдік саны-30 адамнан аспайды;

(A+B+C+D+E+F)/6 ай, мұнда А, В, С, D, Е және F - салық кезеңінің әрбір айы үшін қызметкерлердің саны.

1-мысал:

Қаңтар-25 қызметкер

Ақпан-30 қызметкер

Наурыз-27 қызметкер

Сәуір-33 қызметкер

Мамыр-33 қызметкер

Маусым-32 қызметкер

25 + 30 + 27 + 33 + 33 + 32 = 180/6 = 30 – жарты жыл ішінде жекелеген айлардағы қызметкерлер саны 30-дан артық болғанына қарамастан, жарты жылдықтың қорытындысы бойынша қызметкерлердің орташа тізімдік саны белгіленген шектен аспайды.
Мысал:

Кәсіпорынның есеп айырысу шотына және кассаға түсті:

1.тауар, қызмет, жұмыс үшін төлем-45 000 000 теңге

2.100% тауар үшін алдын ала төлем-10 000 000 теңге

Осы жарты жылдықта 45 000 000 теңге кіріс деп танылады, өйткені бұл сомаға тауар сатылды, қызметтер көрсетілді және тиісті құжаттар ресімделді.

САЛЫҚТЫ ЕСЕПТЕУ ТӘРТІБІ

Оңайлатуды (оңайлатылған декларация негізіндегі АСР) қолданатын салық төлеушілер табыстан 3% төлейді.

45000000*3%=1350000 (бір жылдағы табыс салығы)

1-тапсырма

ЖК патент негізінде арнаулы салық режимі негізінде жұмыс істейді.

Жарты жылда алынған табыс 5 000 000 теңгені құрады. ЖК пайдасына салықты анықтаңыз ?

Шешім: