Венерологиялық және урогениталды жұқпа қоздырғыштары

1 слайд
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ БАСҚАРМАСЫ ШЖҚ «ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КОЛЛЕДЖ» КМК «Арнайы пәндер» ЦӘК Микробиология пәнінің оқытушысы: Есенжолова Мақпал Алдиярқызы

1 слайд

2 слайд
Венерологиялық және урогениталды жұқпа қоздырғыштары

2 слайд

3 слайд
Жыныстық жолдар арқылы берілетін бактериялды жұқпалар. Мерез. Соз. Хламидиялар туындататын жұқпалар Патогенді спирохеттер • Спирохеттер Spirochaetaceae туыстығына жатады. Спирохеттердің ұзындығы 5 - 500мкм, ал ені 0,3 - 0,75 мкм аралығында болады.

3 слайд

4 слайд
Адам үшін патогенді болып мына спирохеттер туыстығы саналады: Treponema - мерез және фрамбезии қоздырғыштары . Borrelia – эпидемиялық және эндемиялық соқпа сүзек және Венсан ангинасы қоздырғыштары. Leptospira – лептоспироздар қоздырғышы .

4 слайд

5 слайд
Мерез қоздырғышы • Treponema pallidum – мерез қоздырғышы Treponema туыстығына жатады. ( лат. Trepo – бұру, nema – жіп дегенді білдіреді). • Морфологиясы. Tr. Pallidum – спираль тәрізді жіпше, размері 8 -18 х 0,08 – 0,2 мкм майда, біркелкі орналасқан бұйра жіпшелері бар. Бұйраларының саны 12-14 шамасында болады. Трепонеманың шеттері өткір, кейде доғал боладыОлардың бояуды нашар қабылдауы құрамындағы нуклеопротеидтердің мөлшерінің аздығына байланысты. Спирохеттерді Бурри әдісімен күмістеп, бояғанда анықтауға болады. Сонымен қатар оларды қара фонда тірі күйінде зерттейді. Мерез қоздырғышында спора мен капсула болмайды.

5 слайд

6 слайд
Патогенді спирохеттер Микроскопиялық көрініс: Романовский -Гимзе әдісімен боялуы Қараңғы алаңда зерттеу

6 слайд

7 слайд
Дақылдануы. • Бозғылт трепонемалардың қоректік ортаға талабы өте үлкен. Жасанды қоректік орта құрамында міндетті түрде бір түйір ми немесе бір түйір қоянның бүйрегі және асцитикалық сұйықтық болғанда ғана өседі. Олар 35- 36ºС температурада, анаэробты жағдайда 5-12 күнде жәймен өседі. Бозғылт трепонема тауық эмбрионында жақсы көбейеді ( көлденең бөліну арқылы). • Жасанды қоректік орада өсірген кезде бозғылт трепонема вируленттігін жоғалтады. Мұндай өсірінділер – дақылдық деп аталады. • Тауық эмбрионында өсірілген дақылдарды, ұлпалық деп атайды. Әдетте олар вируленттігін сақтайды.

7 слайд

8 слайд
Қоршаған орта факторларына төзімділігі. Бозғылт трепонемалар төзімсіз. 45-55ºС температурада 10-15 минутта жоқ болады. Төменгі температураға олар төзімді. Қатырған кезде олар 1 жылға дейін сақталады.Спирохеттер ауыр металдардың тұздарына (сынап, висмут, мышьяк және т.б) сезімтал. Күнделікті қолданылатын зарарсыздандыру ертінділерінің әсерінен бірнеше минутта өледі. Олар бензилпенициллинге, бициллинге және т.б сезімтал. Кейбір қоршаған орта факторларының және антибактериялды препараттар әсерінен бозғылт трепонема цисталар түзеді де, адам ағзасында латентті жағдайда ұзақ сақталады.

8 слайд

9 слайд
• Инфекция көзі. Ауру адам. • Берілу жолдары. Тұрмыстық жанасу жолымен (тура жанасу), көбіне жыныстық жолмен. Кейде мерез заттар арқылы (ыдыс, іш киім) берілуі де мүмкін. Жүкті әйелдерде ауру анадан балаға жолдасы арқылы өтуі мүмкін. Мұны туа біткен мерез дейді.

9 слайд

10 слайд
• Патогенезі. Қоздырғыш ағзаға жыныс жолдарының және ауыз қуысының шырышты қабаттары арқылы енеді. • Біріншілік кезең – спирохеталар шырышты қабатқа түседі, жасырын кезеңнен кейін (орташа 3 аптадан кейін ), қоздырғыш денеге енген жерде жара пайда болады. Жараның шеттері және іші қатты – мұны қатты шанкр деп атайды. (№ 64 түрлі- түсті сурет) Қатты шанкр пайда болуымен қатар, ауру адамда лимфа түйіндерінің ұлғаюы байқалады. Біріншілік кезең 6-7 аптаға созылады. • Екіншілік кезең – мерез қоздырғышы лимфа және қан жолдарымен бүкіл ағзаға тарайды, бұл кезде адамның терісінде және шырышты қабатында розеолалар, папулалар және везикулолар пайда болады. Бұл кезеңнің ұзақтығы 3-4 жыл. • Үшінші кезең – бұл кезең ауру адам ем қабылдамаған кезде пайда болады. Бұл кезеңде мүшелерде, ұлпаларда, сүйекте, тамырларда грануляциялық өсінділер, гуммалар немесе гумма инфильтраты пайда болады. Олар ыдырауға бейім болады. Бұл кезең бірнеше жылға созылып, жасырын түрде өтуі мүмкін. Бұл кезеңде аурудың жұғу қаупі жоқ. Мерез ауруын жұқтырып, ем қабылдамаған науқастардың кейбіреулерінде бірнеше жылдан кейін орталық жүйке жүйесі зақымдалуы мүмкін: егер ми зақымдалса - үдемелі салдану, жұлын миы зақымдалса – жұлынның кебуі байқалады. Бұл аурулар трепонема ми ұлпасында орналасқанда байқалады, сонымен қатар ағзада ауыр органикалық және функционалды өзгерістер болады .

10 слайд

11 слайд

11 слайд

12 слайд
• Иммунитеті. Табиғи иммунитеті жоқ. Мерез ауыруынан кейін стерильді емес инфекциялық иммунитет дамиды. Оны шанкрлы деп атайды, өйткені ауруды қайта жұқтырғанда қатты шанкр пайда болмайды, ал қалған кейінгі кезендеріңде қатты шанкр пайда болады. • Алдын алу. Санитарлық ағарту жұмысын жүргізу. Мерезбен ауыратындарды ерте анықтау. • Спецификалық алдын алу. Анықталмаған. • Емі. Пенициллин, бициллин, биохинол және т.б.

12 слайд

13 слайд
Гонококктар. Соз Neisseria gonorrhoeae, Neisseriaceae тұқымдастығына, Neisseria туыстығына кіреді. Гонококкты 1879 жылы Нейссер тапқан, соның құрметіне бүкіл тұқымдастыққа соның есімі берілген. Морфологиясы. Гонококктар - қос қостан орналасқан, боб тәрізді кокктар, ойыс жағымен бір біріне қараған, (кофе дәні тәріздес), өлшемі 0,7 -0,8 х 1,2 - 1,3 мкм. Олар әртүрлі, үлкендерінің қатарында майдалары да кездеседі, пішіні келіспегені – ол L пішінді бактериялар. Гонококктар қозғалмайды, спорасы жоқ. Іріңде капсула секілді зат түзеді. Грамм теріс боялады. Дәрі дәрмектің әсерінен тез өзгереді, грамм оң пішіндері пайда болады.

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд
• Дақылдануы. Гонококктар – аэробтар. Қоректік ортаны қатты таңдайды. Қан, сарысу қосылған қоректік орталарда өседі. 37 0 С температурада және рН 7,2 – 7,4 ортада өседі. Олардың өсуі үшін ылғалданған және жаңа дайындалған қоректік орта болуы қажет. Егуді материалды алысымен дереу жүргізу қажет. Сарысу қосылған қоректік ортада гонококктар мөлдір, жалтыраған, шеттері тегіс, таңғы шыққа ұқсаған колония түзеді. Қан қосылған қоректік ортада гемолиз бермейді. Сарысу қосылған сорпада аздап лайсаңданады және қабық түзіліп тұнбаға түседі. Егер 24 сағаттан кейін нашар өссе, өсіндіні екінші тәулікке термостатта қалдырады.

15 слайд

16 слайд
• Ферменттік қасиеттері. Сахаролиттік қасиеттері әлсіз дамыған. Гонококктар тек қантты – глюкозаны қышқылға дейін ыдыратады. Протиолиттік қасиеті жоқ. • Токсинтүзгіштігі. Гонококктың жасуша қабатында липосахаридті токсикалық субстанция бар, бірақ ол аз зерттелген. • Антигендік құрылысы. Антигендік құрылысы бірыңғай емес және сыртқы орта факторлары әсерінен тез өзгереді. • Қоршаған орта факторларына төзімділігі. Гонококктар сыртқы ортаға төзімсіз. 56–60 0 С температурада олар өледі. 40 0 С температурада тіршілікке қабілеттілігі бірден төмендейді. Төменгі температура және кептірген жылдам өлтіреді. Іріңде 24 сағат сақталады. Қолданыстағы зарарсыздандыру ерітінділері бірнеше минутта, 1% күміс нитриті бірден, ал ультракүлгін сәулесі бірнеше минутта өлтіреді.

16 слайд

17 слайд
• Жануарлардың қабылдағыштығы. Жануарлар гонококқа сезімтал емес. Дегенмен гонококктың токсинін ақ тышқанға еккенде – олар өледі. • Инфекция көзі. Соз ауруымен ауыратын адам. • Таралу жолдары. Тұрмыстағы қатынас (жыныс арқылы). Инфекциаланған заттар (сүлгі , жөке) арқылы жұғу өте аз. • Адамдағы аурулары: Соз және бленнорея.

17 слайд

18 слайд
• Патогенезі. Табиғатта гонококктардың қожайыны ауру адам. Гонококктар ағзаға уретраның шырышты қабаты арқылы енеді. Гонококктар пили (патогендік факторы) арқылы эпителимен бірігіп, жасушаға енеді де, шырышты қабатта жедел қабыну процесін туындатады. Соз ауруы кезінде кіші дәретті шығару ауырсынады, уретра мен қыныптан ірің бөлінеді. Ауру жедел түрде өтеді, кейде созылмалы түрге айналады. Гонококктар гонорейлі конъюктивитті туындатады – бленнорея (нәресте көзінің іріңді қабынуы). (№ 66, 67 түрлі-түсті суреттер) Гонококктардың уретрадан басқа мүшелерге өтуі сирек кездеседі, бірақ олар артрит пен эндокардиттің себебі болуы мүмкін. • .

18 слайд

19 слайд

19 слайд

20 слайд
• Иммунитеті. Гонококктарға қарсы табиғи резистенттілік жоқ. Ауырғаннан кейін де иммунитет болмайды. Аяқталмаған фагоцитоз байқалады. • Алдын алу. Санитарлық ағарту жұмыстары. Мәдени гигиеналық деңгейді көтеру. • Спецификалық алдын алуы жоқ . Бленнореяның алдын алуда сәбилердің көзіне 1 - 2 тамшы 30 % альбуцид ерітіндісін тамызады. • Емі. Антибиотиктер (пенициллин, бициллин, стрептомицин). Сульфаниламидті препараттар қолданылады. Ауырудың созылмалы түрінде гонококкты вакцина егіледі

20 слайд

21 слайд
• Хламидиоз • • Хламидиоздың қоздырғышы – хламидиялар, Chlamydia trachomatis түріне жатады. Жыныс жолдары арқылы берілетін ең кең тараған инфекция. • Морфологиясы. Облигатты, жасуша ішілік кокк тәріздес, грамм теріс бактериялар. Көбіне ол гонококкты емес инфекциялардың (ер адамдарда - уретриттердің, ал әйелдерде - цервициттердің ) туындауының негізгі себебі болады. (№ 68 түрлі-түсті сурет) • Инфекция көзі. Хламидиоз антропонозды жұқпа. Жұқпаның көзі ауру адамдар, көбіне әйел адамдар болады.

21 слайд

22 слайд
• Жұқтыру механизмі – контактілі. • Таралу жолдары . Жұқпа жыныс жолдары арқылы жұғады, сирек контактілі- тұрмыстық жолмен таралуы да мүмкін. • Хламидиялар жүкті әйелдердің ішіндегі нәрестесіне де жұғуы мүмкін. • Патогенезі. Хламидиялар ағзаға жыныс жолдары немесе көз конъюктивасы арқылы енеді. Қоздырғыштары үрпінің, қынап мойнының , жыныс бездерінің қабынуын және конъюктивиттерді туындатады. Жасырын кезең 1-2 аптадан тұрады. Жыныс жолдарынан бөліністер шығады, қышиды, шырышты қабаттың гиперемиясы байқалады. (№ 8 түрлі-түсті сурет) •

22 слайд

23 слайд
• Иммунитеті. Ауру жазылғаннан кейін иммунитет қалыптаспайды. • Диагностикасы. Хламидиозды диагностикалау үшін мынандай әдістер қолданылады: • Микроскопиялық әдіс • Дақылдық әдіс • Серологиялық әдіс • Иммуноиндикациялық әдіс. • Молекулярлы- генетикалық әдіс. • Алдын алу. Инфекция көзін анықтау, ауруларды емдеу. Санитарлық ағарту жұмысын және адамдар арасында жыныстық тәрбие жұмыстарын жүргізу. Жеке бас гигиенасын сақтау. • Емі. Кең спектрлі антибиотиктер қолданылады.

23 слайд

24 слайд
• Трихомониаз • Ауру қоздырғышы қынап трихомонадалары – Trihomonas vaginalis - жыныс және несеп жолында тіршілік ететін паразит. • Морфологиясы. Жасуша пішіні алмұрт тәріздес, ұзындығы 8 - 45 мкм. Алдыңғы жағында төрт шыбыртқысы бар. (№ 68 түрлі- түсті сурет) Трихомонадалардың денесі шыбыртқылар мен бірге үш қабатты мембранамен қапталған. Ядросының пішіні сфера тәріздес, ол жасушаның алдыңғы бөлігінде орналасқан. Жасуша негізінде саңылау тәріздес ойығы бар, сол арқылы фагоцитоз көмегімен қоректік заттарды ұстап алады. Цитоплазмасында кей кезде құрамында бактериялары бар тағамдық вакуоли көрінеді. Трихомонадалар ұзынынан бөліну арқылы көбейеді. Олар шыбыртқы және мембрананың көмегімен тез жылжиды. Циста сатысы болмайды. Трихомонадалар құрамында өздері қоректенуге қажет бактериялары бар қоректік орталарда жақсы өседі. Жатыр т рихомонадасы

24 слайд

25 слайд
• Патогенезі. Қалыпты жағдайда T. vaginalis тек адамның несеп шығару жолдарында (әйелдердің қынабында, жатыр мойнында, ал еркектерде – простатикалық бездерде) тіршілік етеді. Еркектерде трихомоназ жедел және созылмалы уретрит түрінде өтеді. Ағзадан тыс жерде трихомонада тез жойылады. Көп жағдайда белгісі білінбейтін паразит тасымалдаушылық байқалады. • T. hominis тоқ ішекте тіршілік етеді. Ішекке паразиттің көп мөлшері түскенде аурудан әлсіреген адамдарда және балаларда тоқ ішектің басқа да ауруларының барысы нашарлайды. Қоршаған ортада паразит тез өледі. • Таралу жолдары. Трихомониаз антропонозды инфекция. Жыныс жолдары арқылы беріледі, сирек жеке бас гигиенасы құралдары арқылы беріледі. • Инфекция көзі. Ауру адам мен трихомонада тасымалдаушысы болып саналады. • Алдын алу. Инфекция көзін анықтау, ауруларды емдеу. Санитарлық ағарту жұмысын және адамдар арасында жыныстық тәрбие жұмыстарын жүргізу. Жеке бас гигиенасын сақтау. • Емі. Метронидазол, тинидазол, осарсол, аминарсон, фуразолидон және т.б. •

25 слайд

26 слайд

26 слайд

27 слайд

27 слайд