Ұлы даланың ұлағатты тұлғасы

Ұлы даланың ұлағатты тұлғасы

Әл-Фараби – қазақ халқының ғана емес, бүкіл әлемдік өркениеттің рухани игілігі, ислам және әлем фило­софиясының жарық жұлдызы. Ол әлемді тануға және бүкіл адамзат­тың рухани дамуына теңдессіз үлес қосты.Әл-Фарабидің шығармашылық болмысы Шығыс пен Батыс өркениетін байланыстыратын рухани алтын көпірге айналды. Көрнекті ойшыл-гуманист ретінде ол өз шығармашылығы арқылы антика және ислам әлемін біріктіре алды. Оның трактаттары Ренессанс дәуірінде Еуропадағы ғылымның дамуына және дүниетанымның қалыптасуына тікелей әсер етті.

Ғұлама ғалым кезінде жауап беруге тырысқан – бақыт туралы, адамның жетілуі туралы сұрақтар қазіргі заманғы адам мен қоғам үшін де аса өзекті. Оның дүниетанымы, адамзат өркениетіне көзқарасы жер бетіндегі барлық адам­дар­ға бірдей түсінікті әрі тартымды.Өзінің «Қайырымды қала тұрғын­дарының көзқарастары жайындағы трактатында» ол мейірімді адамдар тұратын шаһардың моделін жасады. Әл-Мәдина әл-Фадила – әрбір тұрғыны бақытқа қол жеткізуге ұмтылған ізгі жандардың кемел­денген қоғамы. Оның пікірінше, білім мен ізгілік ажырамас бірлікте болуы керек. Кемеңгер ұстаз «...тек халықтардың бірігуі және өзара көмегі арқылы ғана бақытқа жетуге болады...», – дейді. Әл-Фараби өздігінен оқып жетілген ғалым. Ол ең алдымен грек ғылымын, оның пәлсапасын, әсіресе Аристотельдің еңбектерін қызығып оқыған. Ибн Халликанның айтуына қарағанда, Әбу Насыр Аристотельдің «Метафизикасын» қырық, «Жан туралы» еңбегін жүз, ал «Риторикасын» екі жүз рет оқып шыққан сияқты. Осындай ыждағаттылығының арқасында ғана ол Аристотельдің ғылыми мұрасын еркін игерген.

Атақты тарихшы оның қарапайым, аса қана­ғат­шыл, жұпыны ғана киініп, той-думан, ырду-дыр­дудан бойын барынша аулақ ұстаған

Әл-Фарабидің «қайырымды қоғам» туралы ілімі бүкіл адамзат үшін маңызды. Ол ұсынған өркениеттер арасындағы диалог пен әріптестік қағидалары негізінде түсіністікке келуге болады...

Әл-Фарабидің шығармашылық мұрасы – Қазақстанның тарихы мен бай мәдениетінің аса маңызды және ажырамас бөлігі. Оның мұрасы арқылы біз түркі халықтарының рухани тамырластығы мен жақындығын, тарихы мен мәдениетінің ортақтығын, мәдени мұраның әлеуетін терең түсінеміз.

Түркі тілінде жазылған Жүсіп Баласа­ғұни, Қожа Ахмет Ясауи, әл-Қашқари, Сүлеймен Бақырғани, Ахмет Үгінеки еңбектерінде ұлы Отырар ойшылының гуманистік идеяларының белгілері бай­қалады. Оның идеялары қазақ дала­сының ұлы ұстаздары – Абай мен Шәкәрімнің ұстанымын қалыптастырды.

 Қазақстан – қуатты және керемет ұлттардан тұратын мемлекет, оның көшбасшылары басқалар­дан көреген, себебі олар әл-Фараби және Абай секілді алпауыттардың иығында тұр.