#1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Шаңғы туралы түсінік. Жүріс түрлерін үйрету. Сабақтың мақсаты: Оқушыларға шаңғының шығу тарихы туралы түсінік беру, тебу әдістерін, жүріс түрлерін үйрету. Білімділігі: Шаңғы туралы түсінік беру. Дамытушылығы: Жүріс түрлерін үйретумен қатар дене бұлшық еттерін дамыту. Тәрбиелілігі: Жылдамдық, ептілік, шыдамдылыққа баулу, дамытушылық

1 слайд

#2 слайд
Жаңа сабаққа кіру. Теориялық және практикалық жүзінде түсіндіру.  1 .Спорт түрлері қандай жыл мезгілдеріне бөлінеді ? 2. Қысқы спорт түрлерін ата ? 3. Шаңғы туралы не білесіңдер ?

2 слайд

#3 слайд
Шаңғының шығу тарихы 1982 жылы Псков қаласынан табылған шаңғыны зерттегенде ғалымдар 4300 жыл бұрын пайда болғандығын айтады.VІ-VІІ ғасырлардан бастап шаңғыны тұрмыста тамақ тасуға, аң аулауға, бертін келе соғыста пайдаланған. VІ ғасырдың ортасында Ресейдің Сібір аймағында, VІІ ғасырдың бастарында Норвегия, Финляндия елдерінде кеңінен пайдалана бастады. Тәуелсіздігімізді алғаннан кейін 1994 жылы Ақ Олимпиадада шаңғымен 50 км қашықтыққа жүгіруден жерлесіміз А. Смирнов алтыннан алқа тақты

3 слайд

#4 слайд
Жүріс түрлерін үйрету. 1. Ауыспалы екі адымды жүріс әдісі (дене салмағын екі аяққа алмастыра жүру). Бұл жүрістің негізіне сырғанау адымдары жатады. Аяқпен және қолындағы таяқпен итеріле отырып, бірде сол, бірде оң аяқпен сырғанайды. Бұл жүрісте ауырлық аяққа түседі және аяқ пен қолдың қозғалысы ауысып отырады. Негізгі жүріс сырғанау адымы болып табылады яғни алға шыққан аяққа денесінің салмағын түсіреді. 2. Ауыспалы төрт адымды жүріс әдісі (1-2 адым қысқарақ,3-4 адым ұзынырақ таяқпен итеріледі). Бұл жүріс төрт сырғанау адымымен, қолмен екі итерілістен тұрады. Бірінші екі адымға таяқты алға шығарады, үшінші және төртінші адымға таяқпен ауыспалы екі итеріліс жасайды. Таяқпен итерілу қиындағанда, сырғанау нашарлағанда терең әрі жұмсақ қарлы жерлерде қолданылады.

4 слайд

#5 слайд
5. Өрге шығу әдісі (шырша, баспалдақ, жартылай шырша, қиғаштап шығу). Өрге шығу тәсілдерін таңдау өрдің тік болуына байланысты емес. Шаңғының қарға жабысуы, дене және техникалық дайындығы, жол жағдайы, шаршағандығына байланысты. Сырғанап шығу үшін кеуде көп еңкейеді, адым ұзындығы азаяды, қолмен итеру әрекеті бір мезгілде аяқпен күш салып жылжу әрекетіне сай келеді. Өрге шығу кезінде иық, қол бұлшық еттерін көп күш түседі. 6. Конькише жүріс әдісі. Аттап басу, бұрылу және күш алып жылжу арқылы жүзеге асырылады. Соңғы жылдары пластикалық шаңғының шығуына байланысты конькише жүріс шаңғымен журу тәсілі ретінде қолданылады.

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд
Шаңғы мен шаңғы таяғын іріктеу Дененің ұзындығы см 150 155 160 165 170 175 180 185 Дененің салмағы, кг 40 45 50 55 60 65 70 75 Шаңғының ұ зындығы, см 180 190 195 200 205 210 215 220 Таяқтың ұ зындығы, см 110 115 120 125 130 135 140 145 Дене салмағы мен биіктігі сәйкес келмесе, өзгерістер жасалады. Мысалы, дененің ұзындығы 150 см, салмағы 40 кг болса, шаңғы ұзындығы 180 см, таяқ ұзындығы 110 см болуы керек. Ал дененің ұзындығы 150 см болып, салмағы 45 см болса, онда шаңғы ұзындығы 190 см, таяқ ұзындығы 115 см болуы тиіс. Шаңғы мен шаңғы таяғын іріктеуде қателіктер кетсе қозғалыс әрекеттері қиындайды.

7 слайд

#8 слайд
Жарыстардың түрлері: 1.Бөлек стартты жарыстар (бөлек стартқа шығады) 3, 5, 7, 10, 15, 30, 50 км 2.Ортақ стартты жарыстар (барлығы стартқа шығады) 10, 15, 30, 50, 70 км 3.Эстафеталар (4 спортшыдан тұратын командалар) 2.5, 5, 7.5, 10 км 4.Жеке спринт (1 спортшы жақын қашықтық) 1, 1.4 км 5.Командалық спринт (бірнеше спортшы жақын қашықтық) 2 / 3 – 6 км

8 слайд

#9 слайд
3. Бір адымды жүріс әдісі (бір аяқпен сырғанау, бір мезгілде екі таяқпен итерілу). Бұл жүріс тегіс жерлерде бір аяқпен сырғанау және екі таяқпен итерілу. Таяқты ілгері шығарып, салмақты аяқ ұшына түсіреді. Аяқты сермеудің аяқталар кезінде таяқтар ілгері еңкейтіледі. 4. Еңіске түсу әдісі (тура, қапталға қисаю, аяқты кезегімен қойып бұрылу) Еңіске түсу кезінде шаңғышының күші дененің қалпын ауыстырып отыруға, тепе-теңдікті сақтауға, тоқтатуға, жазық немесе жазық емес жерлерден өтуге және бағытты өзгертуге кетеді. Жоғары жылдамдықта орындалатын болғандықтан тепе-теңдікті сақтау қасиеттері талап етіледі.

9 слайд

#10 слайд
Үйрену барысында кездесетін қателіктер: 1. Аяқпен әлсіз серпу нәтижесінде жылжитын қадамның қысқа болуы 2. Таяқпен әлсіз итеру және шаңғымен жеткіліксіз сырғанау 3. Таяқ пен өте кешігіп итеру 4. Қозғалыс ырғағының бұзылуы 5. Тепе-теңдікті кездейсоқ жоғалту

10 слайд

#11 слайд
Бекіту сұрақтары: 1. Шаңғының шығу тарихы 2. Шаңғы түрлері 3. Шаңғы және шаңғы таяғын іріктеу 4. Шаңғыны майлау түрлері 5. Шаңғы тебу әдістері 6. Жарыс түрлері 7. Кездесетін қателіктер 8. Қауіпсіздік ережелері

11 слайд

#12 слайд
Үйге тапсырма: Шаңғы тебу ережелерін жаттау және үйренген әдістерді қайталау

12 слайд

#13 слайд
Қауіпсіздік ережелері: 1. Алдындағы спортшының шаңғысының артын басуға болмайды 2. Шаңғы таяғын белден жоғары көтеруге болмайды 3. Тоңған жағдайда мұғалімге ескертуге тиіс 4. Аяқ қажалмас үшін аяқ киім шақ болуы керек 5. Аяз кезінде дененің ашық жерлеріне май жағып қою керек 6. -24 градустан жоғары болған жағдайда шаңғы тебуге рұхсат етілмейді.

13 слайд