Ес психология

1 слайд
Ес психикалық процестер құрылымының өзегі ретінде Наметова Н.Е Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті «Педагогика және психология» институты

1 слайд

2 слайд
Ес дегеніміз не? Ес дегеніміз сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адам миында сақталып, қайтадан жаңғыртылып , танылып, ұмытылуын бейнелейтін процесс. Ес – күрделі психикалық процестердің бірі. Ес -есте қалдыру,қайта жаңғырту, тану, ұмыту секілді процестерден тұрады. Естің физиологиялық негіздерінің бірі И.П.Павловтың жүйке жүйесінің пластикалық қасиеті туралы ілімімен түсіндірілетін. Жүйке жүйесінің пластикалылығы дегеніміз түрлі қозулардан қалған әсерлердің қайтадан уақытша байланысқа түсе алу қабілеті . Уақытша байланыстарың тікелей тітіркендіргіштер әсер етпеген жағдайда да мида жасалынуы ойда бұрынғы байланыстардан із қалып отыратындығын көрсетеді.

2 слайд

3 слайд
Естің зерттелуі Бір нәрсені еске сақтау –оны байланыстыру деген сөз.Ес процесінің негізі болып табылатын байланыстарды психологияда ассоциация деп атайды яғни байланыс дейді Егер бұрын бірнеше объектіні бір мезгілде немесе бірінен соң бірін елестетсек не ойласақ бұлардың арасына байланыс пайда болады. Кейін объектінің біреуін ғана елестетсек миымызда оның бөлігін тудыруға себеп болады . Ассоциациялық принципті алғ a ш рет ойлап тапқан ежелгі грек ойшылы Аристотель (б.э. д.384-322)болды .Аристотель ассоциациялары тек тікелей елестетумен байланыстырып, психикалық әрекеттің қалған түрлерін (ойлау,қиял,ерік т.б.) түсіндіруге бұл принципті қолданбады. Ғылымда түнғыш рет ассоциация ілімін шартты рефлекс теориясымен дәлелдеген,осы негізде көптеген психикалық процестердің табиғатын түсінуге болатындыгын көрсеткен үлы орыс ғалымы И.П. Павлов болды. И.П. Павлов психологияда ассоциациялар деп аталатын қүбылыс ми кабыгында екі қозу процесінің кабаттасып келуіне байланысты пайда болып, сан рет қайталаудың нәтижесінде бекіп отыратын уакытша байланыстар екенін түсіндірді.

3 слайд

4 слайд
Ассоциациялардың Аристотель заманынан белгілі үш түрі бар. Олар: іргелестік,ұқсастық және қарама-қарсылық. Кезінде Аристотель ойлап тапқан ассоциацияларың табиғатын былайша түсінуге болады: Іргелестік ассоциациясы бойынша бір зат жөніндегі елес өзімен бірге оған қатысы бар екінші затты қоса туғызады. Мәселен,көктем туралы ұғым шөп туралы ұғымды туғызуы мүмкін. Ұқсастық ассоциациясынан нәрсенің,көріністің бейнелері өздеріне үксас образдарды еске түсіреді , яғни бір зат жөнінегі елес сол затқа қандай болса да ұқсастығы бар екінші затты елестетеді.Мәселен: толқынның шуы адамдардың самбырлаған сөзін, жапырақтың сыбыры адамның жайлап сөйлеуін. Қарама-қарсылық ассоциациясына бір зат туралы елес оған қарама- қарсы екінші затты не құбылысты еске түсіреі. Мәселен: Ақ пен қара, биік пен аласа , айқай-шу мен тым-тырыс.

4 слайд

5 слайд
Ес түрлері Ес түрлері Психикалық белсенділікке қарай Мақсатқа қарай Материалды есте сақтау ұзақтығына қарай

5 слайд

6 слайд
Психикалық белсенділікке қарай Қозғалыс есі еңбек әрекетіне байланысты қимыл- қозғалыстарды есте қалдырып, оны қайта жаңғырту есі; Сезімдік ес бұл адамның басынан өткізген сезімдерін есте қалдыру; Бейнелі ес заттар мен құбылыстардың қасиеттерінің нақты бейнесін есте қалдырып және қайта жаңғырту; Сөз логикалық ес бұл адамның ойының түрлі формаларын есте қалдыруды айтамыз.

6 слайд

7 слайд
Мақсатқа қарай Ырықты ес - түрлі мәліметтерді есте сақтауға саналы мақсаттың қойылуы; Ырықсыз ес- адамның мақсат қоймай материалды есте сақтауы. Мақсаты бойынша

7 слайд

8 слайд
Материалды есте сақтау ұзақтығына қарай • Қысқа мерзімді ес - ақпаратты қысқа уақыт ішінде есте сақтау • Ұзақ мерзімді ес -ақпаратты ұзақ уақыт есте сақтау • Оперативті ес - өзімізге керекті материалдарды дер кезінде еске түсіру, есте сақтау және қайта жаңғырту.Материалды есте са қтау ұзақтығына байланысты

8 слайд

9 слайд
Ес процесстері Ұмыту – бұрын қабылдаған нәрселерді керек кезінде еске түсіре алмау және қайта жаңғырта алмау процессі. Есте сақтау – бұл алынған нәрселерді есте ұстауға бағытталған есте ұстаудың алғы шарты болатын процесс. Есте қалдыру - мәліметті белсенді қайта өңдеу, жүйелеу, жалпылау және оны теру процесстері. Қайта жаңғырту – бұрын қабылдаған заттармен құбылыстарды өзімізге керек болған кезде есімізге түсіруді айтамыз.

9 слайд

10 слайд
Қорытынды Ес дегеніміз сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адам миында сақталып, қайтадан жаңғыртылып, танылып, үмытылуын бейнелейтін процесс. Ес — күрделі психикалық процестердің бірі. Ес есте қалдыру, қайта жаңғырту, тану, ұ мыту секілді процестерден түрады.

10 слайд