«СТИЛИСТИКА ӘЛЕМІНДЕ» ҮЙІРМЕСІНІҢ ЖОСПАРЫ

«СТИЛИСТИКА ӘЛЕМІНДЕ»

ҮЙІРМЕСІНІҢ ЖОСПАРЫ

Бағыты: Тіл білімі

Сынып: 9-«А»

Мұғалім: Шуленова Қ.Б.

Сағат саны аптасына: 1

Жылдық сағат саны: 34

Өскемен, 2021

Түсінік хат

Тiл кез-келген танымдық iс-әрекеттердiң құралы, ойлаудың формасы және оны дамытудың негiзi болып саналатындықтан, мектеп жасындағы балалар «Қазақ тiлi» пәнi арқылы тiлдiң үш түрлi қызметiн: теориялық мәселелердiң практикалық дағдының базасы болатынын пайымдауға үйрететiн бiлiмдiк қызметiн; жалпы адамзат жинаған тарихи-мәдени, рухани мұраларды тiл арқылы меңгеруге болатынына және өз ойын жеткiзудiң, өзiн-өзi тану мен өзгенi танудың бiрден-бiр құралы тiл екендiгiне көз жеткiзетiн танымдық қызметiн алған бiлiмдi практикалық тұрғыда қалай қолдану iскерлiктерiн жетiлдiруге бағыттайтын коммуникативтiк қызметiн меңгерту мiндеттелiнедi.

Оқушылар бұл үйірме жұмысының барысында стилистиканың негізгі

ұғымдары мен категорияларын, қазақ тілінің бай стилистикалық құралдарын

және әдеби тілдің функциональды стильдік тармақтарын жан-жақты, терең

игеруі қажет. Тілдің стилистикалық байлығы, стилистикалық нормалары,

олардың тарихи өзгермелілігі және тілді қолдану жағдайына байланысты

түрліше нұсқаларға ие болатындығы, тілдік құралдарды қолдану контекстің

стильдік тұрпатына байланысты болатыны туралы қажетті мағлұматтар алуы

тиіс. Сол арқылы олар мәтіндегі, сөйлеген сөздеріндегі стилистикалық

қателерді тауып, олармен жұмыс жасау жолдарын меңгереді.

Стилистика бойынша теориялық біліммен қаруланып, жүргізілген тәжірибелік жұмыстардың нәтижесінде оқушылар өздерінде стилистикалық дағды мен стилистикалық түйсікті қалыптастыра алады. Алдына қойған мақсаттарына сәйкес, тілді дұрыс, тиімді, әсерлі, шешен қолданудың әдіс-тәсілдерін меңгереді.

Бiлiм берудiң негiзгi деңгейінде «Стилистика әлемі» үйірмесінің мақсаты – ана тiлiнiң қоғамдық-әлеуметтiк мәнiн түсiнген, тiлдiң қызметiн жүйелi меңгерген, коммуникативтiк бiлiктiлiгi дамыған дара тұлға даярлауға мүмкiндiк туғызу.

Үйірменің мақсаты:

Қазақ тілі пәні адамзаттың көркем тарихы ретіндегі мәдени мұра, ұлттық құндылық деп бағалап, құрметтей алатын елжанды азамат тәрбиелеу; оқушыларға қазақ тілін оқыту арқылы көркемдік, интеллектуалдық, адамгершілік тәрбие беру; қазақ тілінің қоғамдағы рөлі, әдеби тіл, әдеби тілдің нормалары, тілдің көркемдегіш құралдарын, қазақ тілінің қызметін, тіл білімінің салаларын, олардың өзіне тән ерекшеліктерін саналы түрде қабылдауға қажетті білім, білік, дағдыларды меңгерген, алған білім негіздерін өмірлік жағдайларда қолдана білетін жеке тұлға қалыптастырып дамыту.

Үйірменің міндеті :

Жоғарыдағы мақсатты орындау үшiн танымдық және практикалық бағыттағы бiрнеше мiндеттер қойылады.

Танымдық бағыт бойынша:

• оқушының лингвистикалық дүниетанымын қалыптастыру;

• әрбiр тiлдiк бөлшектердiң жалпы тiл жүйесiндегi орнын, маңызы мен ерекшелiктерiн ажырата бiлуiне қажеттi iскерлiк-дағдыларын қалыптастыру;

• тiлдiң қоғамдық маңызын түсiндiру, ана тiлiнiң бүгiнгi таңдағы әлеуметтiк рөлiн, оның басқа тiлдермен өзара байланысын, теңдiгi мен бiрлiгiн ұғындыру;

• оқушылардың логикалық ойлауын, қабылдау, түйсiну әрекеттерiн жетiлдiру, шығармашылық қабiлеттерiн арттыру;

• тiлдiк құбылыстарды абстрактылауды және жинақтауды үйрету, таным белсендiлiгiн күшейту;

• тiл фактiлерi арқылы оқушының рухани дүниесiн жетiлдiру, адамгершiлiкке, ұлтжандылыққа тәрбиелеу;

• қазақ тiлi сабағындағы пәнаралық байланыс арқылы қоғам, табиғат туралы адамзат жинап қорытқан бiлiм негiздерiмен қаруландыру.

Практикалық бағыт бойынша:

• оқушының тiлдiк сауаттылығын арттыру, әдеби тiл нормаларын меңгерту;

• тiл мәдениетiн қалыптастыру, тілдің стильдік ерекшеліктерін оқып-үйрету, ауызекi сөйлеу, жазу, тыңдау мәдениетiнiң талаптарына сай дағдыларды жетiлдiру.

Қазақ тiлi сабағы оқушы үшiн тек грамматикалық ережелер жаттайтын, қызықсыз жаттығуларды құлықсыз орындататын пән қатарынан шығып, баланың ой- өрiсiн өсiрiп, оған тiлдiң ұлттық мәдени мұра, тiршiлiктiң өзегi, танымның көзi екендiгiн сезiндiруi қажет. Бұл оқу материалдарының, жалпы бiлiм мазмұнының iшкi байланыстарынан туындап, оқушының шығармашылық бағыттағы жұмыстарымен ұштасқанда жүзеге асырылады. Шығармашылық баланың интуициясына, қиялына, таным деңгейiне сүйенiп, оның өмiрге, қоршаған ортаға деген қатынасын қалыптастыруға себiн тигiзедi. Оқушының таным деңгейi оның сөйлеу тiлiне, сөздердi орынды қолданып, сөйлемдi дұрыс құрастыру, ойын жеткiзе бiлу iскерлiгiне тiкелей тәуелдi. Сондықтан тереңдетілген бағдарламада оқушының тiлдiк бiлiмiн кеңейтiп қана қоймай, олардың пәнге қызығуын, ынтасын арттыратын әлеуметтiк, танымдық мотивтердiң қалыптасуына жол аша отырып, алған бiлiмдерiн практикалық iскерлiк-дағдыға айналдыру көзделедi.

Оқушы деңгейіндегі міндеттер: теориялық, практикалық, жекелей жұмыс түрлері

Стилистика туралы түсінік.

Стилистика пәні, оның зерттеу нысаны, жалпы халықтық тіл, оның нормалары, стилистикаға қатысы, тілдік стиль ұғымы.

Функционалды стиль және оның топтастырылуы тарауы бойынша түсінік.

Оқушыларға стилистиканың тіл білімінің үлкен бір саласы ретінде рөлі мен орнын таныту, оның қарастырылатын мәселелерін меңгерту және білімді оқушылардың қарым-қатынас қабілеті мен сөйлеу мәдениетінің қалыптастыру ретінде игерту. Стильдік ұғымдардың өзара байланысы мен ерекшеліктері. Бұл саладағы тектік ұғымдарды меңгерту. Стилистика саласы бойынша негізгі білімді қалыптастыру.

Педагог деңгейіндегі міндеттер: теориялық, практикалық, жекелей жұмыс түрлері

Тұлғаны стильдік материалдарды ашық ажырата білуге үйрету.Сөздік қорын молайтуға, өз ойын жатық сөйлемдермен жеткізе білуге дағдыландыру. Көркем мәтіндерді мәнерлеп, сазына келтіріп оқуға баулу. Сөйлемде айтылған ойдың мәнін, мазмұнын жете меңгере білуге қалыптастыру. Өз бетімен іздене білуге үйрету.

Қосымша материалдармен сауатты жұмыс істей білу. Шығармашылық қасиеттерін дамыту. Өз беттерімен мәтіндер, сценарийлер құрастыра білу;

талдау, пікір айта білу;Тарихи – мәдени, рухани мұраларды тіл арқылы меңгерту

Шағын мақала, өлең, ертегілерді ойдан шығарту, талдау жасауға икемдеу.

Қазақ тілінің (танымдық) халықтық сипатын танытатын тілдегі сөз таптарының түрлерін, олардың атқаратын қызметін, байланыс түрлерін терең меңгере отырып, қазақ тілінің сөз байлығын, әр сөздің мағыналық ерекшелігін жете танып, өмірде таңдап, талғап қолдана білу. Ауызекі сөйлеу барысында, түрлі жазба жұмыстарын орындау барысында сауатты сөйлеп, сауатты жазу машығын қалыптастыру.

Үйірме мазмұны:

Құрылымдық стилистика тілдік құралдардың стилистикалық сапа-қасиеттерін нақты қолдану жағдайына қатыссыз тұрғыда зерттесе, қолданымдық стилистика, керісінше, тілдік құралдардың қызмет ету ерекшеліктерін олардың белгілі бір жағдайларда (мысалы, белгілі бір жанрда, ауызшаны, жазбаша тұлғада, әр түрлі салада ) қолдануымен байланыстырып зерттейді. Ал көркем әдебиет стилистикасы тілдік құралдардың көркем шығармадағы өмірін, яғни көркем шығармада өнер тудырушы құбылыс ретіндегі қызметін зерттейді. Практикалық стилистиканың міндеті - стилистикалық тілдік мәдениетті, сөз қолданудың стилистикалық нормаға сай дағдысын қалыптастыру.

Әрбір мәдениетті адам сол өнерді үйренуге, тіл мәдениетін арттыруға талаптанады. Сөйлеудегі, жазудағы тіл жұмсаудың өнегелі үлгілері, сауаттылық айқындылық, тіл тазалығы, тіл дәлдігі - тіл мәдениетіне тікелей қатысты. Осы мақсатқа жету үшін төмендегі міндеттер шешімін табуға тиіс:

• оқушыларға тіл тазалығы, тіл мерейі, мемлекеттік тіл, ана тілдің көркемділігі әдеби тіл нормаларын сақтауға биік талап қойылады;

• тіл мәдениетіне нұқсан келтіретін орфографиялық, орфоэпиялық қателерді, стильдік қателерді болдырмаудың жолдарын үйрету;

• мыңдаған сөздерді талғап ойын анық, оны дәл жеткізу үшін басқа сөздермен тіркестіріп, сөйлемдерді дұрыс құрауға дағдыландыру;

• әдеби тіл нормаларын қатаң сақтауға үйрету.

Оқыту әдістемесі: Оқыту негізінен теориялық біліммен қаруландыратын дәрістерден және тәжірибелік дағдыларды қалыптастыратын семинар сабақтар түрінде өтеді. Білімді тексеру семинар сұрақтарын талқылау, ауызша және жазбаша жаттығу жұмыстары, тест жұмыстары. өзіндік жұмыстары және жеке семестрлік тапсырмалар мен үй жұмыстарын тексеру ретінде жүзеге асырылады. Үйірмеде түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап, салыстыру, талдау, жинақтау т.б. әдістері қолданылады.

Оқушылар білуі тиіс: Стилистиканың негізгі ұғымдары мен категорияларын, қазақ тілінің бай стилистикалық құралдарын және әдеби тілдің функционалды стильдік тармақтарын жан-жақты, терең игеруі тиіс. Тілдің стилистикалық байлығы, стилистикалық нормалары, олардың тарихи өзгермелілігі және тілді қолдану жағдайына байланысты түрліше нұсқаларға ие болатындығы, тілдік құралдарды қолдану контекстің стильдік тұрпатына байланысты болатыны туралы қажетті мағлұматтар алуы тиіс. Сол арқылы олар мәтіндегі, сөйлеген сөздеріндегі стилистикалық қателерді тауып, олармен жұмыс жасау жолдарын меңгереді.

Оқушылар істей білуі тиіс: Стилистика бойынша теориялық біліммен қаруланып, сабақта және одан тыс жүргізілген тәжірибелік жұмыстардың нәтижесінде оқушылар өздерінде стилистикалық дағды мен стилистикалық түйсікті қалыптастыра алады. Алдына қойған мақсаттарына сәйкес, тілді дұрыс, тиімді, әсерлі, шешен қолданудың әдіс-тәсілдерін меңгереді.

Пререквезиттер: - Фонетика. Лексикология. Грамматика - Әдебиет теориясы. - Философия. Логика. - Педагогика, психология.

Постреквизиттер: - Қазақ тілінің синтаксисі - Қазақ тілінің жай сөйлем синтаксисі - Жалпы тіл білімі

Қолданылатын әдіс-тәсілдер:

• зерттеу;

• талдау;

• зерттеу-ізденушілік;

• сөздік жұмысы;

• презентация т.с.с.

Пәнаралық байланыс:

• әдебиет; тарих;

Күтілетін нәтиже:

1) әдеби тілдің нормаларын меңгеруі;

2) стиль түрлері мен түрлі мәтіндерді өз бетімен оқи, түсіне, баяндай және интерпретациялай білуі;

3) сөйлеу мәдениетінің нормалары мен шешендікке қойылатын талаптарды меңгеруі;

4) ұжымдық қатынаста және мәтін түзуде сөз таңдай алуы;

5) мәтін талдауда оқу алгоритмін қолдана білуі;

6) тілдік құралдарды дәлдікпен қолдана отырып, түрлі стильде, жанрда мәтін құрауды білуі;

7) төл сөз бен төлеу сөздің ерекшеліктерін, төл сөздің орналасу тәртібін, тыныс белгілерінің қойылу себебін;

8) бірыңғай мүше, оңашаланған айқындауыш, қыстырма, одағайға байланысты тыныс белгілерінің қойылуын;

9)ауызша және жазбаша қарым-қатынастарда дұрыс сөйлеп, дұрыс жаза білудің шарттарын білуі тиіс.

10) Эссе жазудың стилистикасын толық меңгеруі тиіс.

«Стилистика әлемінде» 9-сыныпқа арналған үйірменің мазмұны

-Үйірменің түсінік хаты;

-Үйірменің мақсаты мен міндеті ;

-Оқушы деңгейіндегі міндеттер;

-Педагог деңгейіндегі міндеттер:

-9- сыныпқа арналған үйірменің күнтізбелік жоспары

Тараулары

І тарау. Стилистика туралы түсінік ;

ІІ тарау. Стильдің түрлері;

ІІІ тарау. Эссе жазудың стилистикасы.

-Әдебиеттер тізімі мұғалімдер үшін;

-Әдебиеттер тізімі оқушылар үшін.

-Орындалатын жұмыс түрлері

9 - сынып

Оқу материалдарын тақырыптық жоспарлау

(Аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)

«Стилистика туралы түсінік» (8 сағат).

Стилистика пәнінің зерттеу нысаны, мақсаты мен міндеті.

Стилистикалық норма

Стиль термині туралы түсінік. Стиль- тарихи категория

Стилистиканың тіл білімі салаларымен байланысы, оның негізгі обьектісі: грамматика, лексикология, фонетика

Фонетикалық стилистика

Лексикалық стилистика

Грамматикалық стилистика

«Стиль түрлері» (20 сағат)

Функционалды стильдің анықтамасы және термині. Функционалды стильдің топтастырылуы

Ауызекі сөйлеу стилі. Ауызекі сөйлеу стилінің грамматикалық ерекшеліктері

Іс-қағаздар немесе ресми стильге тән белгілер.

Ресми стильдің лексикалық және грамматикалық ерекшеліктері.

Ресми іс-қағаздары стиліне байланысты құжаттармен жұмыс жасау

Ғылыми стиль, оның қолданылу аясы. Ғылыми стильге тән белгілер

Ғылыми стильдің лингвистикалық ерекшеліктері.

Ғылыми тақырыпта эссе жазу.

Публицистикалық стиль, оның қолданылу аясы. Публицистикалық стильге тән белгілер

Публицистикалық стильдің тілдік ерекшеліктері

Мақала жазуға қойылатын талаптар. Публицистикалық мақала жазу.

Көркем әдебиет стилі. Көркем әдебиет стилінің қолданылу аясы

Көркем әдеби стилінде эссе жазу

Мәтін стилистикасы . Ойды жүйелі жеткізудің алғы шарттары

Мәтінге жан-жақты , толық талдаудың жоспары

Пайымдау мәтіні негізінде эссе жазу

Мәтін құрамындағы стильдік құралдар.

Жазба жұмыстары туралы түсінік

Функционалды стильдердегі стилистикалық қатенің түрлері және олардың себептері

Р.Сыздық. «Қазақ тілінің стилистикасы»

«Эссе жазу стилистикасы» (6 сағат)

Эссе туралы түсінік. Эссе жазудағы стильдік қолданыстар.

Эссенің түрлері

Ел Тәуелсіздігі тақырыбында эссе жазу

Қазақ тілі пәнінен оқушыларға эссе жазудың талаптары мен құрылымы

Түрлі тақырыптарда эссе жазу

Стиль мен пунктуацияның тіл мәдениетіне қатысын қайталау (5 сағат).

Шығармашылық жұмыс (9 сағат)

Практикалық жұмыс (2сағат)

Зерттеу жұмысы (3 сағат)

Математика- жаратылыстану бағытындағы 9 - сыныбына арналған

"Стилистика әлемінде" атты күнтізбелік жоспар

аптасына 1cағат, жылына 34 сағат

Күнтізбелік жоспар

р/с	Тақырыбы:	Өткізу формасы	Сағат саны	Мерзімі
І. Стилистика туралы түсінік
1	Стилистика пәнінің зерттеу нысаны, мақсаты мен міндеті.	Әңгіме	1
2	Стилистикалық норма	Әңгіме	1
3	Стиль термині туралы түсінік.	Әңгіме	1
4	Стилистиканың тіл білімі салаларымен байланысы, оның негізгі обьектісі: грамматика, лексикология, фонетика	Қайталау	1
5	Фонетикалық стилистика	Теориялық білім	1
6	Лексикалық стилистика	Теориялық білім	1
7	Грамматикалық стилистика	Теориялық білім	1
8	Стилистикалық норманы сақтай отырып, еркін тақырыпта эссе жазу	Шығармашылық жұмыс	1
9	Фун 578тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ әдебиеті пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz