Логикалық пайымдау және сыни ойлау. Эвристика. Дау-дамай кезінде ескерілетін техникалар

1 слайд
8-9 семинар Та қырыбы: Логикалы қ пайымдау және сыни ойлау. Эвристика. Дау - дамай кезінде ескерілетін техникалар

1 слайд

2 слайд
Жоспары: Логикалы қ пайымдау Сыни ойлау және оның логикамен байланысы Эвристика Дау-дамай кез інде ескерілетін техникалар

2 слайд

3 слайд
Логикалық пайымдау дегеніміз не? Логика-бұл ғылыми танымның формаларын, әдістері мен принциптерін көрсетуге арналған ғылым . Ал, логикалық пайымдау-бұл логиканы қолдануды қамтитын психикалық процесс . Осындай пайымдауларға сүйене отырып, шынайы, жалған немесе мүмкін деп анықтауға болатын қорытындыға келу үшін бір немесе бірнеше алғышарттардан шығуға болады. Логикалық пайымдау бақылаудан (яғни тәжірибеден) немесе гипотезадан басталуы мүмкін. Ақыл-ой талдау процесі әртүрлі жолдармен дамып , индуктивті, дедуктивті және т.б. болуы мүмкін.

3 слайд

4 слайд
Логикалық пайымдау түрлері Дедукция (лат. deductio- шығару) - таным процесінде объектілер мен құбылыстардың кейбір түрлері туралы жалпы білімнен жеке және жеке білімге көшу.Дедукцияның таным әдісі ретіндегі ерекшелігі- оның алғышарттарының ақиқаттығы қорытындының ақиқаттығына кепілдік береді. Сондықтан дедукция үлкен сендіру күшіне ие және математикадағы теоремаларды дәлелдеу үшін ғана емес, сонымен қатар сенімді білім қажет болған жерде де кеңінен қолданылады. Мысал: күндіз әрқашан жарық, сондықтан ертең түстен кейін жарық болады. Индукция (лат. inductio- басшылық) - бақылаулар мен эксперименттердің нәтижелерін жалпылаумен байланысты зерттеу, таным әдісі. Таным процесінде индукцияның негізгі қызметі- эмпирикалық және теориялық заңдар, гипотезалар, жалпылау болуы мүмкін жалпы пайымдаулар алу. Мысал: Мен көрген адамдардың барлығының екі қолы бар, сондықтан барлық адамдарда екі қол болады.

4 слайд

5 слайд
Пайымдаулар мен тұжырымдардың негізгі түрлері ежелгі грек философы Аристотель (б.з. д. 384-322) жасаған классикалық логикада қарастырылады

5 слайд

6 слайд
Сыни тұрғыдан ойлау • деректерді, әсерлерді, жағдайларды, пікірлер мен ережелерді түсін у ; • ақпаратты талдау; • мәлімдемелердің сенімділігі мен дәлелдердің қисындылығын бағалау; • фактілерді табу және тексеру және қорытынды жасау; • пайымдауды тұжырымдау және негіздеу; • ойлау процесін бақылау; • өз ойларыңызды тексеру және түзету.Сыни тұрғыдан ойлау- бұл адамның ақпаратқа күмән келтіру, мәселеге әр түрлі көзқараспен қарау және нәтижесінде негізделген қорытынды жасау қабілеті.Сыни тұрғыдан ойлау дағдыларды қамтиды:

6 слайд

7 слайд
Күнделікті өмірдегі сыни ойлау дағдысы Егер бұл дағдыларсыз біз жаңа ақпаратты сенімге қабылдауға бейім болсақ және өз көзқарастарымызды икемді түрде қайта қарауға дайын болмасақ, онда оларға ие бола отырып, біз басқаша әрекет етеміз. Мысалы: оқу материалдарынан қарама-қайшы ақпаратты тапқаннан кейін біз фактілер мен дереккөздерге күмән келтіреміз, оларды тексереміз, сенімді деректерді іздейміз және шындықты анықтауға тырысамыз; көшбасшы, достар немесе ата-аналар бізге өз көзқарастарын жүктегенде, біз олардың дәлелдерінің қисындылығын бағалай аламыз, дұрыстығын тексере аламыз және өз көзқарастарымызбен салыстыра аламыз; бізге дайын шешімдер ұсынылған кезде біз тоқтап, жағдайды талдап, өз бетімізше қорытынды жасай аламыз.

7 слайд

8 слайд
Сыни тұрғыдан ойлауға не кедергі Біздің миымыз үнемі тапсырмаларды минималды күш-жігермен шешуге тырысады, ал сыни тұрғыдан ойлау көп күш пен шоғырлануды қажет етеді. Сондықтан біз әрқашан ұтымды ойлана алмаймыз және салмақты шешімдер қабылдай алмаймыз. Кейде біз тек стереотиптерге, бұрынғы тәжірибелер мен эмоцияларға сүйенеміз. Мұндай сәттерде біз өз ойымыздың тұзағына түсеміз. • Растау қатесі, біз өз көзқарастарымыз бен білімімізді растайтын және оларға қайшы келетін ақпаратты елемейтін немесе бірден күмәнданатын ақпаратты байқаған кезде. Сонымен, егер адам 30 жастан кейін мамандықты өзгерту мүмкін емес деп санаса, онда бұл ақпараттың расталуын табу мүмкін болады, ал сәтті жағдайларды жіберіп алу немесе жалған деп санау ықтималдығы жоғары. • Атрибуция қатесі-адамдардың мінез-құлқын жалпы жағдайды бағалаудың орнына олардың жеке қасиеттерімен түсіндіруге бейімділік. Сонымен қатар, біз өз іс-әрекеттерімізді, керісінше, өз табиғатымызбен емес, сыртқы жағдайлармен ақтаймыз. Сонымен, егер әріптес жиналысқа кешігіп қалса, біз оны оның жауапкершілік деп жазғырамыз. Біз өзімізді ұстаған кезде, мұны алдыңғы кездесуді аяқтау қажеттілігімен, клиенттің шұғыл қоңырауымен немесе ұзақ басып шығару принтерімен түсіндіреміз. • Гало эффектісі бізді адам туралы жалпы идеяны немесе әсерді біз білмейтін қасиеттерге ауыстыруға мәжбүр етеді. Сонымен, костюм мен көзілдірік киген кеңесші бізге футболка киген және түрлі-түсті шашты әріптесінен гөрі білімді және ақылды болып көрінуі мүмкін. Бұл іс жүзінде олай болмауы мүмкін. Когнитивті бұрмаланулар

8 слайд

9 слайд
Эвристика ғылымы Эври стика (ежелгі грек тілінен ευρίσκω – " іздеу"," ашу") - танымдық, сындарлы, практикалық мәселелерді шешуді жеңілдететін және логикалық әдістер мен ережелер жиынтығы. Эвристика-бұл жаңаның ашылу сәті, сонымен қатар осы ашылу процесінде қолданылатын әдістер. Эвристиканы шығармашылық қызметті зерттеумен айналысатын ғылым деп те атайды. Педагогикада бұл категория оқыту әдісін білдіреді. Адамның шығармашылық, бейсаналық ойлауын зерттейтін ғылым ретінде эвристика әлі толық қалыптасқан жоқ. Оның пәні, әдістері психологиямен, философиямен, жоғары жүйке қызметінің физиологиясымен және басқалармен тығыз байланысты.

9 слайд

10 слайд
Эвристикалық әдістер Шын мәнінде, эвристиканың өзі әдіс, таным құралы және шешім табу құралы болып табылады. Ғылыми анықтама келесідей: эвристикалық әдістер – бастапқы ақпараттың толық болмауы және мәселелерді шешу процесін басқарудың нақты бағдарламасының болмауы жағдайында мақсатқа жетелейтін ғылыми зерттеулер мен өнертапқыштық шығармашылықтың логикалық әдістері мен әдістемелік ережелері. Эвристика жас ғылым екенін есте ұстаған жөн, сондықтан ондағы барлық ұғымдар мен ережелер нақты қалыптаспаған. Бұл, ең алдымен, эвристикалық әдісті анықтауға қатысты. Біз жалпы ғылыми терминологияға терең үңілмейміз, тек практикалық салада көптеген адамдарға (ең алдымен менеджерлерге, менеджерлерге, қызметі шығармашылықпен, шешім қабылдаумен байланысты барлық адамдарға) пайдалы әдістерді қарастырамыз.

10 слайд

11 слайд
Педагогика ғылымындағы эвристика әдістері Миға шабуыл-топтық шығармашылық ойлау процедурасын енгізу арқылы мәселені шешу әдісі. АҚШ психологы А.Осборн әзірлеген және сипаттаған. Ол кез – келген компанияда идеяларды жақсырақ жасайтын, бірақ талдауға бейім емес адамдар бар деген ереже шығарды және керісінше-ұсынылған шешімді егжей-тегжейлі түсінетін, бірақ оны өз бетінше дамыта алмайтын адамдар бар. Бұл БАҚЫЛАУДА миға шабуыл әдісі негізделеді-мәселені шешу үшін жақсы мен жаманды таңдамай-ақ көптеген мүмкін нұсқалар ойлап табылды. Кейінірек, сыни көзқарасқа сүйене отырып, әзірленген шешімдер Мұқият талданады және бағаланады, содан кейін өмір ең ерекше және өміршең болып табылады. Синектика әдісі миға шабуыл әдісін практикалық қолдану туралы зерттеулерден туды. Оның авторы, Дж. Гарвард және Калифорния университетінің профессоры Гордон мәселені шешу және олардың жұмысы үшін топ мүшелерін таңдау процесіне сәл басқаша қарады. Әдістің мәні мынада: топ мүшелері мұқият іріктеу процесінен өтеді: 1 кезең – білімді, әлеуетті, тәжірибені бағалау, 2 – шығармашылық әлеуеті 3 – коммуникативті қабілеттер. Топ құрылғаннан кейін ол алдыңғы әдіспен салыстырғанда модификацияланған түрде де жұмыс істей бастайды. Синектика әдісін қолдану идеяларды толық түрінде айтуды емес, ұжымдық ойлауға тамақ болатын әр қатысушының білімі, эмоционалды сезімдері, идеялары негізінде бірлесіп нұсқаны әзірлеуді білдіреді. Инверсия әдісі-жаңа, күтпеген, қарама- қарсы бағыттарда шешім табуды көздейтін эвристикалық әдіс. Әдіс Гегель диалектикасына негізделген, мұнда кез- келген объект немесе құбылыс шығармашылық ойлаудың қарама- қарсы процедураларын қолдану арқылы танылады: талдау және синтез, логикалық және интуитивті, статика және динамика. Бұл әдісті қолдану өте дамыған арнайы дағдыларды, негізгі білім мен тәжірибені қажет етеді, бірақ сонымен бірге тапсырмалар үшін ең күтпеген және ерекше шешімдерді табуға мүмкіндік береді.

11 слайд

12 слайд
Дау-дамай кез інде ескерілетін техникалар Дау-дамай кез інде ескерілетін техникалар видеоролик ретінде көрсетіледі https://youtu.be/f5pZmT3YO80

12 слайд